Tarık Dilvani
Sabahın erken saatlerinde güneş Ürdün'ün başkenti Amman'ın sokaklarına ulaştığında, temizlikçiler farklı hava koşullarında zorlu görevlerine başlıyor ve şehrin güzelliğini koruma sorumluluğunu üstleniyor.
Yorgun eller ve vücutlar yılda 2,7 milyon tona eşdeğer atık topluyor. Bu da günde 1 bin 800 ton atık anlamına geliyor.
Sağlık risklerine maruz kalmaları, ölümlü kazaları ve olumsuz toplumsal bakış açısının yanı sıra, özellikle Suriyeli mülteciler nedeniyle artan nüfus ile atıklar artıyor.
Bu durum Ürdün hükümetini sektörün rolünün ve canlılığının önemini vurgulamak için çok sayıda bilinçlendirme kampanyası uygulamaya yöneltti.
Vatan işçileri
Temizlik işçilerinin onurlarını korumak ve onlara karşı olumlu bakış açısını geliştirmek amacıyla, Amman Belediyesi, 2000 yılında bu meslekte çalışanların adını 'vatan işçileri' olarak değiştirdi.
Ancak gözlemciler, bu grubun çok fazla dikkat ve özene ihtiyaç duyduğuna, onlara zor işlerinde yardımcı olacak özel kıyafet ve araçların sağlanmasının yanı sıra, çalışanları kaza riskinden korumak için halka açık yerlerde modern temizlik araçlarının tahsis edilmesi gerektiğine inanıyor.
5 yıl önce yüksek işsizlik oranları nedeniyle, pek çok Ürdünlü, bu mesleği ve çalışanlarını küçümseyen eski toplumsal mirasa rağmen, utanç kültürünü terk ederek temizlik sektörüne temizlikçi olarak katıldı.
Zira Ürdün hükümeti yıllardır temizlik sektöründeki işçileri kamulaştırmaya, Ürdünlü olmayan işçilerin yüzdesini azaltmaya ve 2024'e kadar Ürdünlü olmayan işçi izinlerini tamamen durdurmaya çalışıyor.
Amman Belediyesi, pek çok kişi için cazip hale gelen bu meslekte çalışanlar için ücret artışı, diğer sosyal yardımlar, sosyal sigorta, çalışma koşulları ve iş güvenliği gibi olumlu bir politika benimsedikten sonra şu anda temizlikçi olarak istihdam için yaklaşık 20 bin başvurunun olduğunu söylüyor.
DAHA FAZLA OKU
Ölümcül kazalar
Temizlik sektöründe çalışan sayısı 7 bini başkentte olmak üzere 8 bine ulaşıyor.
Her yıl pek çok kişi, özellikle de evlerden ve toplu alanlardan çöp toplama işinde çalışanlar, çoğu trafik kazası olmak üzere, özellikle tünellerde, kavşaklarda veya yol kenarlarında ölümcül trafik kazalarına maruz kalıyor.
Saatlerce çalışıyorlar, bu da kamu güvenliği araçlarının sağlanması talebinin ortaya çıkmasına neden oluyor. Zira son dört yılda onlarca ölüm, yüzlerce yaralanma yaşandı.
Ayrıca özel araçlarla çalışan temizlik görevlilerinin mağduriyetleri de bulunuyor.
Bu kişiler düşmelere ve her gün uzun saatler boyunca hoş olmayan kokuları solumaları sonucu solunum yolu hastalıklarına maruz kalıyor.
Bu kazalar, İş Kanunu'nda yer alan, özel kask, eldiven gibi kişisel koruyucu donanımların sağlanmasını öngören talimatlara rağmen gerçekleşiyor.
Söz konusu meslek dalı, çalışanlarına 45 yaşında erken emekli olma olanağı tanıyan Sosyal Güvenlik Kanunu'na göre tehlikeli meslek olarak sınıflandırılıyor.
2020 yılında, üç çocuk babası olan temizlik işçisi olan 34 yaşındaki Muhammad el-Hilali, başkentteki hayati bir tüneldeki yağmur suyu drenaj ağını temizlerken meydana gelen kazada hayatını kaybetti.
İşçi Evi Merkezi Müdürü Hamada Ebu Necme tehlikeli bölgelerde ilgili yetkililer tarafından gerekli önlemlerin alınması ve yeterli uyarı ve önleme araçlarının sağlanması çağrısında bulunuyor.
Temizlik işçilerinden sorumlu olan Amman Belediyesi, son dönemde özellikle otoyollarda ve trafiğin yoğun olduğu noktalarda işçilerin yerine temizlik hizmetleriyle donatılmış makine ve araçları faaliyete geçirdiğini söylüyor.
Toplumsal davranışlar
Başkent Amman'da temizlik görevlisi olarak çalışan Mutaz, çöp konteynırlarının yakın olmasına rağmen dükkan, restoran ve tezgah sahiplerinin atıkları ortaya bıraktığını ayrıca yoldan geçen bazı kişilerin kasıtlı olarak önüne çöp attığını anlattı.
Mutaz özellikle tatil ve bayram günlerinde, çalıştığı bölgelere gelen ziyaretçi ve turist sayısının arttığı zamanlarda, sorumlu olduğu yeri birden fazla kez temizlemesine rağmen amirleri tarafından ihmalkarlıkla suçlanması ile mağduriyetinin arttığını belirtti.
Ramazan ve Kurban Bayramı geceleri, bazı vatandaşların kaosu ve ihmali nedeniyle çöplerin miktarının onun kabiliyetini aşması nedeniyle Mutaz için bir sıkıntı oluşturuyor.
Meslektaşı Suphi, okul öğrencilerinin özellikle okuldan ayrıldıktan sonraki davranışlarından şikayet ediyor.
DAHA FAZLA OKU
Ayrıca bunun toplumda genel bir sorumluluk olması ve yalnızca temizlikçilerin görevi olmadığı için hijyen konusunda onların sorumluluk ruhunu geliştiren özel bir müfredatın verilmesini talep ediyor.
Subhi, bazı Ürdünlülerin kendisini bir temizlikçi ya da vatan işçisi yerine 'çöpçü' olarak adlandırma konusundaki ısrarlarından rahatsız olduğunu, bazı kişilerin aşağılama ve hakaret içeren davranışlarda bulunduğunu, pek çok kişinin ise nazik davranarak evlerinin önünü temizleme karşılığında temizlikçilere para ödemekte ısrar ettiğini söylüyor.
İyi maaşlar
Temizlik işçileri, tahminen genel olarak sağlık sigortası ve sosyal güvenliğin yanı sıra, Ürdünlülerin ortalama maaşını temsil eden bir gelir olarak 560 dolar civarında aylık maaş alıyor.
Ancak diğer taraftan küçük bir grubun olumsuz sosyal bakış açısıyla da karşı karşıya kalırken, zorbalığa ve tacize maruz kalıyorlar.
Temizlik görevlileri pek çok vatandaşın sokağa çöp atma gibi davranışlarını ve geçimini çöp konteynırlarından sağlayan ve kaotik bir şekilde satılabilecek bir şey elde etme umuduyla konteynerleri karıştıranları da eleştiriyor ve bunun ek çalışma yüküne neden olduğunu belirtiyor.
Ürdün'deki Atık Yönetimi Yasası, rastgele atık atan kişilere 100 dolardan bin 500 dolara kadar cezalar ve bir haftadan az olmamak üzere hapis cezası verilmesini öngörüyor.
Geçen günlerde Ürdünlü yetkililer, araba camlarından çöp atmanın yaygın bir olay haline gelmesinin ardından güvenlik kameraları tarafından kapsamlı bir şekilde izlenmesi yoluyla ceza uyguladı.
Son beş yılda yaklaşık 340 bin ihlal kaydedildi. Bu da yılda 68 bin ihlal anlamına geliyor.
Independent Arabia - Independent Türkçe
Batı Şeria'da İsrail polisi (Reuters)
SDG mensupları, Suriye'nin kuzeydoğusunda (AFP)
