UAEA: İran'daki teftişlerin durdurulması kimseye kâr sağlamayacak

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı merkezi (Reuters arşivi)
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı merkezi (Reuters arşivi)
TT

UAEA: İran'daki teftişlerin durdurulması kimseye kâr sağlamayacak

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı merkezi (Reuters arşivi)
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı merkezi (Reuters arşivi)

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Genel Müdürü Rafael Grossi, dün yaptığı açıklamada, ajansın nükleer bilimci Muhsin Fahrizade suikastı sonrası Tahran'daki radikal muhafazakarların İran’daki teftiş sürecini durdurma taleplerinden hoşnut olmadığını dile getirdi.
Göreve gelmesinin bir yıl ardından AFP’ye konuşan Grossi, “Duydukları üzüntüyü anlıyoruz. Ancak birlikte yaptığımız işi kısaltmaktan, sınırlandırmaktan veya durdurmaktan kimsenin kâr sağlamayacağı açık. Biz çalışmalarımıza devam ediyoruz. Onlar açısından da aynı şekilde olmasını umuyoruz. Dediğim gibi, durumun değişiklik göstereceğine dair herhangi bir sinyal almadım” dedi.
UAEA’nın yürüttüğü çalışmaların şuan her zamankinden daha gerekli olduğunu vurgulayan Grossi, “Orada bulunmalı ve teftiş etmeliyiz. Zira İranlıların teftiş açısından büyük çaba gerektiren önemli bir nükleer programı var. Teftiş faaliyetleri olmasaydı tamamen habersiz kalırdık; bölgedeki şüphe ve istikrarsızlık artardı” dedi.
Tahran'da uranyum parçacıklarının tespit edildiği şüpheli alana dair açıklama yapılması yönündeki çağrısını yineleyen Grossi, “Dramatize etmek istemiyorum fakat bu konuda açıklama elde etmemiz önemli. Belirli bir son tarih yok ancak ben bir aciliyet olduğunu hissediyorum” ifadelerini kaydetti.
Grossi, Kasım ayı ortasında yaptığı açıklamada, İran'ın sağladığı gerekçelerin ‘yetersiz olduğunu’ dile getirmişti.
İran dün, Mossad’ı ve Halkın Mücahitleri Örgütü’nü Fahrizade’ye suikast düzenlemek için ‘tamamen yeni’ bir yöntem kullanarak ‘karmaşık’ bir operasyon gerçekleştirmekle suçladı. Öte yandan, Fahrizade dün ülke ‘şehitlerine’ yapılan bir törenle toprağa verildi.
Şura Konseyi üyeleri, Pazar günü kapalı bir oturumun ardından, suikasta yanıt verme ve UAEA müfettişlerinin ülkedeki tesislere girişini engelleme çağrısında bulundukları bir bildiriyi oybirliğiyle imzaladı. Grossi ise “Parlamenterlerin bu yöndeki tutumları ilk değil” dedi.
İran, ABD'nin uluslararası nükleer anlaşmadan çekilmesine ve Başkan Donald Trump yönetiminin yaptırımları yeniden uygulamaya koymasına cevaben geçtiğimiz aylarda söz konusu anlaşmanın bazı yükümlülüklerine bağlı kalmaktan çekilmişti. Avrupa Birliği (AB) ise, İran’daki nükleer alana dair ortak komitenin ilgili taraflar olan Çin, Fransa, Almanya, Rusya, İngiltere ve İran'ın katılımıyla 16 Aralık'ta Viyana'da toplanacağını bildirdi.



İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
TT

İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)

İran anayasası, İran cumhurbaşkanının herhangi bir nedenle iki ay süreyle yetkilerini kullanamaması durumunda, İran cumhurbaşkanlığının görevlerini geçici bir komitenin üstlenmesini öngörüyor.

131. maddeye göre başkanın ölümü, yokluğu, iki ayı aşan hastalık veya görev süresinin dolması ve yeni cumhurbaşkanının seçilmemesi halinde, cumhurbaşkanının görevlerini bir komisyon üstlenecek.

İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Rehber'in onayıyla, Meclis Başkanı ve Yargı Başkanının da yer aldığı bir komiteye başkanlık ediyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı, 50 gün içinde başkanlık seçimlerini düzenlemekle yükümlü olacak.

131. maddeye göre Rehber, cumhurbaşkanı yardımcısının yetkilerini gerektiği gibi kullanamaması halinde cumhurbaşkanının tüm yetkilerini doğrudan şahsen üstlenebilir veya yeni bir yetkili atayabilir.

İran Anayasası'nın 113. Maddesine göre İran Cumhurbaşkanı'nın, Rehber'den sonra ülkede en yüksek yetkili olduğunu ve Rehber ile ilgili konular hariç, Anayasa'nın uygulanmasından ve yürütme organını (hükümeti) yönetmekten sorumludur.

Bu, İran'ın başbakanlık görevini devralmak üzere geçici bir komite kurma durumu ile üçüncü kez karşı karşıya kalmasıdır.

İlki, İran devriminin ilkelerine ihanet ettiği gerekçesiyle Rehber Humeyni tarafından görevden alınan eski Cumhurbaşkanı Ebu'l Hasan Beni Sadr’ın görevden alınmasının ardından gerçekleşti. Beni Sadr 1979 devriminden sonra İran'ın ilk seçilmiş cumhurbaşkanıydı. Paris'te sürgünde iken Ekim 2021'de öldüğünde 88 yaşındaydı. Komitenin çalışmaları 22 Haziran 1980'den aynı yılın 2 Ağustos'una kadar yaklaşık iki ay sürdü.

İkincisi, 30 Ağustos 1981 tarihinde İran Başbakanı Muhammed Ali Recai'nin suikasta uğramasının ardından kurulmuştur. Komisyon, Başbakanlık binasının bombalanmasından birkaç saat sonra çalışmalarına başladı ve 9 Ekim 1981 tarihine kadar devam etmiştir.