Cemşid Şarmehd kızı: İran yargısının suçlamaları tamamen uyduruk isnatlardan oluşuyor

Yargılama sırasında Cemşid Şarmehd (AFP)
Yargılama sırasında Cemşid Şarmehd (AFP)
TT

Cemşid Şarmehd kızı: İran yargısının suçlamaları tamamen uyduruk isnatlardan oluşuyor

Yargılama sırasında Cemşid Şarmehd (AFP)
Yargılama sırasında Cemşid Şarmehd (AFP)

2020’den bu yana anavatanı İran’da tutuklu bulunan Alman vatandaşı Cemşid Şarmehd geçtiğimiz Pazar günü mahkemeye çıktı. Mahkemede tamamen uyduruk isnatlarla sembolik bir duruşma düzenlediğini belirten Şarmehd ailesi İran istihbaratını, Cemşid’i yurtdışında kaçırmak ve yasalara aykırı olarak Tahran’a götürmekle suçladı.
Şarku’l Avsat’ın Fransız Haber Ajansı AFP’den aktardığı habere göre,  Cemşid’i 2020’de kaçırıdığını söyleyerek hakkındaki suçlamaları reddetti.
Şarmehd, Tahran’ın nükleer programıyla ilgili 2015 anlaşmasını yeniden canlandırma görüşmelerinin hassas bir aşamada olduğu bir zamanda hala İran’da tutuklu bulunan ondan fazla yabancıdan biri. Tutuklular arasında Amerikalı, Avusturyalı, İngiliz, Fransız ve Alman vatandaşlar da bulunuyor.
Çizgili İran hapishanesi kıyafeti giyen Şarmehd, cezası ölüm olan “yeryüzünde bozgunculuk” suçlamasıyla pazar günü mahkemeye çıktı.
Şarmehd’in ABD’de yaşayan kızı Gazîl Şarmehd AFP’ye verdiği demeçte, “Tamamen siyasi propaganda, sahte bir yargılama ve bir kanguru mahkemesiydi. Çok kafa karıştırıcı. Tüm suçlamalar uydurma. Masum babam onların elinde günah keçisi oldu” dedi. Alman elçilerin duruşmaya katılmasının engellendiğine dikkat çeken Gazil Şarmehd sözlerine şöyle devam etti: “Babam avukatını hiç görmedi. Avukatın, babamın dosyasını görme hakkı yoktu... Bu çok büyük bir insan hakları ihlali. Bir insanı cezasını destekleyen delilleri görmeden nasıl kovuşturursunuz?”
Şarmehd, İran devriminin ardından ailesiyle birlikte Almanya’ya, ardından çocuklar büyüdükten sonra ABD’de Los Angeles’a taşınmıştı.
Ailenin bildirdiğine göre, bir yazılım tasarımcısı, İran Kraliyet Cemiyeti olarak bilinen İran karşıtı bir grupta yer aldı. Şarmehd'in ABD'nin California eyaletinde İran aleyhine medya faaliyetleri yürüttüğü biliniyor. Aile, on yıl önceki bir yazılım hatasının Şarmehd’in İran Kraliyet Cemiyeti içindeki çalışmalarını ortaya çıkardığını söylüyor.
Tahran, Şarmehd’i 12 Nisan 2008’de 14 kişinin ölümüne neden olan, İran’ın güneyindeki Şiraz camisinin bombalanması olayına karışmakla suçluyor.



Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
TT

Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümüyle birlikte ülkenin yönetimine dair sorular ortaya atılırken en çok zikredilen isimlerden biri de Yüce Lider'in oğlu Mücteba Hamaney oldu. 

Hiçbir resmi rolü bulunmasa da ülkenin en etkili figürlerinden biri gibi görülen Hamaney, pek çok İranlı için gizemini koruyor. Zira kendisi ne kamuoyunda sıklıkla görülüyor ne de konuşma yapıyor. 

ABD'nin Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, 85 yaşındaki Ayetullah Ali Hamaney'in 54 yaşındaki oğlunu mercek altına aldı.

Mücteba Hamaney'in, kendi kişisel gücü olmadığı ve itaatkar bir tavır gösterdiği söylenen Reisi'nin döneminde istihbarat ve güvenlik yapılarındaki nüfuzunu artırdığını bildirdi. 

İran Yüce Liderliği için Reisi'nin hazırlandığının düşünüldüğü ancak helikopterin düşmesiyle birlikte bu konudaki soru işaretlerinin arttığı aktarıldı. 

WSJ'nin konuştuğu uzmanlara göre Mücteba Hamaney'in, babasının yerine geçme ihtimali düşük ve spot ışıklarının altından kaçınarak daha da güç kazanması bekleniyor.

Alman Uluslararası Politika ve Güvenlik Politikaları Enstitüsü'nde çalışan İran uzmanı Hamidreza Azizi şöyle düşünüyor:

Son 20 yıldır işler, Mücteba ve etrafındaki şebekenin kontrolünde. Şimdi Hamaney için asıl mesele, Reisi'yle aynı özelliklere sahip birini bulmak. Böylece Mücteba toplumun gözünün önünde olmadan gücünü koruyup artırabilir.

Mücteba Hamaney'in haziran sonunda düzenlenmesi planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de önemli bir rol oynaması bekleniyor. 

İran'ın geçici cumhurbaşkanı Muhammed Muhbir'in de Mücteba Hamaney'e sadık bir isim olduğuna işaret ediliyor. 68 yaşındaki Muhbir seçimlere kadar tüm meselelerde belirleyici olacak üç kişilik bir konseyin parçası.

Yüce Lider'e bağlı, milyar dolarlık yatırım fonu Setad'ın başkanlığını neredeyse 15 yıl boyunca yürüttü. 

Haberde 1969'da Meşhad'da doğan Mücteba Hamaney'in geçmişine de değinildi. Yüce Lider'in sitesine göre, Şah Rıza Pehlevi döneminde evlerine düzenlenen baskınlardan birinde babasının dövüldüğünü gördü. 

1979'de devrimden sonra Tahran'a taşınan ailenin babası hızla yükselirken oğlu da 1980-1988'de Irak'la yürütülen savaşta cepheye gitti. 

Daha sonra Devrim Muhafızları'nda önemli görevlere gelecek kişilerle burada tanışan Mücteba'nın nüfuzu özellikle 2000'lerin ortalarında geniş çaplı olarak konuşulmaya başladı. 

Değişimciler, 2005 ve 2009'da Mahmud Ahmedinecad'ın kendilerine karşı kazandığı zaferlerin Mücteba Hamaney tarafından ayarlandığını öne sürdü.

ABD, 2019'da Devrim Muhafızları ve Besic milisleriyle "babasının istikrarı bozan bölgesel hırslarını ve ülke içindeki baskıya dair hedeflerini ilerletmeye" çalıştığı gerekçesiyle onu yaptırım listesine aldı. 

2022'de Mehsa Emini'nin gözaltında ölmesinin ardından ülke çapında patlak veren gösterilerde nefret objesi oldu. Ev hapsinde tutulan eski cumhurbaşkanı adayı Mir Hüseyin Musevi, Yüce Lider'e seslenerek o pozisyona oğlunu hazırladığı haberlerini yalanlamasını istedi. Ancak yanıt gelmedi. 

Ali Hamaney hakkında kitap yazan ABD ve İran yurttaşı Mehdi Khalaji bütün bunlara rağmen söylentilere karşı çıkıyor:

Mücteba'nın yeni Yüce Lider olma arzusuna dair fikirler tamamıyla bir mit. Tarihsel deneyime dayanarak Hamaney'in ne kendi oğlunu ne de başkasını işaret edeceğini sanmıyorum.

İslam Cumhuriyeti'ni kuran Ruhullah Humeyni ve yerine geçen Ali Hamaney'in Yüce Liderlik pozisyonunun babadan oğula geçmesine karşı çıkmasını İslam'a aykırı görmesi de Khalaji'nin tahminlerini güçlendiriyor. 

Mücteba Hamaney'in yönetim deneyimi ve dini yeterliliği de bu göreve uygun görülmüyor.

Tennessee Üniversitesi'nden Saeid Golkar şöyle diyor:

Önemli kararların alındığı yerlerde onlarca yıldır tecrübe edinen Mücteba Hamaney'in rejimdeki bağlantıları eşsiz. Ancak onun atanması monarşiyi geri getirerek Hamaney'in mirasını lekeler.

Bazı uzmanlar da Ahmed Humeyni'nin Mücteba Hamaney'den de güçlü görüldüğünü ancak babasının 1989'da ölmesiyle birlikte işlerin değiştiğini bildiriyor. Hamaney ve dönemin cumhurbaşkanı Ekber Haşimi Rafsancani'yle sorunlar yaşayan Ahmed Humeyni, 1995'te henüz 45 yaşındayken hayatını yitirmişti. Kalp krizinin ölüme neden olduğu bildirilmişti.

Independent Türkçe, WSJ, BBC Türkçe