Bolton, Trump'ın Beyaz Saray'a geri dönmesi konusunda uyardı

Cumhuriyetçi Parti'de yayılan "tecrit virüsünden" yararlanıyor

ABD eski Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton (Arşiv - AFP)
ABD eski Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton (Arşiv - AFP)
TT

Bolton, Trump'ın Beyaz Saray'a geri dönmesi konusunda uyardı

ABD eski Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton (Arşiv - AFP)
ABD eski Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton (Arşiv - AFP)

ABD eski Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton, güncellenmiş anı kitabında eski Başkan Donald Trump'a sert bir şekilde yüklendi. Trump'ı "aşırı bencil" olarak nitelendiren Bolton, onun kişisel düşmanlarını cezalandırdığını ve Rusya ve Çin'deki düşmanlarını ise hoşnut ettiğini belirtti.

Bolton, 2020 yılında "Olayın Yaşandığı Oda" adlı anılarını yayımlamıştı. Bu kitapta, 2018 ve 2019 yılları arasında Trump yönetiminde Ulusal Güvenlik Danışmanı olarak geçirdiği 17 aylık sürenin hikâyesini anlatıyor.

Yayınlanan kitabının güncellenmiş yeni baskısında Bolton, eski ve şu anki Cumhuriyetçi başkan adayını "siyasi bir felsefesi veya tutarlı bir siyasi vizyonu olmamakla" suçladı. Ayrıca, yeniden seçilmesi durumunda Trump'ın "Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'nden (NATO) çıkabileceği, 2022'deki Rus işgali rağmen Ukrayna'ya desteği kesebileceği, Çin'in Tayvan'ı kuşatmasını teşvik edebileceği ve genel olarak izolasyonist bir politika izleyebileceği" uyarısında bulundu.

Eski ABD Başkanı Donald Trump (AFP-Arşiv)
Eski ABD Başkanı Donald Trump (AFP-Arşiv)

Kitabın yeni girişinde Bolton, "Trump'ın başkan olmaya uygun olmadığını" yazdı ve "Eğer ilk dört yılı kötü idiyse ikinci dört yılı daha da kötü olacak" dedi. Trump'ın ikinci döneminde Amerika'nın karamsar bir tablosunu çizen Bolton, "Trump'ın gerçekten sadece kendi intikamını umursadığını ve bu intikam duygusunun ikinci döneminin büyük bir bölümünü tüketeceğini" belirtti. Ayrıca, Trump'ın "neredeyse sadece kendi çıkarlarıyla ilgilendiğini" yazarak, eski başkanın "emirlerini yerine getirecek 'evet' diyen bir Beyaz Saray isteyebileceğini" ifade etti.

"Tecrit virüsü"

Bolton, Trump'ın Cumhuriyetçi Parti içinde yayılan bir “izolasyonist virüsü” fark ettiğini ve “Trump'ın her alandaki sapmaları arasında ulusal güvenlikteki sapmalarının en yıkıcı olduğunu” söylüyor. Bolton, Trump’ın NATO’dan çekilme ihtimalinin, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i memnun edebileceği konusunda uyarıyor ve "Trump'ın ikinci döneminde Ukrayna politikasının büyük olasılıkla Moskova lehine olacağını" belirtiyor. Ayrıca Tayvan ve Çin'in çevresindeki diğer ülkelerin "Trump'ın ikinci döneminde gerçek bir riskle karşı karşıya kalabileceğini" ve bu durumun, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping'in Tayvan'a karşı bir kriz yaratma olasılığını artırabileceğini düşünüyor. Bolton, "Putin ve Xi Jinping arasında, Trump'ın yeniden göreve dönmesini en çok kimin isteyeceği konusunda bir rekabet olduğunu" ifade ediyor.

Bir televizyon röportajında Bolton, Trump'ın "kendisini eleştirenlerden intikam almak istediği birçok yol" hakkında konuştu ve "aşırı bencillik" nedeniyle endişelerini dile getirdi. Bolton, "Adalet Bakanlığı, Savunma Bakanlığı ve diğer devlet kurumlarının kullanım şeklinin, kendisi gibi endişelenen kişiler için gerçek bir kaygı kaynağı olduğunu" belirtti. Trump'ın Adalet Bakanlığı'nı "kötüye kullanma" çabalarına ve dış politikada "herhangi bir felsefesi olmadan tutarlı bir şekilde politika yapmama" eğilimine dikkat çekti. Bolton, bu durumun "Amerika için rastgele ve tehlikeli yolculuk olacağını" düşünüyor.



Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
TT

Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)

İsrail medyası, Gazze Şeridi'ne yönelik savaşın zorlukları nedeniyle sadece bir hafta içinde dört İsrail askerinin intihar ettiğini bildirdi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, komutanlarının sorumsuz davranışlarına karşı çıkan birlikteki arkadaşlarının uyanıklığı olmasaydı neredeyse listeye katılacak olan beşinci bir askerin hikayesini açıkladı.

Muhabir Carmela Menashe, askerlerden alıntı yaparak, arkadaşlarının ‘Gazze'ye girmeyi reddettiğini, ancak komutanının onu zorladığını, bunun üzerine askerin silahın namlusunu ağzına dayadığını ve kendini vurmakla tehdit ettiğini, bunun üzerine komutanın onu hafta sonu izninden men ederek cezalandırmaya karar verdiğini’ anlattı.

dfgthy
Meslektaşlarının cenaze töreni için mezarlığa giden yaralı İsrail askerleri, 8 Temmuz 2025 (AP)

İsrailli muhabire göre, ‘asker başlangıçta kabul etti ve Gazze'ye girdi. Ancak sonra geri döndü ve tekrar dışarı çıkmak istedi; komutana orada kalamayacağını açıklamaya çalıştı. Komutan onu hafife aldı ve onu başka cezalarla tehdit etti. Birlikteki arkadaşları son anda devreye girerek intihar etmesini engelledi ve onu psikolojik destek subayıyla görüşmeye zorladı.’

Psikolojik destek subayı, askerin durumunun Gazze Şeridi'ne girmesine izin vermediğine karar vererek onu birlik dışında tedavi görmesi için göndermiş; psikolojik durumunun ciddi olduğu teşhis edilmiş ve askerin ordudan tamamen terhis edilerek tedavi altına alınmasına karar verilmiş.

Muhabir, “Askerin durumu benzersiz değil; savaş binlerce askeri travmatize ediyor. Zamanında gerekli tedaviyi görmeyenler kendilerini ciddi bir depresyon içinde buluyor ve bu da aşırı durumlarda intihara yol açabiliyor” dedi.

4 asker intihar etti

Tel Aviv medyası sadece geçen hafta dört askerin intihar ettiğini ve savaşın başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana intihar eden asker sayısının 44'e yükseldiğini duyurdu.

İntihar eden askerlerin çoğunluğunun aktif görevdeki yedek askerler olduğunu belirten Haaretz gazetesi, İsrailli askeri kaynaklara dayandırdığı haberinde intihar eden askerlerin büyük bir kısmının savaş sırasında psikolojik durumlarını önemli ölçüde etkileyen durumlara maruz kaldıklarını aktardı.

xcvfgbh
Temmuz 2025'te Gazze Şeridi'nde öldürülen meslektaşlarının cenaze töreninde ağlayan İsrailli askerler (AFP)

Gazete, orduda aktif görevde olan İsrailli askerlerin intihar oranlarının önceki yıllara göre artış gösterdiğini doğruladı.

Kaynaklar, intiharların bazen iç raporlarda ‘çatışma dışı ölüm’ veya ‘soruşturma altındaki durumlar’ gibi muğlak etiketler altında kategorize edilmesi nedeniyle gerçek sayının daha yüksek olabileceğini tahmin ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Haaretz'den aktardığına göre İsrail ordusu, 2024 yılının başından bu yana yaklaşık bin 600 askerin travma sonrası stres semptomlarından mustarip olduğunu kabul ediyor ve bu da yaklaşık 250 askeri ruh sağlığı nedenleriyle terhis etmesine neden oldu.

Veriler intihar eden askerlerin çoğunun geçtiğimiz mart ayında yeniden başlayan savaştan bu yana çatışmaların devam ettiği Gazze'deki çatışmalara katıldığını gösteriyor.

cdfgthy
Temmuz ayında Gazze'de öldürülen bir İsrail askerinin cenaze töreninden (EPA)

Cepheden dönen askerlerin psikolojik olarak yalnızlaştığı ve özellikle muharebe tugaylarına yeni katılanlar ile dışlanmış sosyal sınıflara mensup askerlere yeterli psikolojik bakım sağlanmadığı belirtiliyor.

Ordu, sahadan dönen askerlerle ilgili sessiz bir iç krizle karşı karşıya; bu askerler fiziksel yaralanmaların ötesinde derin psikolojik yaralar da taşıyor ve bu da bazılarının son bir kaçış olarak intiharı seçmesine neden oluyor.

Gözlemciler Gazze savaşının sadece Filistinlileri tüketmekle kalmadığını, aynı zamanda İsrail'in iç cephesinde de giderek artan bir çatlağa neden olduğunu, askerlerin karada savaşırken psikolojik kaderlerinin havada asılı kaldığını düşünüyor.