Rus uçaklarının düşmeye devam etmesinin sebebi yaptırımlar mı?

Son dönemde düşen Rus savaş uçaklarındaki artış, arızaların en olası nedeninin, uygun şekilde bakımlarının yapılmasına yönelik gerekli alet ve malzemelerin eksikliği olduğu düşünülüyor. Rus mühendis Mikhail Bohnert uçakların düşmesinin, Batı tarafından aylar önce uygulanan yaptırımların, ekipman ithalatına ve Rusların bu konuda harcama yapmasına engel olmasından kaynaklanabileceğini belirtti. Bohnert, Rusya’ya uygulanan yaptırımların, uçakların güvenliğini sağlamak için gerekli yedek parçaları üretme ve bakımını yapma imkanlarının etkilemesinin mümkün olduğunu düşünüyor.

Rus mühendis Bohnert, Eylül ayından bu yana en az 6 Rus uçağının Rus kontrolündeki hava sahasına düştüğünü, bundan önce benzer kazalar yaşanmış olsa da sayılarının çok az olduğunu söylüyor. Bohnert’e göre bu durum, uçakların bakımı ile ilgili giderek artan sorunlara bir işaret olabilir. Araştırmacı mühendis bunu Rusya’ya yönelik yaptırımların sonuçlarının önemli bir örneği olarak değerlendiriyor.

Amerikan Araştırma ve Geliştirme Şirketi’nin (RAND) yayınladığı bir raporda, Bohnert, zaman içerisinde uçaklarda mekanik arızaların meydana gelmesinin beklenen bir durum olmasına rağmen, savaş uçaklarındaki mekanik arızalardaki hızlı artışın, bazı şeylerin değişmiş olduğuna yönelik bir işaret olabileceğini belirtti.

Uçak bakımı, uçağın ihtiyacı olan ve bazıları ticari sektörden temin edilebilen tüm parçaları bilen yüksek vasıflı teknisyenler gerektiriyor. Uçakların bakımında ayrıca, özel yedek parçalar ve özel onarım araçlarına da ihtiyaç duyuluyor.

Savaş uçağı parçaları zamanla aşınıyor, bakım gerektiren parçalar genellikle hassas aletler ve özel malzemeler gerektiriyor. Sivil uçaklar ve askeri uçaklar arasında bazı örtüşen parçalar bulunuyor olsa da bir noktada, yedek parçaların yeni üretimden sağlanması gerekiyor.

Şarku’l Avsat’ın Alman haber ajansı DPA’dan aktardığı habere göre, Bohnert Eylül ayından bu yana 6 Rus uçağının düşmesine ilişkin olaylara dikkatli olarak bakıldığında, uçaklardan 4’ünün büyük ölçüde savaşta kullanılan uçaklarken, ikisinin doğrudan savaşla ilgili olmadığını ve yoğunluklu olarak Ukrayna dışında kullanıldığını belirtti.

Rusya’nın işgal saldırılarında Ukrayna’da büyük ölçüde eski ‘Su-25’ uçağını kullandığını belirtmek gerekiyor. Bu nedenle kullanım süresi ve bakım eksikliği nedeniyle arızalar öngörülebilir. Bir MiG-21 savaş uçağının kalkış sırasında düştüğüne dair bir rapor bulunuyor. Rusya, gelişmiş Su-25 uçaklarını büyük ölçekte kara saldırılarını desteklemek için kullanıyor. Bu bağlamda en dikkat çekici olay, nispeten yeni bir Su-34 saldırı uçağının bir konutun üzerine düşmesi oldu. Bu tür arızalar, söz konusu uçakların Ukrayna’da yoğun bir şekilde kullanılması sebebiyle mümkün görülüyor.

Önemli nokta ise, Rus işgaline katılmayan uçaklar bile düşmesi oldu. Zira içlerinden bazıları eğitim uçağı olarak kullanılıyordu ve muadilleri de mevcut savaşta sınırlı bir şekilde kullanılmıştı. Moskova’nın Ukrayna işgal girişimine katılmayan uçaklar da dahil olmak üzere çeşitli uçak türlerinin düşmesi, uçakların bakımı için vasıflı teknisyenler olmadığı, üçüncü taraf şirketlerin kaliteli yedek parçaları yeterli kalitede üretemediği veya parçaların onarımı için alet ve malzemelerin bulunamadığı anlamına geliyor olabilir. Yine de uçak arızalarının nedenini kesin olarak belirlemek oldukça zor.

Uçakların düşmesinin, vasıflı teknisyenlerin bulunmamasından kaynaklanıyor olması pek olası görünmüyor. Zira Rus hava üsleri saldırılara maruz kalmış olsa da hasar geniş çaplı olmadı ayrıca bakımdan sorumlu kişilerin ileri muharebe birimlerine nakledilmesi de pek olası görünmüyor. Diğer yandan yedek parça firmalarının sıkıntı yaşaması da muhtemel görünmüyor. Zira askeri seferberliğin küçük ve orta ölçekli Rus şirketleri üzerindeki etkileri hakkında tartışma bulunsa da, uçakların düşmesine ilişkin olaylar, Putin’in 21 Şubat’ta savaş kararı almasından önce başlamıştı.