عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA

Gazze savaşının alevleri İsrail'deki gıda güvenliğini yakıyor

İsrail'de devam eden çatışmalar çiftçilerin kayıplarını artırırken, kuzeyde Lübnan sınırına yakın tarım alanları derin ve tedavisi zor bir krize saplanmış durumda

"Hükümet derhal harekete geçmezse ve geçici yabancı işçilerin İsrail'e getirilmesine izin vermezse üretim boşa gidecek"
"Hükümet derhal harekete geçmezse ve geçici yabancı işçilerin İsrail'e getirilmesine izin vermezse üretim boşa gidecek"
TT
TT

Gazze savaşının alevleri İsrail'deki gıda güvenliğini yakıyor

"Hükümet derhal harekete geçmezse ve geçici yabancı işçilerin İsrail'e getirilmesine izin vermezse üretim boşa gidecek"
"Hükümet derhal harekete geçmezse ve geçici yabancı işçilerin İsrail'e getirilmesine izin vermezse üretim boşa gidecek"

Her sabah taze meyve ve sebze satın almak artık İsrailliler için sıradan bir durum değil.

Tarım ürünlerinin kıtlığı ve fiyatların yüksek olması, sofralardaki klasik yumurta yemeğini dahi sadeliğine rağmen elde etmeyi zorlaştırıyor.

Zira kuzeyde, Lübnan sınırına yakın tarım alanları derin ve tedavisi zor bir krize saplanmış durumda.

İsrail'deki ciddi iş gücü sıkıntısı birçok mahsulün dalında çürümesine yol açtı.

Tarım alanlarının yılın bu zamanında yüzlerce çiftçi, toplama ve hasat ekipmanlarıyla dolup taşması gerekirken, yeşil çadırlar ve tanklarla dolup taşıyor.

Şeftali, elma ve badem bahçeleriyse İsrail ordusunun toplama alanlarına dönüştü.

İsrail Tarım Bakanlığı'na göre, Lübnan sınırı yakınında bulunan ve büyük bir kısmı boşaltılan tarım arazilerinin yüzde 10'u, İsrail'in subtropikal meyvelerinin yüzde 40'ını, yumurta ihtiyacının ise yüzde 70'ini üretiyor.

Bu bölge, elma bahçelerinin yaklaşık yüzde 60'ını ve şeftali bahçelerinin yüzde 35'inden fazlasını içeriyor.

Tavuk ve hindi üretiminin de büyük bir kısmı bu bölgeden sağlanıyor.

İsrail finans gazetesi Globes, İsrail'in tavuk ve hindi üretiminin yarısının Lübnan sınırından beş kilometre kadar uzakta bulunan çiftliklerden geldiğini bildirdi.

Güney Lübnan'dan tekrarlanan füze saldırıları ve 7 Ekim'den bu yana karşılıklı ateş açılması, 18 İsraillinin ölümüne ve 22 bin nüfusa sahip Kiryat Şimona yerleşimi de dahil olmak üzere 40'tan fazla kuzey kasabasından yaklaşık 60 bin kişinin tahliye edilmesine yol açtı.

İsrail ordusuna göre İsrail 350'den fazla insansız hava aracını (İHA) takip etti, iki binden fazla füze ateşledi ve üç sızma operasyonuyla karşı karşıya kaldı.

DAHA FAZLA OKU

Gazze'nin yıkımı İsrail'in dünyadan izolasyonunu daha da artırıyor

Gazze'nin yıkımı İsrail'in dünyadan izolasyonunu daha da artırıyor

İsrail, Hamas'ı "operasyonlarını finanse etmek için" kripto para birimleri kullanmakla suçluyor

İsrail, Hamas'ı "operasyonlarını finanse etmek için" kripto para birimleri kullanmakla suçluyor

Gerçek tehlike

Savaşın ilk gününden itibaren sebze ve meyve kıtlığından dolayı alışkın olduğundan çok daha fazla miktarda ithalat yapmaya başlayan İsrail'de gıda güvenliği hâlâ ciddi bir tehditle karşı karşıya.

Knesset Araştırma Merkezi'nin geçen günlerde yayınladığı raporda, gelecekte beklenen kıtlıkla birlikte, sınırlı arz ve savaşın devam etmesi nedeniyle tarım ürünleri fiyatlarının çok ciddi oranda artacağı sonucuna varıldı.

İsrail gazetesi Yedioth Ahronoth, perşembe günü, İsrail'in kuzeyinde şu anda üretim sağlayamayan meyve bahçelerinin uğradığı tarımsal kayıpların ve zararın 500 milyon şekel (131 milyon dolardan fazla) olarak tahmin edildiğini doğruladı.

Kuzeydeki çiftçilerin sınırdaki meyve bahçelerine ulaşımın zorluğundan şikayetçi olduklarını, büyük kaybın ise henüz hasat edilmemiş meyvelerde ve gelecek sezon hazırlıklarının zarar görmesinde yoğunlaştığını belirtti.

İsrail Meyve Konseyi Yönetim Kurulu Başkanı Yaron Belhasan'a göre, "Kuzey sınırındaki çiftçilerin 2024 yılı için gerekli hazırlıklar kapsamında gelip bahçelere bakım yapamamaları nedeniyle iş devamlılıklarında ciddi zararlar var."

İsrail'in kuzeyindeki Ramot Naftali yerleşiminden bir meyve çiftçisi olan Belhasan, İsrail merkezli Ynet internet sitesine, çiftçilerin "İkinci Lübnan Savaşı'nda olduğu gibi tüm zararların tam olarak tazmin edilmesini sağlayacak bir plan talep ettiklerini ve bu gerçekleşmezse, tüm tesislerin çökeceğini" söyledi.

Savaşın başlangıcından bu yana İsrail tarımsal iş gücünün yaklaşık yüzde 40'ını kaybetti (AFP)
Savaşın başlangıcından bu yana İsrail tarımsal iş gücünün yaklaşık yüzde 40'ını kaybetti (AFP)

Buna karşılık İsrail Çiftçiler Birliği Başkanı Dobi Emitay, Lübnan tarafından açıkta kalan ve görülebilen hiçbir alanın ekilmediğini belirtti.

Uzmanlara ve çiftçilere göre kuzey sınırında devam eden gerilim, yerleşimciler arasında özellikle ekonomik açıdan kaygıyı artırıyor.

Yedioth Ahronoth gazetesi, birkaç gün önce İsrail ile Hizbullah'ın karşılıklı bombardımanı sonucu kuzey sınırında yaşanan mali kaybın yaklaşık 1,6 milyar doları bulduğunu açıkladı.

Büyük kayıplar

Resmi rakamlara göre İsrail, savaşın başlangıcından bu yana tarımsal iş gücünün yaklaşık yüzde 40'ını, yani 30 bin işçiyi kaybetti.

Ekonomi gazetesi The Marker, yabancı işçilerin ayrılması ve Filistinli işçilerin ülkeye girişinin yasaklanması nedeniyle İsrail tarımının ciddi bir krizle karşı karşıya olduğunu, savaş öncesinde tarım sektöründeki Filistinli işçilerin oranının yüzde 12'ye ulaştığını bildirdi.

Toplanmayan ve ağaçlarda kalan meyvelerden kaynaklanan kaybın değerinin 1,6 milyar şekel (432 milyon dolar) olduğu tahmin ediliyor.

İsrail'de narenciye ekiminin değeri yılda yaklaşık iki milyar şekel (542 milyon dolar) olurken, bunun yaklaşık yarısı ihracata gidiyor.

Çiftçiler gazeteye, hükümetin derhal harekete geçmemesi ve geçici yabancı işçilerin İsrail'e getirilmesine izin vermemesi halinde üretimin boşa gideceğini söyledi.

Globes'in haberine göre, maddi hasara ilişkin tazminat sisteminden sorumlu kişi İsrail Vergi Dairesi Tazminat Fonu Direktörü Amir Dahan şu ifadeleri kullandı:

Eğer kuzey sınırında çatışmalar bu aşamada durursa, dolaylı zararın yanı sıra 500 milyon şekel (135 milyon dolar) tutarındaki doğrudan mülk hasarına ilişkin 5 ila 7 bin arasında tazminat talebi alacağımızı tahmin ediyoruz.

İsrail Maliye Bakanlığı Ekonomi Birimi'nin verilerine göre aylık gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH), savaşın başlangıcından bu yana yüzde 19 oranında düşüş kaydetti.

Sektörün aylık GSYİH'sine verilen zarar 400 milyon şekel (1,8 milyon dolar) olarak gerçekleşti.

İsrail Tarım Bakanlığı, büyümenin motoru olarak gayri safi tarımsal üretimin değerinin yıllık 30 milyar şekelden (8 milyar dolar) fazla olduğunu belirtti.

Teşvikler ve tazminatlar

Tarım sektörünü, özellikle de İsrail'in kuzeyini etkileyen durgunluk ve felç durumu ve ekonomik krizin benzeri görülmemiş bir şekilde kötüleşmesiyle daha önce sağladıklarını sağlamaya devam edememesi, İsrail Tarım Bakanlığı'nı, mümkün olduğu kadar çok mahsulün kurtarılması amacıyla İsrailli işçilerin tarımda çalıştırılmasına yönelik teşvikler sağlamaya sevk etti.

Maliye Bakanlığı, tarıma katılan yeni İsrailli işçilere ilk iki ayda 3 bin şekel (800 dolar), üçüncü ayda ise 6 bin şekel (bin 600 dolar) maaş verilmesini onayladı.

Yakın zamanda boşaltılan ilçe ve yerleşim yerlerinde çalışanların ücretleri daha yüksek olacak.

Oradaki maaşlar, ilk iki ayda aylık 4 bin şekel (bin 100 dolar), üçüncü ayda ise 8 bin şekel (iki bin 200 dolar) olacak.

"Lübnan tarafından açıkta kalan ve görülebilen hiçbir alan ekilmedi" (AFP)
"Lübnan tarafından açıkta kalan ve görülebilen hiçbir alan ekilmedi" (AFP)

Diğer yandan İsrail Tarım Bakanlığı uzmanları ve temsilcileri, gönüllülerin budama ve aşılama gibi profesyonellik gerektiren çalışmalarda başarılı olamayacağını doğruladı.

İsrail Çiftçiler Birliği Yabancı İşçiler Komitesi Başkanı Ankila Moskowitz, İsrail tarımına verilen zararın "astronomik seviyede olabileceğini" söyledi.

Moskowitz, The Marker'a verdiği röportajda şu ifadeleri kullandı:

Yapraklarını döken ağaçlar şimdi budanmazsa yazın meyve olmayacak. Bu dört milyar şekel (yaklaşık bir milyar dolar) kayıp anlamına geliyor. İsrail'deki meyve endüstrisi şu anda yaklaşık 10 bin işçi sıkıntısı çekiyor.

İthalat ikilemi

İsrail'in 100 günü aşkın süredir Gazze'de yürüttüğü savaş, gıda fiyatlarındaki artış ve tarım ürünlerinin kıtlığıyla sınırlı kalmadı, aynı zamanda İsrail'in tarımsal ürün ithalatını da ikiye katlayarak 60 bin tonu aşmasına sebep oldu.

Savaştan önce Türkiye, tarım ürünleri ithalatında İsrail için önemli bir destinasyondu.

İsrail, özellikle bazı sebze türleri başta olmak üzere ihtiyacı olan tarımsal ürünlerin yaklaşık yarısını Türkiye'den sağlıyordu.

Ancak Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın savaşın başında yaptığı açıklamalar, İsrail'in önde gelen alışveriş ağları da dahil olmak üzere birçok tüccar ve ithalatçının Türk ürünlerini ithal etmeyi bırakacaklarını duyurmasına neden oldu.

İsrailliler için krizi daha da ağırlaştıran ve karmaşıklığını artıran şey, meyve ve sebzeleri genellikle Avrupalı olan diğer ülkelerden ithal etme ihtimalinin birçok riskle dolu olması.

Avrupa'nın Türkiye'den ithalata göre daha pahalı olmasının yanı sıra, istenilen zamanda gelmemesi durumunda ürün kalitesini etkileyebilecek coğrafi mesafe detayı da bulunuyor.

İthalat sorunları, İsrail'de kötüleşen iç gıda durumuna daha fazla zorluk katıyor.

İsrail, tarımsal üretimin yarısını ithal etmenin yanı sıra, gıda endüstrisine yönelik şeker, bitkisel yağlar, yağlı tohumlar, yem, tahıllar ve diğer hammaddelerin tüketimini sağlamak için neredeyse tamamen ithalata bağımlı. İsrail'deki et endüstrisi de et ve canlı hayvan ithalatına bağlı.

İsrail Ulusal Sigorta Kurumu'nun yıllık raporu, sağlık bütçesinin yüzde beşinin, yani 5,2 milyar şekelin (1,5 milyar dolar), sorunları yeterince besleyici gıda alamamaktan kaynaklanan insanlara, kişi başına üç bin 700 şekel (998 dolar) olarak harcandığını tahmin ediyor.

Independent Arabia - Independent Türkçe

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Deprem beklenen 5 dünya şehrinde hazırlıklar ne durumda?

6 Şubat Kahramanmaraş depremlerinde en az 53 bin 537 kişi hayatını kaybetti (Reuters)
6 Şubat Kahramanmaraş depremlerinde en az 53 bin 537 kişi hayatını kaybetti (Reuters)
TT
TT

Deprem beklenen 5 dünya şehrinde hazırlıklar ne durumda?

6 Şubat Kahramanmaraş depremlerinde en az 53 bin 537 kişi hayatını kaybetti (Reuters)
6 Şubat Kahramanmaraş depremlerinde en az 53 bin 537 kişi hayatını kaybetti (Reuters)

23 Nisan günü öğle saatlerinde yaşanan sarsıntı, Türkiye'nin bir deprem ülkesi olduğu gerçeğini bir kez daha gündemin tepesine taşıdı. 

Silivri açıklarında gerçekleşen 6.2 büyüklüğündeki deprem, can kaybına yol açmadı ancak halkta büyük bir endişe dalgası yarattı.

Uzun zamandır beklenen büyük İstanbul depreminin korkusu, insanların saatlerce evlerine girememesine neden oldu.

Bazı uzmanlar riskin geçtiğini öne sürerken, diğerleri son sarsıntıyla birlikte büyük depremin daha da yaklaştığını söylüyor. 

Depremlerin tam olarak ne zaman olacağını kesin şekilde öngörmek mümkün değil. Ancak bilim insanları, hem tarihsel örüntüleri hem de fay hatları üzerinde yapılan jeolojik ve sismolojik çalışmaları inceleyerek bazı çıkarımlarda bulunuyor. 

Örneğin İstanbul'da, şiddeti 7'nin üzerinde son büyük depremin 1766 yılında meydana gelmesi ve bu büyüklükteki depremlerin istatistiksel olarak yaklaşık 250 yılda bir tekrar ettiği göz önünde bulundurularak ciddi bir deprem riski öngörülüyor. Ayrıca, Marmara Denizi'ndeki fay hatlarında yapılan araştırmalar da bu beklentiyi destekliyor.

Dünya genelinde Türkiye gibi deprem gerçeğiyle birlikte yaşayan veya büyük depremler bekleyen çeşitli yerler var.

Bu hafta Logos'ta bu türden 5 kentte depreme hazırlık amacıyla bugüne denk nasıl adımlar atıldığını inceliyoruz. 

1) San Francisco

ABD'nin San Francisco Körfez Bölgesi'nde, Pasifik ve Kuzey Amerika levhalarının birleştiği San Andreas'ın yanı sıra 6 önemli fay hattı bulunuyor.

Yüksek risk altındaki bölge tarihinin en büyük depremini 1906'da yaşamıştı. 7.9 şiddetinde olduğu tahmin edilen deprem, 18 Nisan günü saat 05.00 sularında gerçekleşmişti. "10 bin aslanın kükremesine" benzeyen bir ses duyulduğu aktarılırken, can kaybının 3 bine ulaştığı düşünülüyor.

ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu'na göre San Francisco'da 2043'e kadar 6.7 şiddetinde bir deprem riski yüzde 72, 7 şiddetinde deprem yaşanma ihtimaliyse yüzde 51. 

San Francisco bu nedenle 2012'de Deprem Güvenliği Uygulama Programı'nı başlattı. Bölgenin depreme karşı ne kadar dayanıklı olduğunu değerlendiren 10 yıllık bir çalışmanın bulgularına göre oluşturulan bu program, onlarca yıla yayılan adımları içeriyor.

frgty
San Francisco'daki 1906 depremi sonrası bir görevli devriye geziyor (ABD Kongre Kütüphanesi)

İlk aşamada halk, yapıların durumu konusunda bilinçlendiriliyor ve evlerini güçlendirmeye teşvik ediliyor.

Ayrıca belediye yetkilileri çökme riski taşıyan beton binaları belirleyerek depreme hazır hale getirmeye çalışıyor. 2013'te başlatılan bir program kapsamında eski, yumuşak katlı ahşap binaların güçlendirilmesi zorunlu kılındı.

San Francisco yönetimi, 1989'daki Loma Prieta depreminden sonra sağlık merkezleri, acil servisler ve havalimanları gibi kamu altyapısını güçlendirmek için 20 milyar dolardan fazla yatırım yaptı. Belediye, kamu binalarının yanı sıra en az 2 bin yığma yapıyı ve 4 bin ahşap binayı da güçlendirdi.

Bu çalışmaların yanı sıra kentin bağlı olduğu Kaliforniya eyaletinin, depremlere karşı erken uyarı veren bir telefon uygulaması var. Bu sayede yurttaşlara büyük sarsıntı başlamadan birkaç saniye de olsa zaman kazandırılmaya çalışılıyor.

ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu'nun ShakeAlert sistemiyse birden fazla eyalette mevcut. Okullardan hastanelere kadar çeşitli yerlerde kullanılan bu sistem yine bir erken uyarı görevi görüyor. Tren şirketi Metrolink, ShakeAlert  uygulamasıyla trenleri, birkaç saniye içinde otomatik olarak yavaşlatabiliyor veya durdurabiliyor. Böylece bir depremin insan güvenliğini ve sistem altyapısını tehdit etme olasılığı azaltılıyor.

2) Lizbon

1 Kasım 1755 günü 8.5-9.0 şiddetinde olduğu tahmin edilen bir sarsıntının vurduğu Lizbon, Avrupa tarihinin en yıkıcı depremine sahne olmuştu. Doğal afet sonucu Portekiz'in başkentinde yaklaşık 60 bin kişinin hayatını kaybettiği tahmin ediliyor.

Halihazırda orta derece risk taşıyan kentin bu yıl şubatta 4.8 şiddetinde bir depremle sarsılması halkı endişelendirmişti.

Ancak yetkililer, Lizbon'un depreme hazırlıklı olduğuna dair güvence veriyor. 

1755 depreminin ardından pombalin kafesi modelini geliştiren Portekiz, ilk başta ahşap ve daha sonra çelik takviyeli bu yapıyla sismik aktivitelere dirençli binalar yaptı.

dfgrthy
Pombalin kafesi, taş duvar içinde gizli bir ahşap iskelet kurularak binanın esnek ve dayanıklı olmasını sağlayan yapıya deniyor (Wikimedia Commons)

Avrupa ülkesinde ayrıca binaların yapımıyla ilgili kapsamlı yasal düzenlemeler mevcut. Düşük de olsa deprem riski taşıyan bir bölgedeki inşaatı tasarlayan ve onaylayan mühendis ciddi bir sorumluluk altında. 

Şubattaki depremin ardından Lizbon Belediye Başkanı Carlos Moedas, 700 mühendise depreme dayanıklılık eğitimi verildiğini söylemişti. Moedas kentteki "bütün binaları" incelediklerini de eklemişti.

Lizbon bir doğal afetin hemen ardından yaşanacaklara da hazırlıklı görünüyor. Örneğin acil durumlarda yurttaşlara SMS gönderen bir sistem var. Bunun yanı sıra Moedas kentte bir felaket anında halkın gidebileceği 86 nokta yaratıldığını belirtiyor.

Kentte ayrıca tsunami için de bir uyarı sistemi son yıllarda hayata geçirildi. İki kule içeren sistem sayesinde tsunami durumunda anında uyarı veriliyor ve halka nereye gitmeleri gerektiği de bu şekilde iletiliyor.

Lizbon genel olarak depreme hazır kabul edilse de Moedas, şubatta yaptığı açıklamada 6 veya 9 şiddetinde bir depremin "muazzam etkileri" olacağını söyleyerek eklemişti:

Müdahale için gereken tüm hazırlıklar mevcut ancak elbette depremlerin olabileceğini bildiğimiz bir şehirde yaşıyoruz.

3)  Tokyo

Pasifik ateş çemberinde yer alan Japonya, şiddetli depremlerin sık sık görüldüğü bir ülke. Başkent Tokyo'da da gelecek 30 yıl içinde büyük bir deprem olma ihtimalinin yüzde 70 olduğu tahmin ediliyor.

1923'te 7.9 şiddetinde bir depremle 4 dakika boyunca sallanan kentte en az 105 bin kişi hayatını kaybetmişti.

Benzer bir olayda kayıpları mümkün olduğunca düşük seviyede tutmak isteyen Tokyo yıllardır çeşitli adımlar atıyor.

Örneğin 1923'te çoğu ölüme yangınların yol açması nedeniyle şehirdeki binalar ateşe dayanıklı hale getiriliyor. Eski yapıları yıkıp yerlerine afetlere dayanıklı yeni yapılar inşa etmek için sübvansiyonlar veriliyor ve vergi indirimi yapılıyor.

Ayrıca Tokyo'daki belediyeler, ev sahiplerine yapıları güçlendirmeleri için yardımlar sunuyor. Okul ve hastane gibi yapıların depreme dirençli hale getirilmesi için de mali destek sağlanıyor.

Şehirde öne çıkan bir diğer uygulama da acil durum yolları. Bir doğal afet durumunda bu yollar sadece acil durum müdahale ekipleri tarafından kullanılabiliyor. 

fgthyju
1923 depreminde bölgede ayakta kalan tek otel Imperial Oteli'ydi (USGS)

Tokyo yönetimi bu yolların açık ve erişilebilir olmasını sağlamak için buradaki yapıları güçlendirmeye çalışıyor. Acil durum yollarındaki binaların sahiplerinin, yapıların depreme ne kadar dayanıklı olduğunu bildirmesi ve güçlendirme çalışmaları yapması gerekiyor.

Kentte ayrıca insanların rahatça tahliye edilmesi için sokakları genişletme çabaları da mevcut. 

Japonya'nın başkentinde, diğer şehirlerdeki gibi, deprem konusunda halkı bilinçlendirme çalışmalarına da önem veriliyor. 

Eğitimlerin yanı sıra Tokyo yönetimi, çeşitli doğal afetlerde nasıl davranılması gerektiğini anlatan bir rehber de çıkarmıştı. Afetlerin ilk günlerinde ne yaşanabileceğine dair açıklamalardan, karton kutular ve gazetelerden geçici tuvaletlerin nasıl yapılacağına dair ipuçlarına kadar pek çok şey bu rehberde yer alıyor. 

Ayrıca 1923 depreminin yıldönümü olan 1 Eylül'de tatbikatlar düzenleniyor. 

Tokyo'da birkaç "afet önleme parkı" da mevcut. Normal zamanlarda kamusal alan olarak kullanılan bu bölgeler, afet durumunda tahliye noktalarına dönüşüyor. Örneğin Tokyo Rinkai Afet Önleme Parkı, afetlerin ardından koordinasyon ve bilgi toplama merkezi görevi de görüyor.

Ancak bazı uzmanlar bütün bu önlemlere karşı Tokyo'nun depreme yeterince hazırlıklı olmadığını düşünüyor. Sismolog Masayuki Takemura, Tokyo'nun dayanıklı bir şehir inşa etmek yerine ekonomik kalkınmaya öncelik verdiğini söylüyor.

Ayrıca çok fazla gökdelen yapılması ve yapay adalar üzerine konutlar inşa edilmesinin, doğal afet durumunda bu alanlara ulaşma zorluğu yaratacağını ifade ediyor.

4) Tahran

6 ana ve 60 kadar küçük fay hattının geçtiği Tahran, yüksek deprem riski taşıyan kentler arasında yer alıyor. 

2018 tarihli bir araştırmada 2 ila 12 yıl içinde kentte büyük bir deprem olma olasılığının yüzde 40-70 civarında olduğu öne sürülmüştü.

1830'da yaşanan 7.1 şiddetindeki sarsıntı, bölgeyi vuran son büyük depremdi ve uzmanlar, Tahran'ın 150 yılda bir 7 büyüklüğünde bir deprem yaşadığını söylüyor. 

Bazı uzmanlar 7 şiddetinde bir depremin 6 milyon kişinin ölümüne yol açabileceğini düşünüyor.

Tahran Kent Konseyi Üyesi Mehdi Çamran, 6 Şubat depremlerinin ardından yaptığı açıklamada "Tahran'da bir deprem asrın felaketi olur" ifadelerini kullanmıştı.

Kentte böyle bir afete hazırlık amacıyla planlamalar ve tatbikatlar yapılsa da çalışmalar büyük ölçüde yetersiz görülüyor. 

Şehrin yaklaşık 10 milyonluk nüfusunun 2,5 milyonunun depreme dayanıksız binalarda yaşadığı tahmin ediliyor. Uzmanlar ayrıca çoğu binanın standartlara uygun inşa edilmediğini belirtiyor.

Binaların çökmesinin yanı sıra doğalgazın geniş çapta kullanılması nedeniyle depremin büyük yangınlara yol açacağı endişesi de mevcut. 

Ayrıca dar sokakların, deprem durumunda halka ulaşmayı zorlaştırması bekleniyor. 

Tahran İtfaiye ve Güvenlik Hizmetleri'nin, kentteki 33 bin binayı incelediği 2023'te aktarılmıştı. 129 yapının "en tehlikeli binalar" arasına alındığı ve 10'u için riski azaltma çalışmaları yapılacağı bildirilmişti.

Diğer yandan Tahran Belediye Başkanı Alireza Zakani, Kasım 2022'de şehirdeki güvenli olmayan bina listesi hakkında "Liste yayımlanırsa Tahran'da kimse kalmaz" demişti.

5) Meksiko

Meksika'nın başkenti Meksiko, bir levhanın başka bir levhanın altına kaydığı bir dalma-batma bölgesi üzerinde yer aldığı için şiddetli depremlere sahne olabiliyor. Ayrıca kentin yumuşak bir zemin üzerine kurulması sismik olayların şiddetini artırıyor.

Depremleri öngörmek mümkün olmasa da 19 Eylül günü Meksiko'nun tetikte beklediği bir tarihe dönüştü.

19 Eylül 1985'te yaşanan 8.0 şiddetindeki deprem sonucu en az 10 bin kişinin öldüğü tahmin ediliyor. Daha sonraki yıllarda bu günde anma törenleri ve tatbikatlar düzenlenmeye başlandı. 2017'de anma amacıyla çalan alarmdan birkaç saat sonra 7.1 şiddetindeki bir deprem için kentteki alarmlar tekrar duyuldu. Aynı olay 2022'nin 19 Eylül'ünde de yaşandı. Halk artık bu tarihten korktuklarını söylüyor.

2017'de 187'si Meksiko'da olmak üzere 326 kişi, 2022'de Michoacan'da yaşanan 7.6 büyüklüğündeki depremdeyse iki kişi hayatını kaybetti. 

dfgthy
2017 depreminde Meksiko'da onlarca bina yerle bir oldu (AP)

Birleşmiş Milletler Afet Riskini Azaltma Ofisi'ne (UNDRR) göre 2017'deki ölüm sayısının düşük olması, kısmen depremin gün ortasında meydana gelmesi ve birçok işçinin şehir merkezinde olmasıyla bağlantılı. 

Meksiko 1990'larda kullanılmaya başlanan erken uyarı sistemi SASMEX ve düzenli tatbikatlar gibi çalışmalarla depremle mücadelede önemli adımlar atıyor.

Kentteki binaların depreme dayanıklı olmasına yönelik yasal düzenlemeler de giderek iyileştiriliyor.

Ancak New York Times'ın aktardığı üzere kentteki imar düzenlemeleri kağıt üstünde iyi olmasına karşın bunlar yeterince düzgün bir şekilde uygulanmıyor. Yapı denetimlerini, ücreti geliştiriciler tarafından ödenen özel mühendisler tarafından yürütülmesinin çıkar çatışmalarına yol açtığı ifade ediliyor. 

UNDRR ise yeraltı sularının çıkarılmasının toprak çökmesine neden olarak depremlerin etkilerini şiddetlendirdiğini belirtiyor.

Kurum, eski binaların güçlendirilmesi ve güvenlik standartlarına uygun yeni binaların inşasına yapılan yatırımların kayıpları azalttığını ifade ediyor. Diğer yandan daha çok yoksulların yaşadığı kayıt dışı yapılar üzerinde hükümetin kontrolünün olmamasının depreme karşı direnci azalttığına da dikkat çekiliyor.

Independent Türkçe