Mali, Fransa'dan kopmak için yapay zekayı kullanıyor

Teknolojik gelişmeler, Afrika dillerine nasıl yarayacak?

Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)
Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)
TT

Mali, Fransa'dan kopmak için yapay zekayı kullanıyor

Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)
Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)

Mali bir yandan Fransa'yla ilişkileri keserken diğer yandan da eski sömürgecisinin dilinden de kurtulmaya çalışıyor. 

Cunta yönetiminin iktidarda olduğu Batı Afrika ülkesi, bölgedeki en popüler dil Bambara'yı yaygınlaştırmak için yapay zekayı kullanıyor. 

Konuyu haberleştiren Washington Post, anadillerini yazılı görmeyen pek çok öğrencinin artık dizüstü bilgisayarlarla bu olanağa sahip olduğunu bildirdi.

Amerikan gazetesi, öğrencilerin okudukları metinlerin yapay zekayla Bambara gibi yerel dillerde oluşturulduğunun altını çizdi. 

Geçen yıl Mali'deki cunta yönetimi Fransızca'yı resmi dil olmaktan çıkararak yerine Bambara'nın da aralarında olduğu 13 dili koymuştu. Ancak Fransızca okullarda ve devlet dairelerinde hâlâ konuşuluyor. 

Eğitim Bakanlığı'ndan Séni Tognine halkın artık yerel dillere rağbet ettiğini savunarak 2023'te başlatılan RobotsMali adlı girişimle yapay zeka 140'tan fazla kitabı Bambara diline çevirdiklerini söylüyor. 

RobotsMali ekibi, Küçük Prens'i yerel dillere çevirmektense yapay zekanın sıradan Malililerin hayatına ve kültürüne dair hikayeler yazmasını tercih ediyor. 

Ortaya çıkan metin elden geçirilip Google Translate'le Bambara'ya çevriliyor. Tognine gibi uzmanlar çevirideki hataları düzeltiyor. 

Ayrıca yine yapay zekayla metinlere uygun görseller üretiliyor. 

Sonrasında da ChatGPT öğrenciler için okuduğunu anlama testleri hazırlıyor. 

1960'ta Fransa'dan bağımsızlığını kazanan Mali'de yaşayanların yüzde 70'i okumayı ya da yazmayı bilmiyor. 21 milyonu aşkın kişinin yaşadığı ülkede 70'ten fazla dilin konuşulduğu tahmin ediliyor. 

ChatGPT gibi yapay zeka platformları, Afrika'da konuşulan bine yakın dil için bir şans olabilir. İngilizce ve Etiyopya dillerini birbirine çevirmek üzere makine öğrenimini kullanan bir girişim başlatan Asmelash Teka Hadgu bu konu hakkında şöyle konuşuyor:

Bu projeler doğru yapılırsa eğitime erişimi demokratikleştirmek için muazzam potansiyele sahip.

Independent Türkçe, Washington Post, Africa News

 



Trump, Venezuelalı uyuşturucu kaçakçılarını "çok yakında" karadan hedef almaya başlayacağını söyledi

Başkan Donald Trump, Şükran Günü'nde Mar-a-Lago tatil beldesinden orduya video bağlantısıyla konuşurken bir fotoğraf tutuyor (AP)
Başkan Donald Trump, Şükran Günü'nde Mar-a-Lago tatil beldesinden orduya video bağlantısıyla konuşurken bir fotoğraf tutuyor (AP)
TT

Trump, Venezuelalı uyuşturucu kaçakçılarını "çok yakında" karadan hedef almaya başlayacağını söyledi

Başkan Donald Trump, Şükran Günü'nde Mar-a-Lago tatil beldesinden orduya video bağlantısıyla konuşurken bir fotoğraf tutuyor (AP)
Başkan Donald Trump, Şükran Günü'nde Mar-a-Lago tatil beldesinden orduya video bağlantısıyla konuşurken bir fotoğraf tutuyor (AP)

ABD Başkanı Donald Trump, Washington ile Karakas arasındaki ilişkilerin giderek gerginleşmesiyle birlikte, ABD'nin sadece denizde değil, "çok yakında" kara operasyonlarıyla da Venezuelalı uyuşturucu kaçakçılarını hedef almaya başlayacağını duyurdu.

ABD Başkanı, Şükran Günü'nde silahlı kuvvetlere yaptığı televizyon konuşmasında, "Muhtemelen insanların artık uyuşturucuyu deniz yoluyla taşımak istemediğini fark etmişsinizdir. Kara yoluyla da bunu yapmalarını engellemeye başlayacağız" dedi. "Kara yolu daha kolay, ancak bu çok yakında başlayacak" ifadesini kullandı.


Trump: Amerika daha fazla B-2 bombardıman uçağı talep etti

ABD'ye ait bir B-2 gizli bombardıman uçağı Kaliforniya'daki piste ulaştı (AFP Arşivi)
ABD'ye ait bir B-2 gizli bombardıman uçağı Kaliforniya'daki piste ulaştı (AFP Arşivi)
TT

Trump: Amerika daha fazla B-2 bombardıman uçağı talep etti

ABD'ye ait bir B-2 gizli bombardıman uçağı Kaliforniya'daki piste ulaştı (AFP Arşivi)
ABD'ye ait bir B-2 gizli bombardıman uçağı Kaliforniya'daki piste ulaştı (AFP Arşivi)

Başkan Donald Trump, ABD ordusuna yaptığı açıklamada, yönetiminin bu yılın başlarında ABD'nin İran'daki nükleer tesislere düzenlediği saldırılarda kullandığı Northrop Grumman yapımı B-2 Spirit gizli bombardıman uçağından "daha fazla" talep ettiğini söyledi.

Resim Trump, Florida'daki tatil köyünden ABD askerleriyle görüntülü görüşme gerçekleştiriyor (AFP)

Trump, "Bu güzel B-2 bombardıman uçakları, İran'ın potansiyel nükleer tedarikini tamamen ortadan kaldırdı" dedi.

Daha fazlasını sipariş ettik ve bunun nedeni, kesinlikle muhteşem olmaları" ifadelerini kullandı.


Ukrayna: Rusya'ya hiçbir toprak vermeyeceğiz

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy basın toplantısında (AFP)
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy basın toplantısında (AFP)
TT

Ukrayna: Rusya'ya hiçbir toprak vermeyeceğiz

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy basın toplantısında (AFP)
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy basın toplantısında (AFP)

Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Başkanı Andriy Yermak, Amerikan dergisi The Atlantic'e yaptığı açıklamada, başkanın barış karşılığında Rusya'ya toprak vermeyi kabul etmeyeceğini söyledi.

Dün yayınlanan röportajda, "Zelenskiy cumhurbaşkanı olduğu sürece, kimse onun toprak vereceğine güvenmemeli. Hiçbir topraktan vazgeçmeyecek" ifadesini kullandı.

Ukrayna Devlet Başkanı ise ülkesinin müzakere ekibinin, Cenevre'de üzerinde mutabık kalınan noktaları, güvenlik garantileriyle barışın önünü açacak bir formüle dönüştürmek için Amerikan heyeti ile çalışmaya devam edeceğini söyledi.

Zelenskiy, X'te paylaştığı gönderide, "Amerikan tarafı ve Avrupalı ​​dostlarımızla yakın temas halindeyiz. Dünya genelindeki ortaklarımız da son gelişmeler hakkında bilgilendirildi. Egemenliğimize ve devletimize verdikleri destek için minnettarım" ifadelerini kullandı.

Zelenskiy, heyetinin Ukrayna'nın yeterli savunma desteği almasını sağlamak için elinden gelen her şeyi yaptığını belirterek, "Bu konuda Amerikan tarafı ve Avrupalı ​​ortaklarımızla temas halindeyiz" dedi.

Zelenskiy'nin Ofis Başkanı Andriy Yermak, Kiev'in 2012'den beri devam eden Rus-Ukrayna savaşını sona erdirmeyi amaçlayan Cenevre toplantısının sonuçlarını geliştirmek için ABD heyetiyle çalışmaya devam edeceğini belirtti.

Zelenskiy'nin ABD ile görüşmelerde Ukrayna heyetinin başına atadığı Yermak, X platformunda yayınladığı bir gönderide, "Cenevre'de yaptığımız gibi, şimdi de savaşı sona erdirmek için somut adımlar atma konusunda somut ilerleme sağlamak amacıyla yapıcı bir diyalog için hazırlanıyoruz" ifadelerini kullandı.

Yermak şöyle devam etti: "Ortak temel hedefimiz değişmedi: Ukrayna için mümkün olan en kısa sürede kalıcı ve onurlu bir barışa ulaşmak."

Amerikalı ve Ukraynalı müzakereciler, pazar günü Cenevre'de ABD destekli son barış planı hakkında görüşmelerde bulundu. Salı günü Zelenskiy, Washington ile Cenevre'de hazırlanan barış planının metni üzerinde Ukrayna müzakere ekibiyle birlikte çalıştığını söyledi.

dcfrg
Trump ve Zelenskiy'nin 28 Şubat'ta Beyaz Saray'da görüşmesi (AFP)

Benzer bir gelişmede, NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, dün İzlanda'ya yaptığı ziyarette, ABD Başkanı Donald Trump'ın Ukrayna'daki savaşı sona erdirme planına ilişkin çabalarını övdü. İzlanda Başbakanı Kristern Frostadottir ile ortak basın toplantısında Rutte, "Rusya, elde ettiği marjinal kazanımlar için ağır bir bedel ödedi ve Ukrayna kendini cesurca savunmaya devam ediyor" dedi. Rutte, "Barış süreci önemli bir destek aldı ve ABD Başkanı Trump'ı bu nedenle tebrik etmek istiyorum" diye ekledi. Şarku’l Avsat’ın aldığı bilgiye göre geçen hafta açıklanan ve başlangıçta Rusya'nın talepleriyle uyumlu görünen ABD planı, ABD ile Ukrayna arasında Avrupa ülkelerinin de katılımıyla yapılan acil müzakerelerin ardından önemli revizyonlardan geçti. ABD elçisi Steve Witkoff'un planı Rus yetkililerle görüşmek üzere gelecek hafta Moskova'ya gelmesi bekleniyor. Kremlin, Avrupa'nın bu planla ilgili çabalarını "gereksiz" olarak nitelendirdi. NATO Genel Sekreteri, İzlanda'da yaptığı açıklamada, Reykjavik'in NATO üye ülkelerinin güvenliğini sağlama çabalarını vurguladı. "Saf olamayız. Artık hepimiz cephe hattındayız. En yeni Rus füzeleri, NATO topraklarının herhangi bir noktasına çok kısa sürede ulaşabilir" dedi. Rutte, "İzlanda'nın gözetleme ve hava savunma alanında yaptıklarının (...) son derece önemli" olduğunu vurguladı.