Yeniden nükleer anlaşma görüşmeleri ‘ince ayrıntılar’ aşamasında

UAEA Başkanı Rafael Grossi (sağda) Viyana'da Avrupa Birliği Siyasi Direktörü Enrique Mora ile istişarelerde bulundu (UAEA)
UAEA Başkanı Rafael Grossi (sağda) Viyana'da Avrupa Birliği Siyasi Direktörü Enrique Mora ile istişarelerde bulundu (UAEA)
TT

Yeniden nükleer anlaşma görüşmeleri ‘ince ayrıntılar’ aşamasında

UAEA Başkanı Rafael Grossi (sağda) Viyana'da Avrupa Birliği Siyasi Direktörü Enrique Mora ile istişarelerde bulundu (UAEA)
UAEA Başkanı Rafael Grossi (sağda) Viyana'da Avrupa Birliği Siyasi Direktörü Enrique Mora ile istişarelerde bulundu (UAEA)

Viyana'daki müzakereler, özellikle de ABD yaptırımlarıyla ilgili beklenenden daha uzun süreceği anlaşılan ince ayrıntıları tartışma aşamasına girdi. Şarku’l Avsat’a konuşan Avrupalı kaynaklar, görüşmelerin artık ‘ciddi ve ayrıntılı tartışma’ aşamasına girdiğini, ABD yaptırımlarıyla ilgili küçük detayların ‘şimdiye kadar bir atılımın kaydedilmesini engellediğini’ söyledi.
İran havayolu Iran Air’e yönelik yaptırımların kaldırılması konusunun tartışıldığı örneğini veren kaynaklar, bir tarafın yaptırımları kaldırmayı reddetmesinin konuyu karmaşıklaştırdığını, uzun soluklu bir tartışmaya sebebiyet verdiğini söyledi.
İran medyasında, İranlı 500 kişi ve kuruluş adlarını içeren bir yaptırım listesinin Washington'un isimleri listeden çıkarmayı reddetmesi nedeniyle ‘müzakereleri çıkmaza soktuğu’, bunun İran'ın nükleer anlaşmaya dönüşten ‘ticari olarak’ yararlanmasını zorlaştıracağı ifadeleri yer almıştı.
Nitekim Avrupalı ​​kaynaklar, İran'ın nükleer yükümlülüklerine ilişkin tartışmanın ‘daha kolay’ olduğunu, zirâ İran'ın bu konudaki görevlerinin bilindiği ve netleştiğini belirtti. Bu ifadeler, İran'ın yaklaşık üç yıl önce edindiği modern ve ileri teknoloji ile ilgili müzakerelerde var olmaya devam eden zorluklara rağmen kaydedildi.
İran’ın kurduğu, yüksek kalitede uranyum zenginleştirebilen yaklaşık 150 modern santrifüj, müzakerelerde tartışılan bir sorun olmaya devam ediyor. İran, bu cihazların demonte edilmesi ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) tarafından izlenmeye tabi tutulması ardından da elinde tutmak isterken ABD ise bu cihazların imha edilmesi ya da demonte edilip yurtdışına satılmasını talep ediyor.
Söz konusu Avrupa kaynakları, UAEA Başkanı Rafael Grossi'nin, nükleer teknolojideki deneyimlerinden yararlanılması ve kendisinden tavsiye alınması için müzakere oturumlarından birine katılmaya davet edildiğini söyledi. Nitekim Grossi'nin önümüzdeki günlerde bu toplantılardan birine katılması bekleniyor. Avrupalı müzakereciler, söz konusu tartışılan konu hakkında Grossi’den tavsiye isteyebilir.
Avrupa’nın ​​müzakerelerdeki koordinatörü İspanyol diplomat Enrique Mora, görüşmelerde kaydedilen ilerleme hakkında bilgi vermek üzere iki gün önce UAEA merkezinde Grossi ile bir araya geldi.
Görüşmelerin sonuçlarını, geçtiğimiz Şubat ayında Tahran ile UAEA arasında imzalanan ve ajans müfettişlerinin denetimine izin veren teknik anlaşma süresinin 21 Mayıs'ta sona ermesi öncesinde bir sonucun kaydedilip kaydedilmeyeceğini bekleyen Grossi, önümüzdeki birkaç gün içerisinde İranlılarla bu yönde görüşmelere başlayacak. Öncesinde ise İran parlamentosu, İran'a yönelik yaptırımların kaldırılmasını garanti edecek siyasi bir anlaşmanın yokluğunda bu denetimlerin durdurulmasını öngören bir kararı oylayacak.
Bu turun başında yaptığı açıklamada, ülkesinin 21 Mayıs'a kadar herhangi bir anlaşmaya varılamaması durumunda bu süreyi uzatmaya hazır olduğunu açıklayan İranlı Başmüzakereci Abbas Arakçi, bir gün önce ise İran'ın denetimlere imkan sağlayan Ek Protokol’e yaptırımlar kaldırılmadan dönmeyeceğini söyledi.
Söz konusu Ek Protokol’ü geçtiğimiz Şubat ayında askıya alan İran, diğer denetimlerin de sınırlandırmış, 21 Mayıs'ta kalıcı olarak durdurulacağı uyarısında bulunmuştu.
Şarku’l Avsat’a konuşan kaynaklar, bu tarihe kadar bir anlaşmaya varmanın zor olduğunu söylüyor. Diğer yandan ülkesinin müzakerelerdeki heyetine başkanlık eden Rus Büyükelçisi Mihail Ulyanov ise 21 Mayıs öncesinde bir anlaşmaya varmanın ‘zor ancak mümkün’ olduğunu söyleyerek daha iyimser görünüyor. Ulyanov, bu tarihin atlanmasının bu ay sonunda herhangi bir anlaşmaya varılmayacağı anlamına gelmediğini belirtti.
Dördüncü tur müzakereler, yaklaşık altı gün içinde sona eren önceki üç müzakereye kıyasla en uzun soluklu olanıydı. İran heyeti, Tahran'a dönmeden önce görüşmeleri tamamlamak için Viyana'daki kalış süresini birkaç gün daha uzattı. Dün Ramazan Bayramı'nın ilk günü ve Avusturya'nın resmi tatili olmasına rağmen müzakereler durmadan devam etti.



Netanyahu Washington'a gidiyor: Trump Gazze'de bir anlaşmaya varılmasına yardımcı olabilir

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu (Reuters)
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu (Reuters)
TT

Netanyahu Washington'a gidiyor: Trump Gazze'de bir anlaşmaya varılmasına yardımcı olabilir

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu (Reuters)
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu (Reuters)

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ABD Başkanı Donald Trump ile yarın (Pazartesi) yapacağı görüşmelerin, İsrailli müzakerecilerin Pazar günü Katar'da yeniden başlattığı rehine serbest bırakma ve Gazze'de ateşkes görüşmelerinin ilerlemesine yardımcı olacağına inandığını ifade etti.

Şarku’l Avsat’ın Reuters'tan aktardığı habere göre Netanyahu bugün Washington'a gitmek üzere uçağına binmeden önce yaptığı açıklamada, ateşkes görüşmelerine katılan İsrailli müzakerecilerin İsrail tarafından kabul edilen şartlar üzerinde bir anlaşmaya varmak için açık talimatları olduğunu söyledi.

“Başkan Trump ile yapacağım görüşmenin bu sonuçların elde edilmesine kesinlikle katkıda bulunacağına inanıyorum” diyen Netanyahu, Gazze'de tutulan rehinelerin geri dönmesini sağlamaya ve Filistin İslami Direniş Hareketi'nin (Hamas) İsrail'e yönelik tehdidini ortadan kaldırmaya kararlı olduğunu vurguladı.

Bu, Trump'ın yaklaşık altı ay önce iktidara gelmesinden bu yana Netanyahu'nun Beyaz Saray'a yaptığı üçüncü ziyaret olacak.

Netanyahu'nun kalıcı bir ateşkesi kabul etmesi ve Gazze'deki savaşı sona erdirmesi için kamuoyu baskısı artarken, iktidardaki sağcı koalisyonun bazı sertlik yanlısı üyeleri buna karşı çıkıyor, Dışişleri Bakanı Gideon Sa'ar da dahil olmak üzere bir kesimde kalıcı atşkesi destekliyor.

Hamas Cuma günü yaptığı açıklamada, Trump'ın İsrail'in 60 günlük bir ateşkesi sonuçlandırmak için gerekli koşulları kabul ettiğini söylemesinden birkaç gün sonra, ABD destekli Gazze ateşkes önerisine verdiği yanıtın olumlu olduğunu söyledi.

Hamas resmi internet sitesinden yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı: “Hamas, arabulucuların Gazze'deki halkımıza yönelik saldırganlığı durdurmaya yönelik son önerisi üzerine Filistinli gruplar ve güçlerle iç istişarelerini tamamladı ve hareket, arabuluculara olumlu olan yanıtı iletti ve hareket, bu çerçeveyi uygulama mekanizması üzerinde derhal bir müzakere turuna girmeye tüm ciddiyetiyle hazırdır.”

Ancak Hamas'ın müttefiki olan silahlı bir gruptan Filistinli bir yetkili, iki tarafın hala karşı karşıya olduğu potansiyel zorlukların bir işareti olarak, insani yardım, Mısır sınırındaki Refah sınır kapısından geçiş ve İsrail güçlerinin geri çekilme takviminin netleştirilmesi konularında endişelerin devam ettiğini söyledi.

Netanyahu'nun ofisinden yapılan açıklamada Hamas'ın ateşkes önerisinde yapmak istediği değişikliklerin “İsrail için kabul edilemez” olduğu belirtildi. Bununla birlikte ofis, heyetin İsrail'in kabul ettiği Katar önerisi temelinde rehinelerimizin geri dönüşünü güvence altına alma çabalarını sürdürmek üzere Katar'a gideceğini söyledi.

Netanyahu defalarca Hamas'ın silahsızlandırılması gerektiğini ifade etmiş, Hamas ise bu talebi tartışmayı reddetmişti.

Trump ile birlikte geçen ay İran'a karşı 12 gün süren hava savaşının sonuçlarını geliştireceklerine ve Tahran'ın nükleer silah edinmemesini sağlamaya çalışacaklarına inandığını ifade eden  Netanyahu Ortadoğu'daki son gelişmelerin barış çemberini genişletmek için bir fırsat sunduğunu da sözlerine ekledi.

Rehineler

Cumartesi akşamı Tel Aviv'de Savunma Bakanlığı merkezinin yakınındaki meydanda toplanan kalabalık ateşkes ve Gazze'de halen alıkonulan 50 kadar rehinenin iadesini talep etti.  İsrail bayrakları sallayan protestocular sloganlar attarak rehinelerin resimlerinin bulunduğu pankartlar taşıdı.

Savaş, Hamas'ın 7 Ekim 2023'te İsrail'in güneyine düzenlediği ve İsrail istatistiklerine göre yaklaşık bin 200 kişinin öldüğü ve 251 kişinin rehin alındığı saldırıyla patlak vermişti.

Gazze Sağlık Bakanlığı, İsrail'in o tarihten bu yana Gazze Şeridi'ne yönelik askeri harekâtının 57 binden fazla Filistinlinin ölümüne, açlık krizine, Gazze nüfusunun tamamının yerinden edilmesine ve Şerit genelinde yıkıma yol açtığını söylüyor.

Kalan rehinelerden yaklaşık 20'sinin hala hayatta olduğuna inanılıyor. Rehinelerin çoğu diplomatik müzakereler yoluyla serbest bırakıldı ve İsrail ordusu da bazılarını Gazze'den çıkarmayı başardı.