Merzuki, Tunus’taki Frankofon Zirvesi’ni engellemeye çalıştığını kabul etti

Eski Başbakan Munsif Merzuki zirvenin yapılmasının darbeye destek olduğunu savundu.

Necla Buden, 13 Ekim’de yetkililerle yaptığı görüşmelerde ekonomide reform yapma sözü verdi. (AFP)
Necla Buden, 13 Ekim’de yetkililerle yaptığı görüşmelerde ekonomide reform yapma sözü verdi. (AFP)
TT

Merzuki, Tunus’taki Frankofon Zirvesi’ni engellemeye çalıştığını kabul etti

Necla Buden, 13 Ekim’de yetkililerle yaptığı görüşmelerde ekonomide reform yapma sözü verdi. (AFP)
Necla Buden, 13 Ekim’de yetkililerle yaptığı görüşmelerde ekonomide reform yapma sözü verdi. (AFP)

Tunus’un eski Başbakanı Munsif Merzuki, Fransız yetkililerle gelecek ay Tunus’un Cerbe şehrinde yapılması planlanan Frankofon zirvesinin düzenlenmesini engellemeye çalıştığını kabul ederek bundan gurur duyduğunu söyledi. Merzuki, “Darbe yaşayan bir ülkede bu zirvenin yapılması darbeye destek sayılır” dedi.
Merzuki’in açıklaması, Tunus’un ev sahipliği yapacağı Frankofon Zirvesi’nin ertelendiğinin duyurulduğu 13 Ekim’den sonra geldi. Zira kararla geniş çaplı  bir tartışma patlak verdi. Aynı şekilde bu ani ertelemenin nedenlerine ve olağanüstü cumhurbaşkanlığı önlemlerine karşı çıkan bazı Tunuslu siyasetçilerin söz konusu kararın alınmasında oynadığı rolün boyutuna dair birçok soru işareti ortaya çıktı.
Merzuki, Tunus’un bu yıl demokratik yola dönmesini dilediğini belirterek ülkenin bu krizden çıkmasını ve Frankofon Zirvesi’nin gelecek yıl, ‘ama demokratik bir ülkede’ yapılmasını istediğini vurguladı.  
Gözlemciler, 18. Frankofon Zirvesi’nin düzenlenmesi ile ilgili olarak kamuda uygulanan istisnai tedbirlere ilişkin Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin, geçen eylül ayına kadar resmi gazetede yayımlanmadığına dikkat çektiler. Bu ertelemeyi örgütsel nedenlere bağladılar. Zira kararnamenin yayınlanmasındaki gecikme, zirve hazırlıklarını da doğrudan etkiledi.
Tunus Dışişleri Bakanlığı, “Frankofon Daimi Konseyi’nin olağanüstü oturumu, üye devletlerin temsilcilerinin Tunus’un bu zirveye ev sahipliği yapması konusunda fikir birliğine varması ve en üst düzeyde geniş bir kitle katılımı sağlamak için Cerbe Adası’nda toplanma tarihini 2022’ye ertelemesi ile sonuçlandı” açıklamasında bulundu.
Diğer yandan Cumhurbaşkanlığı, eski iktidar koalisyonu ile yaşanan keskin anlaşmazlıklar ortasında, Cumhurbaşkanı Kays Said liderliğinde ‘devrimi ve ıslah hareketini tamamlamak için’ ulusal bir diyalog başlatma vaadini yerine getirmeye hazırlanıyor.
Cumhurbaşkanı’nın kampanyasının üyesinden Halil Abbas, yaklaşan diyalogda sunulacak önceliklerin ‘siyasi sistemin reformu ve Tunusluların beklentilerini karşılayan ekonomik seçeneklerin formüle edilmesiyle ilgili iki ana eksen ile özetlendiğini’ söyledi. Başkanın ilkesel olarak diyalogu reddetmesi hakkında gündeme gelen söylentileri kabul etmeyen Abbas şu ifadeleri kullandı:
“Diyalog, başarısız ekonomik seçeneklerin yanı sıra siyasi sistem de dahil olmak üzere Tunus’un son on yılda yaşadığı krizin nedenlerinin teşhis edilmesiyle başlayacak. Bu nedenle diyalogun en büyük başlığı, hükümet sistemini değiştirmek olacaktır.”
Diğer yandan Başbakan Necla Buden hükümeti, Maliye Bakanı Siham Bugadiri Nemsiyye, Sağlık Bakanı Ali el-Murabıt, Eğitim Bakanı Fethi es-Selavati ve Merkez Bankası Başkanı Mervan el-Abbasi’nin katılımıyla düzenlediği bir dizi toplantı ile  göreve başladı. Toplantıda öncelikli ekonomik ve finansal gelişmelere değinildi. Başbakan ayrıca Ticaret ve İhracatı Geliştirme Bakanı Fadile el-Rabhi Bin Hamza ve Su Kaynakları ve Balıkçılık Bakanı Mahmud Hamza ile de bir araya geldi.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, hükümetin kurulmasından dolayı Tunus’u tebrik etti. Price, 10 kadın bakanın yer aldığı yeni hükümetin, ‘Tunus’un ülkenin karşı karşıya olduğu büyük ekonomik, sağlık ve sosyal sorunları ele alma yolunda attığı güzel bir adım’ olduğunu söyledi. Sözcü ayrıca ABD’nin ‘anayasal düzene hızlı bir dönüş için, kapsayıcı bir yol oluşturmaya yönelik daha fazla işaret görülmesi’ arzusunda olduğunu vurguladı.
Washington yönetimi ‘Tunus’taki siyaset arenasını, demokrasinin durumunu ve ABD siyaseti düzeyinde sonraki adımları ele alacak’ Kongre’nin toplantı tarihi olarak 14 Ekim’in belirlenmesi için baskı uygulamıştı. ABD Dışişleri Bakanlığı da daha önce Tunus’ta istisnai tedbirlerin ne zaman sona ereceğine ilişkin belirsizlikten’ duyduğu endişeyi dile getirmişti.



Kuşatma altındaki el-Faşir, savaş ve açlıkla mücadele ediyor

Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) tarafından kuşatılan el-Faşir kentinden göç (Arşiv – Şarku’l Avsat)
Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) tarafından kuşatılan el-Faşir kentinden göç (Arşiv – Şarku’l Avsat)
TT

Kuşatma altındaki el-Faşir, savaş ve açlıkla mücadele ediyor

Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) tarafından kuşatılan el-Faşir kentinden göç (Arşiv – Şarku’l Avsat)
Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) tarafından kuşatılan el-Faşir kentinden göç (Arşiv – Şarku’l Avsat)

Sudan'ın batısında bulunan Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir'deki sivillerin durumu, gıda, su ve tıbbi tedaviye erişimin giderek zorlaşmasıyla daha da kötüleşiyor. Açlık ve devam eden çatışmalar, Nisan 2024'ten bu yana şehirde mahsur kalan on binlerce insanın kaderini tehdit ediyor. Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) her geçen gün kötüleşen insani durumun ortasında, gıda maddelerinin şehre girdiği tüm geçitleri ve yolları kapatıyor; temel gıda maddeleri ve yakıt tedarik etme girişimlerini engelliyor.

El-Faşir'deki kaynaklar, HDK’nin her gün pazarları ve hayati tesisleri ağır topçu ateşine tutması nedeniyle büyük marketlerin kapılarını kapatmasının ardından sivillerin büyük zorluklarla gıda temin ettiğini söyledi. Şarku’l Avsat’a konuşan kaynaklar, “Siviller, mısır unu, şeker, yağ ve sabun gibi temel gıda maddelerini satın almak için meskûn mahallelerdeki küçük marketlere güveniyor” dedi.

Devam eden kuşatmanın bir sonucu olarak, bölge sakinlerinin alım gücü azaldı ve yüksek fiyatlar nedeniyle az miktarda yiyecek bile alamaz hale geldiler.

Bir bölge sakini, banka yoluyla ödeme yapıldığında fiyatların iki katına çıktığını, nakit ödeme yapıldığında ise fiyatların düştüğünü ve çok sayıda bölge sakininin yüksek fiyatlar nedeniyle el-Faşir'den kaçtığını belirtti. Birçok sebze ve meyve türü bir yılı aşkın süredir şehrin pazarlarında bulunmuyor.

Gıda kaçakçılığı

Bazı kent sakinlerine göre, el-Faşir'e mal ve eşya sokmanın tek yolu eşek ve deve gibi hayvanları kullanarak kaçakçılık yapmak, ancak bu da riskli. Çünkü HDK militanları tarafından durduruluyorlar ve çoğu zaman mallara el konuluyor.

VFGHY
Sudanlılar savaştan kaçmak için Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir’in eteklerinde bulunan Ebu Şuk Mülteci Kampı’na sığınıyor. (AP)

Şehir sakinlerinin çoğunluğu, günde darı unu ve mısırdan yapılan tek bir ana öğünle yetiniyor ve ellerinde başka bir şey olmayabiliyor.

Geleneksel yeraltı kuyularından yeterli miktarda içme suyu temin edilse de, bir varilin fiyatının 8 bin Sudan cüneyhini aşması vatandaşların sıkıntılarını artırıyor.

Günde bir öğün ücretsiz yemek sağlayan aşevlerine bağımlı hale gelen ailelerin sayısı her geçen gün artıyor; bazen bu yemekler ihtiyaç sahibi ailelerin sayısına yetmiyor. El-Faşir'deki bazı vatandaşlar, kuşatma altında bulunan kentteki insani durumun özellikle çocuklar, kadınlar ve yaşlılar için ciddi bir zorluk derecesine ulaştığını, yetersiz beslenme nedeniyle zayıf vücutlarının bunu kanıtladığını bildirdi.

Yerlerinden edilen insanlar HDK ve müttefikleri tarafından öldürmeye varan ciddi ihlallere maruz kaldıkları için el-Faşir'den kaçmak da güvenli değil. Bölge sakinleri, kuşatmanın devam etmesi ve el-Faşir'e insani erişimin açılmaması halinde, sonbahar mevsimine girilmesi ve vatandaşların tarım yapamaması nedeniyle durumun daha da kötüleşeceğinden korkuyor.

Saha durumu

El-Faşir'deki geniş alanlar, son birkaç gün içinde siviller arasında onlarca ölüm ve yaralanmaya neden olan, bazıları konutları hedef alan yoğun topçu bombardımanına ve insansız hava aracı (İHA) saldırılarına tanık oluyor.

Yerel kaynaklar, ordunun geçtiğimiz aylarda HDK tarafından el-Faşir'e düzenlenen onlarca saldırıyı püskürtmeyi başardığını bildirdi. El-Faşir sakinleri, Birleşmiş Milletler (BM) ve yardım kuruluşlarının insani yardımın ihtiyaç sahibi sivillere ulaşmasına izin vermesi için HDK üzerinde daha fazla baskı kurmasını bekliyor.

Yerel bir gönüllü grubu olan el-Faşir Direniş Komiteleri Koordinasyonu, çatışmaların ortasında kalan on binlerce masum insanın çektiği acılara son vermek için orduyu şehir üzerindeki kuşatmayı kaldırmaya çağırıyor.

CDFG
Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir'deki Hızlı Destek Kuvvetleri mensupları (Arşiv - Telegram)

Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan kısa bir süre önce BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'in talebi üzerine kentte bir hafta süreyle insani ateşkes yapılmasını kabul etti, ancak HDK bu konuda kendileriyle herhangi bir temas kurulmadığını belirtti.

HDK'ye göre el-Faşir kentinde şu anda siviller bulunmuyor; kentte bulunanlar ordu ve müttefik silahlı gruplara mensup savaşçılar.

Geçtiğimiz haziran ayında BM Güvenlik Konseyi, bir yıldan uzun bir süredir HDK tarafından kuşatma altında tutulan ve ordunun geniş ve yoğun nüfuslu Darfur bölgesindeki son kalesi olan el-Faşir üzerindeki kuşatmanın kaldırılması için bir karar almıştı.