Rusya'nın Suriye rejimi ile istişare önerisi Moskova'daki dörtlü toplantıyı erteledi

Fotoğraf: AA

Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Türkiye, Rusya, Suriye ve İran dışişleri bakan yardımcıları arasında geçen hafta Moskova'da yapılması planlanan Ankara-Şam ilişkilerinin normalleşmesine ilişkin dörtlü görüşmenin, Rus tarafının bir teklifi üzerine ertelendiğini açıkladı.
Çavuşoğlu, Cumartesi günü Mısır ziyaretinden dönerken gazetecilere yaptığı açıklamalarda, “Rus tarafı, görüşmeleri yeniden planlamayı teklif etti. Ruslar belki de Suriye tarafıyla ortak bir karar aldılar. Daha sonra görüşmeyi ileri bir tarihte ayarlayacaklarını söylediler ve biz de kendi tarafımızdan anlaştık” dedi.
Ankara'nın daha önce duyurduğuna göre, Türkiye ile Suriye rejimi arasındaki ilişkileri normalleştirme yolunun görüşüleceği toplantının, geçtiğimiz Çarşamba ve Perşembe günleri Moskova'da yapılması planlanıyordu. Ancak toplantının son anda ‘teknik nedenlerle’ ertelendiği açıklandı.
Dört ülkenin dışişleri bakanlarının bir araya gelmesinin önünü açmayı amaçlayan toplantının ertelendiğinin duyurulması, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in Moskova'ya yaptığı ziyaretle aynı zamana denk geldi. Esed oradan, “Türk kuvvetleri Suriye'nin kuzeyinden tamamen çekilmeden” Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşemeyeceğini açıkladı.
Çarşamba günü Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşen ve bazılarının esas olarak Ankara ile Şam arasındaki normalleşme dosyasını görüşmeyi amaçladığına inandıkları ziyarette Esed'in sarfettiği sözlere Türkiye'den resmi bir cevap gelmedi. Ancak Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) Merkez Karar ve Yürütme Kurulu (MKYK) üyesi Orhan Miroğlu, Rus Sputnik ajansına yaptığı açıklamalarda, Esed'in Erdoğan'la görüşmesine ilişkin koşulları, iki ülke arasındaki ilişkileri normalleştirmeye ‘uygunsuz’ olarak nitelendirdi. Miroğlu, 14 Mayıs'ta yapılması planlanan Türkiye cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerinden önce aralarında bir görüşme yapılma olasılığının pek mümkün gözükmediğini de ifade etti.
Miroğlu, “Esed, Türkiye ile ilişkilerin normalleşmesinin bir şartı olarak Türkiye’yi Suriye topraklarından geri çekilmeye çağırıyor. Ancak müzakere taraflarının uzlaşmak, anlaşmak ve anlaşmazlıklara çözüm bulmak niyetinde olmaları halinde, müzakerelerin başlamasıyla birlikte diplomatik ilişkilerde talep çıtasının yükseltilmesi uygun değildir. Esed’in Türkiye ile müzakereler için ön koşulları belirlemeye başlaması, Türkiye’ye Şam’ın çoğunluğunu Halk Koruma Birlikleri’nin (YPG) oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri’ne (SDG) desteğini durdurmasını talep etme hakkını veriyor” dedi.
Beşşar Esed, yabancı güçlerin (Türk ve Amerikan) geri çekilmesi gerektiğine dikkat çekti. Suriye rejimi lideri, İranlı milislerin yanı sıra Rus güçlerin, ‘onlara Türkiye’nin desteklediği silahlı muhalefete karşı koyma çağrısı yapmış olması nedeniyle’ meşru bir varlığa sahip olduğuna inanıyor.
Konu ile ilgili Türk çevreleri, “Ankara, Suriye'nin kuzeyindeki askeri varlığını, komşu bir ülkenin toprakları üzerindeki ihtiraslardan kaynaklanan bir işgal olarak görmüyor. Aksine, sınırlarını ve halkının güvenliğini terör örgütlerinin saldırılarına karşı korumak bir zorunluluktur ve rejim, Suriye topraklarının tamamı üzerinde kontrol sahibi olmadığı için bunu garanti edemez” açıklamalarında bulundular.
28 Aralık'ta Moskova, 2011'den bu yana bu düzeydeki ilk görüşmelerde Türkiye, Rusya ve Suriye'deki savunma bakanları ve istihbarat teşkilatlarının başkanları arasında üçlü bir toplantıya ev sahipliği yaptı. Ancak Ankara daha sonra Şam'ın, özellikle Suriye'nin kuzeyinden askerin geri çekilmesiyle ilgili taleplerini artırdığını gördü. Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Dışişleri Bakanları toplantısı yapılmadan evvel konunun yeniden heyetler düzeyinde teknik görüşmeler yapılmasını gerektirebileceğini söyledi.
Türkiye, Şubat ayı başlarında dışişleri bakanları toplantısı yapılmasını önerdi. Ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan, İran'ın Türkiye, Rusya ve Suriye arasındaki müzakerelere katılabileceğini açıkladı. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre bu, İran'ın varlığını, bu dosyada atılan tüm adımların Astana süreci çerçevesinde atılması olarak nitelendiren Moskova tarafından memnuniyetle karşılandı. Şu anda Suriye'de siyasi bir çözümü tartışmak için geriye kalan tek platform burası.
Şam'la normalleşme müzakerelerinin kapsamlı bir siyasi çözüme bağlanmasından yana olan Ankara, terör örgütleriyle mücadeleye ve Suriyeli mültecilerin gönüllü ve güvenli bir şekilde evlerine dönmeleri dosyasına odaklanıyor.