İran rejimi koronavirüs istatistiklerinin güvenilirliğini savunuyor

Hükümeti, açıklanan rakamlar üzerinde oynamakla suçlayan bir gazetenin yayın hakları askıya alındı

İranlıların dün başkent Tahran’ın merkezindeki bir caddede koronavirüse karşı önlem olarak maske taktıkları görülüyor (EPA)

İran Sağlık Bakanlığı, koronavirüs salgınında açıklanan resmi ölüm ve vaka sayılarının “güvenilirliğini” savunuyor. Öte yandan Bakanlık, “Koronavirüsle Mücadele Ulusal Komitesi” üyesiyle yaptığı röportajda, hükümeti “güvenlik ve siyasi” hesaplar sebebiyle istatistiklerde “mühendislik” yapmakla suçlayan ekonomi gazetesi “Jahanesanat’ın” yayın hakkının askıya alınmasına yönelik bir karar çıkardı. İran Sağlık Bakanlığı dün, 2 bin 132 kişinin Kovid-19 virüsüne yakalandığını ve böylece ülke genelindeki vaka sayısı toplamının 328 bin 844’e yükseldiğini duyurdu.
Bakanlık tarafından açıklanan resmi rakamlara göre, İran’da son 24 saat içinde 189 kişi virüs sebebiyle hayatını kaybederken, ülke genelindeki vefat sayısı toplamı 18 bin 616’ya yükseldi. Sağlık Bakanlığı, bin 67 kişinin tedavi görmek üzere hastaneye yatırıldığını, 3 bin 892 kişinin sağlık durumunun ise kritik olduğunu bildirdi.
Buna paralel olarak, hastalık semptomlarını yenerek sağlığına kavuşan kişi sayış 287 bin kişiye ulaştı. Sağlık merkezleri aracılığıyla yapılan koronavirüs test sayısı ise 2 milyon 712 bine ulaştı.
Vaka sayısı ve vefat sayılarında geçen haftaya göre nispi bir düşüş gözlemlenmesine rağmen, Sağlık Bakanlığı hala İran’ın 31 eyaletinden 26’sını yüksek riskli bölgeler olarak sınıflandırıyor. Kırmızı renkte olan 15 vilayetin başında Tahran yer alırken, 11 eyalette alarm durumu hala devam ediyor.
IRNA haber ajansının, “Jahanesanat” gazetesinin müdürü Muhammed Rıza Sadi’den naklettiğine göre, İran Kültür ve Enformasyon Bakanlığı’ndaki basın denetlemeden sorumlu kurul tarafından, Jahanesanat gazetesinin, salgın hastalıklar uzmanı ve “Koronavirüsle Mücadele Ulusal Komitesi” bilim kurulu üyesi Muhammed Rıza Mahbubfer ile yaptığı röportajı yayınlamasının ardından, gazetenin yayınının durdurulduğuna yönelik kararın sözlü olarak bildirildiği ifade edildi.
Mahbubfer, söz konusu röportajda, gerçek sayının açıklanan rakamların 20 kat üzerinde olduğuna işaret ederek, Sağlık Bakanlığı’nı “güvenlik ve siyasi hesaplar” nedeniyle koronavirüs kaynaklık bulaş ve ölüm vaka sayılarında “istatistiksel mühendislik” yapmayla suçlamıştı.
Mahbubfer koronavirüs hakkındaki resmi istatistiklere ilişkin yaptığı açıklamada, “güvenlik ve siyasi hesaplar için yaptıkları mühendisliği topluma pompaladıkları kesin” ifadelerine yer verirken, “Koronavirüsle Mücadele Ulusal Komitesi” üyeleri ile hükümet arasında büyük bir görüş ayrılığı bulunduğuna işaret etti. Mahbubfer, açıklanan resmi rakamları “güvenilmez” olarak nitelerken, koronavirüs salgınına özel bilgilerin yayınlanmasında “şeffaflık ilkesine bağlı kalınmamasını” eleştirdi. Ayrıca, mevcut durumun devam etmesi halinde, “önümüzdeki Eylül ayının sonu ve sonbahar mevsiminin başlangıcı itibariyle günlük bulaş vakası ve vefat sayılarının binin üzerinde olacağı konusunda uyardı. Mahbubfer, “koronavirüsü kontrol altına almak için herhangi bir kararlılık yok” ifadelerine yer verdi.
İranlı yetkili daha da ileri giderek, geçen yıl (2019) Aralık ayının ikinci yarısında ilk enfeksiyon vakasının tespit edilmiş olmasına rağmen, “hükümetin salgın ilanını,  11 Şubat’taki (İran Devrimi’nin Yıldönümü) gösteriler ve 21 Şubat’ta yapılan yasama seçimlerinin sonrasına ertelemeye karar verdiğini” ifade etti.
Yetkili, “koronavirüs salgını güvenlik ve siyasi hesaplar uğruna gizlendi” açıklamasında bulundu.
İran Sağlık Bakanlığı sözcüsü Sima Sadat Lari, İranlı yetkiliye verdiği üstü kapalı yanıtta, “koronavirüs istatistikleri hakkındaki iddiaların Sağlık Bakanlığı tarafından tümüyle reddedildiğini” ifade etti. Lari, “Ulusal Komite üyeliği unvanı altında bazı şahıslar, koronavirüs resmi rakamları hakkında bilgi veriyor” ifadelerini kullandı.
Öte yandan, Sağlık Bakanlığı Medya Merkezi Müdür Kiyanuş Cihanpur, PCR testinin koronavirüs vaka sayısının belirlenmesinde esas olduğunu söyledi.
İran Sağlık Bakanlığı tarafından ilan edilen istatistikler, geçtiğimiz aylarda büyük bir şüphe uyandırmıştı. Geçtiğimiz Mayıs ayında İran Parlamentosu tarafından yapılan bir çalışma, gerçek vaka sayılarının beyan edilen resmi rakamların 8 kat üzerinde olduğunu ve yine vefat sayılarının resmi rakamların iki katı olduğunu ortaya koymuştu.
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani geçen ay, Sağlık Bakanlığı’nın yaptığı bir araştırmanın, 25 milyon İranlının koronavirüs enfeksiyonu kapmasını tahmin ettiğini, yine 30 ila 35 milyon arasındaki enfeksiyon olasılığına işaret ettiğini belirtti. İranlı yetkililer, İran’daki yasama seçimlerinden 48 saat önce ülkedeki ilk iki ölüm vakasını açıklamıştı.
2004 yılından beri yayın hayatına devam eden  “Jahanesanat” ekonomi alanındaki yarı bağımsız gazetelerden kabul ediliyor. Ancak, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin politikalarını eleştiren en önde gelen gazeteler arasında yer alıyor.