ABD’de derin bir mağaranın içinde insan eli değmemiş mavi bir gölet bulundu

ABD’nin New Mexico eyaletinde keşfedilen ve “olağanüstü” olarak nitelenen mavi gölet.
ABD’nin New Mexico eyaletinde keşfedilen ve “olağanüstü” olarak nitelenen mavi gölet.
TT

ABD’de derin bir mağaranın içinde insan eli değmemiş mavi bir gölet bulundu

ABD’nin New Mexico eyaletinde keşfedilen ve “olağanüstü” olarak nitelenen mavi gölet.
ABD’nin New Mexico eyaletinde keşfedilen ve “olağanüstü” olarak nitelenen mavi gölet.

ABD’deki bir ulusal parktaki derin bir mağaranın içinde mavi bir kuyu keşfedildi. ABD’nin New Mexico eyaletindeki Carlsbad Mağaraları Ulusal Parkı’ndaki mağaraların derinliklerinde daha önce hiç kimsenin görmediği ve “harika” olarak nitelenen mavi gölün eşsiz görüntüleri fotoğraflara da yansıdı.
The Kansas City Star Gazetesi’nin haberine göre uzaydan çekilen görüntülere oldukça benzeyen kuyudaki zümrüt ve süt rengini andıran sıvı doku buzlu beyaz kayalarla çevrili. İngiliz The Mirror gazetesine göre mağaranın binlerce yılda oluştuğuna ve daha önce insan ayağı basılmadığına inanılıyor
Carlsbad Caverns Ulusal Parkı Doğal ve Kültürel Kaynaklar Departmanı Müdürü Rodney Horrocks, “Kuyu yüz binlerce yıl önce izole olmuş ve o günden bu gün yüzüne çıkmamış” dedi.
Gölet, dünyanın en uzun mağaralarından biri olarak kabul edilen Lechuguilla’nın girişinden 700 metre derinlikte keşfedildi. Mağara 1993 yılında keşfedilmiş olmasına rağmen daha önce girilmeyen yerlerine ilk kez Ekim 2019’da girildi.
Yerbilimci Max Wisshak söz konusu keşifle ilgili Facebook hesabında yayınladığı mesajda şu ifadelere yer verdi:
“Mağara keşifleri bazen mucizevi manzaraların ortaya çıkmasını sağlar. Lechuguilla mağarasındaki havuzun tertemiz olduğu görülüyor. Bu göletin alt kenarlarında havuz parmakları gibi görünen kısımlar insan etkisinden tamamen uzakta gelişen bakteri kolonilerini barındırıyor olabilir.”
Wisshak’ın öncülüğündeki keşif planı, 1,3 kilometrelik mağara galerilerinin haritalandırılmasını da kapsıyor. Ancak söz konusu mağara ağının oluşum tarihi halen bilinmezliğini koruyor.



Çin’de bunama vakaları neden daha hızlı artıyor?

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Çin’de bunama vakaları neden daha hızlı artıyor?

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Bilim insanları, Çin'de Alzheimer hastalığıyla diğer demans türlerinin orantısız bir sağlık yükü oluşturduğu ve vaka oranlarının küresel ortalamadan daha hızlı arttığı uyarısını yaptı.

Çarşamba günü PLOS One adlı akademik dergide yayımlanan yeni araştırma, ülkede demansı mümkün olduğunca erken önlemek için acil ve etkili müdahalelerin uygulanması çağrısında bulunuyor.

Alzheimer ve diğer demans türleri, (ADD; Alzheimer Dissease and Demantia / Alzheimer Hastalığı ve Demans), dünya çapında artan oranlarla giderek daha ciddi bir nörolojik sağlık sorunu haline geliyor.

Ancak bilim insanları, özellikle Çin'deki bunamaların gerçek hastalık yükü ve risk faktörlerinin yeterince anlaşılmadığını söylüyor.

Mevcut çalışmada araştırmacılar, Dünya Bankası ve Dünya Sağlık Örgütü gibi kurumlar tarafından başlatılan halka açık veri tabanı Küresel Hastalık Yükü'nden (GBD) alınan, 30 yıldan uzun süreye yayılan küresel sağlık verilerini analiz etti.

Veri tabanı, 204 ülke ve bölgede 370’in üzerinde hastalık ve sağlık sorunuyla bunlara karşılık gelen 88 risk faktörü hakkında veri içeriyor.

1990'la 2021 arasındaki son analizlere dayanarak bilim insanları, Çin'de demans vakalarının üç katına, küresel vakalarınsa iki katına çıktığını tespit etti.

"ADD, küresel hastalık yükü en ağır hastalıklardan biri. Çin'de ve küresel olarak ADD'nin hastalık yükü 1990'dan 2021'e kadar yıldan yıla arttı" diye yazdılar.

Çalışmada, "2021'e gelindiğinde, Çin'in hastalık yükü üç kat artarken, küresel hastalık yükü iki katına çıktı" dendi.

y6u78ı9
ADD'nin 1990-2021 küresel hastalık yükü haritası. İki cinsiyet ve tüm yaşlar için 100 bin kişi başına düşen ölümlerdeki yıllık değişim (Liu, Geng., 2025, PLOS One)

Kısmen daha uzun yaşam süreleri nedeniyle kadınların erkeklere kıyasla demansın genel yükünü daha fazla taşıdığı tespit edildi.

Ancak araştırmacılar, erkeklerin bu hastalıktan ölüm oranlarının biraz daha yüksek olduğunu söylüyor.

Gelecek 15 yıl için eğilimleri tahmin eden bilim insanları, daha etkili müdahaleler yapılmadığı takdirde demans oranlarının özellikle Çin'de artmaya devam edeceği uyarısını yapıyor.

Araştırmacılar, diyabet gibi hastalıklardan kaynaklanan yüksek kan şekerinin Çin de dahil dünya genelinde demans için önde gelen risk faktörü olduğunu, bunu sigara ve yüksek vücut ağırlığının izlediğini söylüyor.

"Sigara, yüksek açlık kan şekeri düzeyleri ve yüksek vücut kitle indeksi, aralarında yüksek açlık plazma glukozunun baskın konuma sahip olduğu üç ana risk faktörü" diye yazdılar.

Bilim insanları Çin'de demans vakalarındaki artışın büyük ölçüde nüfus artışı ve değişen yaş demografisine bağlı olabileceğinden şüpheleniyor.

"Gelişen bir ülke olarak Çin, ekonomik dönüşüm ve yaşam tarzındaki büyük değişiklikler nedeniyle diyabet hastalarının sayısında önemli bir artış yaşadı" diye yazdılar.

Araştırmacılar, demans vakalarındaki artışı yavaşlatmak adına özellikle yaşlı yetişkinler arasında yüksek kan şekeri ve sigara kullanımının azaltılması için çaba gösterilmesi çağrısında bulunuyor.

Erken müdahalenin klinik hedeflerine ulaşmak için cinsiyete özgü risk faktörlerini hedef alan müdahalelere ihtiyaç duyulacağını belirtiyorlar.

Independent Türkçe