Nijer’de iktidardaki askeri cuntanın lideri Abdurrahman Tiani, geçen Temmuz ayında tutuklu Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum’u devirdiği darbeden bu yana ilk yurt dışı seyahatini Mali ve Burkina Faso’ya yaptı.
Ancak bu tur, olağanüstü halde yaşayan, bölgesel ve uluslararası izolasyondan mustarip askeri konseyler tarafından yönetilen üç ülke açısından ayrı bir önem taşıyor. Bu ülkelerle büyük silah anlaşmaları yapan Rusya ise terörle mücadelede rejimlerin ortağı oldu.
Tur sırasında Nijeryalı diktatör, Mali’deki mevkidaşı Albay Assimi Goita ve Burkina Faso’daki mevkidaşı Yüzbaşı Ibrahim Traore ile ortak bir savunma anlaşmasının da kurucu maddelerine dahil edilmesi için bu ülkelerin aylar önce oluşturduğu Sahel İttifakı’nın yanı sıra tamamen üç ülkenin karşı karşıya olduğu terör tehdidine odaklanan görüşmelerde bulundu.
Tiani’nin Burkina Faso ziyareti sonunda yayınlanan ortak açıklamada iki ülkenin devlet başkanları, toprakları üzerindeki egemenliklerini tehdit eden ve iki ülkede ekonomik ve sosyal kalkınmanın sağlanmasını engelleyen ortak zorluklarla mücadele için güçlerini birleştirme arzu ve iradelerini ifade ettiler. İki lider, çok kutuplu hale gelen ve yalnızca halkların üstün çıkarlarının pusulasıyla yönetilen bir dünyada bu tür ittifakların önemine dikkat çekti.
Askeri bir geçmişe sahip olan iki lider, özellikle ‘Mali, Nijer ve Burkina Faso arasında üç sınırda beliren tehlike’ olarak adlandırdıkları konuyu ele almadan önce, Sahel bölgesinde ve Batı Afrika’nın tamamında terörizm tehlikesine değindi.
İki lider, ülkelerinin ‘birkaç yıldır alt bölgeyi kasıp kavuran ve hükümetlerin nüfusun koşullarını iyileştirmeye yönelik herhangi bir kalkınma programı oluşturmasını engelleyen terör tehdidiyle mücadele çabalarını birleştirmeye yönelik bir plana’ dahil olduklarını açıkladı.
Öte yandan Nijer’deki askeri cuntanın lideri, Burkina Faso’daki mevkidaşını Burkina Faso ordusunun terörist gruplara karşı yürüttüğü savaşta yakın zamanda elde ettiği büyük zaferler nedeniyle tebrik etti. Ayrıca Burkina Faso’nun yakın zamanda tüm topraklarının kontrolünü yeniden ele geçirmesini umduğunu dile getirdi.
Mali ve Burkina Faso’da 2020 yılından bu yana askeri darbeler yaşanıyor. Bu yılın ortasında Nijer’de askeri darbe gerçekleştiğinde darbecilerin yanında yer aldılar. Nijer’de kendilerini devirmeye yönelik her türlü askeri müdahaleyi reddettiler. Hatta iki ülke, Nijer’e yönelik herhangi bir askeri adımı kendi ülkelerine doğrudan saldırı olarak değerlendirdi.
Üç ülke arasında büyük bir yakınlaşma yaşandı. Özellikle eski sömürge gücü olan Fransa, askeri güçlerini ve üç ülkedeki ekonomik yatırımlarının çoğunu geri çekmek zorunda kaldı. Oluşan boşluk, Rusya tarafından doldurulmaya çalışılıyor. Ancak bazı haberler de bölgede ABD ve Çin varlığının arttığından söz ediliyor.
Öte yandan Eylül ortasında üç ülke, ortak bir savunma anlaşması imzalandığını ve Sahel İttifakı adını verdikleri bir oluşumun kurulduğunu duyurdu. Son turda, yeni koalisyon organlarının maliye bakanları ve dışişleri bakanları düzeyinde 30 Kasım’da Bamako’da yapılacak ilk toplantı için tarih belirlendi.
Birçok haberde, özellikle de ittifakın kuruluş açıklamasında, üç ülkenin egemenliği ve toprak bütünlüğünün ihlali durumunda yardım alışverişinde bulunulması ile ilgili bir madde yer aldığı için yeni ittifak ve Rusya arasında bağlantı kuruldu. Bu durum, özel Rus Wagner grubuyla ittifak halinde olan Mali Devleti ordusunun, yardıma ihtiyaç duyması halinde Nijer ve Burkina Faso’ya askeri müdahalede bulunabileceği anlamına geliyor.
Ancak Nijer’deki askeri cuntanın lideri, yeni ittifaktan bahsederken, “Amacı, Sahel bölgesini güvensizlik bölgesinden refah bölgesine dönüştürmektir” dedi.
Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu’nun (ECOWAS) sert ekonomik yaptırımlarına maruz kalan Nijer’in, bölgesel sisteme isyan eden iki komşusunda çıkış yolu aradığı açık. Öyle ki Nijer Askeri Konseyi başkanı, ziyaretinin sonunda iki ülkeye teşekkür etti ve Nijer ile ticaretin devam ettiğini belirtti.
ABD Başkanı Donald (AP)
