İİT’den Afganistan’a insani yardım çağrısıhttps://turkish.aawsat.com/home/article/3367741/i%CC%87i%CC%87t%E2%80%99den-afganistan%E2%80%99-insani-yard%C4%B1m-%C3%A7a%C4%9Fr%C4%B1s%C4%B1
İİT’in 17. Dışişleri Bakanları Konseyi’nin olağanüstü toplantısından bir kesit (İİT)
İslamabad/Şarku’l Avsat
TT
TT
İİT’den Afganistan’a insani yardım çağrısı
İİT’in 17. Dışişleri Bakanları Konseyi’nin olağanüstü toplantısından bir kesit (İİT)
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT), 17. Dışişleri Bakanları Konseyi’nin Afganistan konulu olağanüstü toplantısı bugün Pakistan’ın başkenti İslamabad’da başladı.
Pakistan Başbakanı İmran Han, Pakistan Dışişleri Bakanı Şah Mahmud Kureyşi, Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan bin Abdullah, İİT Genel Sekreteri Hüseyin İbrahim Taha ve İslam Kalkınma Bankası Grubu Başkanı Dr. Muhammed Süleyman Caser açılış oturumunda konuşma yaptı.
İİT Genel Sekreteri İbrahim Taha, dayanışma ve ortak İslami eylemi destekleme konusundaki kararlılığı çerçevesinde bu önemli toplantıya çağrıda bulunduğu için Suudi Arabistan’a teşekkür etti.
Ayrıca, konferansa ev sahipliği yapan, katılımcılara karşı cömert misafirperverliği ve nezaketi için Pakistan hükümeti ve halkına en içten teşekkürlerini iletti.
İbrahim Taha, Afganistan’daki tüm taraflara halkın istikrar, insana yakışır bir yaşam ve refah umutlarını gerçekleştirmek amacıyla şiddetten vazgeçmek ve kalıcı barışı tesis etmek için çalışmaları çağrısında bulundu.
Afgan halkının karşı karşıya olduğu insani zorluklar karşısında İİT’nin insani yardım sağlamadaki rolünün her zamankinden daha gerekli hale geldiğini vurgulayan İbrahim Taha, teşkilatın Kabil’deki misyonunun rolünün güçlendirilmesi için finansal, insani ve lojistik kaynaklarla desteklenmesi gerektiğini ifade etti.
İbrahim Taha, Afganistan’da terör ve şiddet eylemleriyle mücadele etmek ve Afgan topraklarının terör örgütleri için bir platform ya da sığınak olarak kullanılmamasını sağlamak için ortak çabaların önemini bir kez daha dile getirdi.
Prens Faysal’dan ‘bölgesel istikrar’ uyarısı
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan, Afganistan’ın terörist ve radikal grupları barındırmak için kullanılmamasını sağlama gereğini vurgulayarak, ülkedeki insani durumun kötüye gitmesinin bölgesel istikrarı etkileyeceği konusunda uyardı.
Uluslararası topluma Afganistan’daki kötüleşen durumun durdurulmasına yardım etme çağrısında bulunan Prens Ferhan, Afganların da ülkelerindeki trajediyi sona erdirmeye katkıda bulunmaları gerektiğini dile getirdi.
الأمين العام: ندعو إلى تعزيز دور بعثة المنظمة في #كابل ودعمها بالموارد المالية والبشرية واللوجستية حتى تضطلع بمسؤولياتها الكاملة في تنسيق عمليات الدعم الإنساني والتنموي للشعب الأفغاني. pic.twitter.com/knm4XC3hjN
Suudi Arabistan’ın hava ve kara yoluyla Afganistan’a insani yardım gönderdiğini söyleyen Prens Faysal, Afgan halkına insani yardım sağlamak için mekanizmaların oluşturulacağına dair umudunu ifade etti.
DEAŞ’ın Afganistan’daki terör saldırılarını kınayan Prens Faysal, Afganistan’daki mevcut durumun çökmesinin bölgesel ve küresel anlamda kaosa yol açacağını söyledi.
Pakistan Dışişleri Bakanı Şah Mahmud Kureyşi ise, acil yardım olmadan Afganistan’daki durumun zora gireceği konusunda uyararak, toplantıda Afgan halkı adına konuşulacağına dikkat çekti.
Taliban’ın iktidara gelmesinin ardından uluslararası toplum milyarlarca dolarlık yardım ve varlıkları dondurdu. Kış yaklaşırken, 38 milyonluk ülkedeki Afganlar büyük bir insani kriz riskiyle karşı karşıya kaldı.
الأمين العام: نحث الدول الأعضاء ومؤسسات المنظمة إلى تقديم المساعدات الإنسانية عبر بعثة المنظمة في #كابل. pic.twitter.com/7wgE09uQrX
Birleşmiş Milletler (BM), Afganistan’ın dünyanın en kötü insani felaketlerinden biri ile karşı karşıya olduğuna vurgu yaparken, Dünya Gıda Programı (WFP) ülkenin gelecekte ciddi bir kıtlık yaşanacağı konusunda uyardı.
Ağustos ortasında iktidara gelen Taliban hükümetini şimdiye kadar hiçbir ülke tanımadı.
Avustralya, gençlerin sosyal ağları kullanmasına yönelik yasağı uygulamaya koyuyorhttps://turkish.aawsat.com/d%C3%BCnya/5217845-avustralya-gen%C3%A7lerin-sosyal-a%C4%9Flar%C4%B1-kullanmas%C4%B1na-y%C3%B6nelik-yasa%C4%9F%C4%B1-uygulamaya-koyuyor
Avustralya, gençlerin sosyal ağları kullanmasına yönelik yasağı uygulamaya koyuyor
Hesaplar siliniyor ve binlerce genç sosyal medyaya veda ediyor (AFP)
Avustralya bugün, 16 yaşın altındaki gençler için sosyal medya platformlarına yönelik yasağı uygulamaya başladı.
Avustralya İletişim Bakanı Annika Wells yaptığı açıklamada, yeni yasanın gençleri ve çocukları erken yaşta sosyal medya kullanımının olumsuz etkilerinden ve dijital maruz kalmanın artan risklerinden korumayı amaçladığını belirtti.
Bu görselde Elon Musk'ın ve "X" logosunun 3 boyutlu yazıcıyla üretilmiş minyatür bir modeli yer alıyor (Reuters)
Dünya çapında öncü niteliğindeki bu karar yürürlüğe girerken, Elon Musk'ın X şirketi de Avustralya'nın aldığı karara olan bağlılığını açıkladı.
Şirket yaptığı açıklamada, "Bu bizim tercihimiz değil, Avustralya yasalarının gerektirdiği şey" dedi.
X, Avustralya yasağının nasıl uygulanacağına dair açıklama yapan karardan etkilenen 10 sosyal medya platformundan sonuncusuydu
Facebook, YouTube ve TikTok dahil olmak üzere tüm platformlar, 16 yaşın altındaki kullanıcılara ait hesapları kaldırmak için adımlar atmayı kabul etti.
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre platformlar, uyumluluğu sağlamak için "makul" önlemler almadıkları takdirde 33 milyon dolara kadar para cezasıyla karşı karşıya kalacak.
Kararın uygulanmasından bir gün önce Başbakan Anthony Albanese, kararın alınmasının nedenlerini açıklayarak, sosyal medyanın tacizciler tarafından bir silah olarak kullanıldığını (...) ve aynı zamanda endişe kaynağı, dolandırıcılar için bir araç ve daha da kötüsü, çevrimiçi (cinsel) tacizciler için bir araç olduğunu söyledi.
Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Kentucky Eyalet Üniversitesi'nde meydana gelen silahlı saldırıda bir kişi hayatını kaybetti, bir kişi de yaralandı.https://turkish.aawsat.com/d%C3%BCnya/5217843-amerika-birle%C5%9Fik-devletlerindeki-kentucky-eyalet-%C3%BCniversitesinde-meydana-gelen
Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Kentucky Eyalet Üniversitesi'nde meydana gelen silahlı saldırıda bir kişi hayatını kaybetti, bir kişi de yaralandı.
Kentucky Eyalet Üniversitesi kampüsünde silahlı saldırının ardından bir polis aracı (AP)
Kentucky Eyalet Üniversitesi'nde dün meydana gelen silahlı saldırıda bir kişi öldü, bir kişi de ağır yaralandı. Yerel polis, şüpheli silahlı saldırganın gözaltına alındığını bildirdi.
Yetkililer, sosyal medyada yaptıkları açıklamada, eyaletteki yerel polis ve ilçe yetkililerinin, aktif bir silahlı saldırgan olduğuna dair ihbarların ardından kampüsü kısa süre içinde güvenlik altına aldığını belirtti. Polis Departmanı olayla ilgili daha fazla ayrıntı vermedi.
Tarihsel olarak siyahi öğrencilerin eğitim gördüğü bir üniversite olan Kentucky Eyalet Üniversitesi'nin bir sözcüsü yorum yapmaktan kaçındı, ancak üniversitenin daha sonra bir açıklama yapacağını söyledi.
New York Times, bir üniversite sözcüsüne atıfta bulunarak, şüphelinin öğrenci olmadığını, ancak ölen ve yaralananların her ikisinin de öğrenci olduğunu ve silahlı saldırının üniversite yurtlarının dışında gerçekleştiğini bildirdi.
Deniz gücü olarak Çin, ABD'nin çevreleme stratejisini bozacak mı?https://turkish.aawsat.com/d%C3%BCnya/5217793-deniz-g%C3%BCc%C3%BC-olarak-%C3%A7in-abdnin-%C3%A7evreleme-stratejisini-bozacak-m%C4%B1
Deniz gücü olarak Çin, ABD'nin çevreleme stratejisini bozacak mı?
Güney Çin Denizi üzerinde keşif uçuşu yapan bir Çin donanma helikopteri (Arşiv – AP)
Çin, 600 yıl aradan sonra deniz gücüne yeniden açılıyor. Coğrafi konumu gereği hem kara hem deniz ülkesi olarak sınıflandırılan Çin’in kara sınırları 14 ülke ile 22 bin 117 kilometre, deniz sınırları ise 18 bin kilometre uzunluğunda.
15. yüzyılda Çin, yaklaşık 300 savaş gemisinden oluşan en büyük donanmaya sahipti (günümüzde bu sayı 370). O dönemde Çin’in denizlerdeki hâkimiyeti tartışmasızdı; hem Pasifik hem de Hint Okyanusu’nda etkin bir güç olarak öne çıkıyordu. İlginç olan, o dönemin deniz komutanı Zheng He’nin Han etnisitesinden olmamasıydı. Müslüman ve Moğol kökenli olan Zheng He, o dönemde Hac görevini de yerine getirmişti. Zheng He’nin okyanus seferlerinin amacı halkları boyunduruk altına almak değildi. Seferler daha çok vergi toplamak ve kültürel alışverişi sağlamak üzerine kuruluydu; gemilerinde askerlerin yanı sıra tercümanlar ve doktorlar da bulunuyordu.
O dönemde okyanuslar, sömürgeciliği kolaylaştıran bir araç değil; uygarlıkları birbirine bağlayan bir köprü işlevi görüyordu. Ancak bu, gücün kullanılmadığı anlamına gelmiyordu; güç, ‘yumuşak güçle’ birlikte var oluyordu. Zheng He, son seferinde hayatını kaybetti ve cenazesi denize bırakıldı. Onun ardından Ming Hanedanı, denizlerdeki etkinliğini azaltma kararı alarak kuzeyden gelebilecek Moğol tehlikesine odaklandı.
Çin ve Tayvan bayrakları (Reuters)
Dünya değişti ve Çin birçok krizden geçti; özellikle Batı’nın ve komşusu Japonya’nın yol açtığı ‘Aşağılanma Yüzyılı’ bu dönemin en çarpıcı örneklerindendi. Bu süreçten sonra Napolyon’un sözleri gündeme geldi: “Çin uyuyor, bırakın uyusun; çünkü uyandığında dünyayı sarsacak.”
Çin, zamanla kıyı savunması veya ‘önleme yoluyla caydırma stratejisi’ (Green Navy-Denial) anlayışından uzaklaşarak, uzak mesafelerde operasyon yapması öngörülen ‘mavi su donanması’ (Blue Navy) stratejisine geçti.
Stratejik etki
Çin’in güçlü bir deniz gözüne sahip olması mantıklı görünüyor. Çünkü deniz güvenliği ve deniz geçiş noktalarının (Choke Points) kontrolü hâlâ büyük ölçüde Amerikan donanmasının insafına bağlı. Bu durum özellikle Güney Çin Denizi ve Malakka Boğazı için geçerli. Çin, enerji ihtiyacının yüzde 80’ini bu boğaz üzerinden karşılıyor ve toplam ticaretinin yüzde 66’sı da buradan geçiyor. Bazı strateji uzmanlarına göre Çin, bu sıkışmış durumdan iki yolla çıkmaya çalışıyor: Birincisi, ABD ile deniz rekabeti; ikincisi ise Kuşak ve Yol Girişimi’ne dayalı strateji. Söz konusu girişim, Çin’i Amerikan deniz hâkimiyetinden kurtarırken, aynı zamanda ülkeyi en önemli rakibi Rusya’nın insafına bırakıyor. Peki Çin, ulusal güvenliğini bir rakibinin eline bırakmayı kabul edecek mi?
Mayıs 2024'te gizli bir yerde yapılan denemeler sırasında Çin’in üçüncü uçak gemisi Fujian'ı gösteren videodan alınan ekran görüntüsü (AFP)
ABD’nin Büyük Okyanus’taki stratejisi, Çin’i coğrafi olarak kuşatma üzerine kurulu. Bu strateji, güney Japonya’dan Tayvan üzerinden Malezya’ya uzanan Birinci Ada Zinciri (First Island Chain) ve temel ağırlık merkezi olarak Guam Deniz Üssü’ne dayanan İkinci Ada Zinciri’ne dayanıyor. Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Tayvan’ı ana topraklara katmayı 2027 yılı için öngörüyorsa, Çin donanmasının buna uygun araçlara sahip olması gerekiyor; bu araçların başında uçak gemileri geliyor.
Fujian uçak gemisi
Çin’in üçüncü uçak gemisi, diğerlerinden farklı olarak tamamen Çin yapımı ve üstün teknolojiye sahip. Gemide, uçakları fırlatmak için elektromanyetik (Electromagnetic) katapult sistemi kullanılıyor. ABD’nin çoğu uçak gemisinin aksine nükleer enerjiyle çalışmıyor, ancak katapult sistemi bakımından USS Gerald R. Ford ile benzerlik gösteriyor. Gemide 50’den fazla uçak barındırılabiliyor; bunlar arasında hayalet uçaklar, erken uyarı uçakları (örneğin KJ-600) ve çok sayıda insansız hava aracı (İHA) da bulunuyor. Uçak gemisi, yakıt ikmali yapmadan denizde 45 gün boyunca görev yapabiliyor.
ABD Başkanı Donald Trump ve Japonya Başbakanı Sanae Takaichi, 28 Ekim 2025 tarihinde Tokyo'da düzenlenen ABD-Japonya ticaret anlaşmasının imza töreninde (Reuters)
Zayıflıklar ve sınırlamalar
Askeri uzmanlar, Çin’in bu başarısını son derece önemli buluyor; çünkü uçak gemisine sahip olmak, bir ülkenin küresel düzeydeki konumunu ve gücünü yansıtıyor. 21. yüzyıldaki savaşlarda bunun tersinin kanıtlanması mümkün olsa da, uçak gemisi Çin’e sahillerden uzak denizlerde ileri düzeyde varlık gösterme imkânı sağlıyor. Üzerindeki uçaklar sayesinde hızlı bir askeri müdahale olanağı da sunuyor. Bu uçak gemisi, diğer iki gemiyle birlikte Tayvan çevresinde görev yaptığında, ABD’nin deniz planlarını ve bölgedeki diğer ülkelerin stratejilerini zorlayabilir. Ancak gemi tek başına çalışamıyor; bunun için deniz üslerine ihtiyaç var ve Çin’in çevresindeki birçok ülke ile deniz sınırı sorunları bulunduğundan bu üsler mevcut değil. Buna ek olarak, deniz savaşları konusundaki deneyim ve birikim de kritik bir faktör. 1775’te kurulan ABD donanması, özellikle 2. Dünya Savaşı ve Soğuk Savaş dönemlerinde yaklaşık 249 yıl boyunca tecrübe kazandı. ABD’nin 11 uçak gemisi bulunuyor; hepsi nükleer enerjiyle çalışıyor ve özellikle toplu operasyonlar, hızlı konuşlanma ve uygulama gibi kabiliyetlere sahip. 21. yüzyılda ise teknoloji hızla ilerlediği için, uçak gemisinin korunması büyük önem taşıyor; zira gemiler büyük ve hareketleri nispeten yavaş.
Güvenlik ikilemi
Güvenlik ikilemi şu prensibe dayanıyor: Güvenliğini artırdıkça, başkasının güvenliğini tehdit edersin. Bu nedenle, yeni bir tehdide uyum sağlamak için kendi güvenliğini geliştirmek gerekir. Kendi güvenliğini artırdığında ise diğerinin güvenliği tehlikeye girer ve o da güvenliğini yeniden güçlendirmek zorunda kalır; süreç böyle devam eder. Çin’in uçak gemisi Fujian da bu prensipten muaf değil; gemi, özellikle Tayvan çevresinde Doğu Asya’daki stratejik dinamikleri hareketlendirdi.
Güney Kore'nin Busan kentindeki bir deniz üssünde bulunan USS George Washington uçak gemisi (Arşiv – EPA)
Japonya Başbakanı Sanae Takaichi’ye, Çin’in Tayvan’a saldırması hâlinde nasıl bir tutum izleneceği sorulduğunda şu yanıtı verdi: “Bu, varoluşu tehdit eden bir durumdur.” Japonya’nın 2015 Güvenlik Yasası’na göre bu ifade, kaçınılmaz bir askeri karşılık anlamına geliyor. Coğrafyanın jeopolitiği belirlemesi, Japonya’nın 14 bin 125 adadan oluşması, deniz hatlarının ulusal güvenlik açısından yaşamsal olması ve ülkenin Birinci Ada Zinciri’nin en kritik düğüm noktası konumunda bulunması nedeniyle, Çin’in Tayvan’ı ele geçirme girişimi hem Japonya’nın ulusal güvenliğine doğrudan tehdit oluşturacak hem de hayati deniz hatlarını tehlikeye atacaktır. Örneğin Japonya, sıvılaştırılmış doğal gazın yüzde 99’unu deniz yoluyla ithal ediyor; çünkü deniz, en ucuz ve en etkili güzergâh.
Bu nedenle, Çin’in artan askeri faaliyetlerine karşılık Japonya, özellikle seyir füzeleri ve hipersonik füzeler başta olmak üzere silah envanterini modernize etmeye başladı. Uzmanlara göre, eğer bir çatışma çıkarsa bu savaş büyük ölçüde deniz merkezli olacak.
Aynı çerçevede, Çin’in deniz gücü modernizasyonu nedeniyle ABD de Pasifik’teki ana askeri ağırlık merkezi olan Guam Deniz Üssü’nü, 360 derece kapsama sağlayan hava savunma sistemleriyle güçlendirdi.
Çin’in yaklaşımının, Mao Zedong’un ‘kalem ve silah’ doktrinine dayandığı belirtiliyor. Buna göre ‘kalem’, ulusal ve uluslararası kamuoyunu hazırlamak için; ‘silah’ ise kalemin yetersiz kaldığı noktada devreye girmek için kullanılıyor. Aynı zamanda Çin, büyük düşünür Sun Tzu’nun ‘düşmanın stratejisini hedef alma’ ilkesine dayanarak doğrudan çatışmadan kaçınan bir yöntem izliyor. Bu bağlamda Pekin, ‘salami stratejisi’ yerine ‘cabbage stratejisini’ benimsiyor. Cabbage stratejisi, elde edilen her kazanımın sağlamlaştırılması ve geri döndürülemez biçimde bir sonrakine geçilmesine dayanıyor.
Ancak bütün bu teorik analizlere rağmen asıl yanıt sahada verilecek. Dolayısıyla kritik soru şu: Çin ordusu ve donanması muhtemel savaş sahnesi için gerçekten hazır mı?
*Bu makale Şarku’l Avsat için bir askeri analist tarafından kaleme alındı.
لم تشترك بعد
انشئ حساباً خاصاً بك لتحصل على أخبار مخصصة لك ولتتمتع بخاصية حفظ المقالات وتتلقى نشراتنا البريدية المتنوعة
