DNA kalıntılarıyla mamut köftesi yapıldı

"5 bin yıldır var olmayan bir proteinden bahsediyoruz"

Ekip "çeşitlilik kaybının sembolü" olarak gördükleri için mamut DNA'sını kullandı (Vow)
Ekip "çeşitlilik kaybının sembolü" olarak gördükleri için mamut DNA'sını kullandı (Vow)
TT

DNA kalıntılarıyla mamut köftesi yapıldı

Ekip "çeşitlilik kaybının sembolü" olarak gördükleri için mamut DNA'sını kullandı (Vow)
Ekip "çeşitlilik kaybının sembolü" olarak gördükleri için mamut DNA'sını kullandı (Vow)

Avustralyalı yapay et girişimi Vow, DNA kalıntılarını kullanarak "mamut köftesi" üretti.
Şirket, soyu tükenmiş hayvanların etini üreterek, iklim krizine karşı dikkat çekmeyi ve insanları doğal et tüketiminden uzaklaştırmayı umuyor.
Binlerce yıl önce yeryüzünden silinen mamutların kalıntıları Arktik Bölgesi'ndeki donmuş topraklarda gün yüzüne çıkarılıyor.
Bu kalıntılar, mamutların genomunun sıralanması için kullanılıyor ve Buz Devri canlılarının yaşam biçimine dair ilgi çekici ayrıntılar sunuyor.
Öte yandan Vow, bu bilgileri laboratuvarda mamut eti yetiştirmek için kullandı.
Gezegen dostu bir beslenme biçimini teşvik etmeye çalıştıklarını ifade eden şirket yetkilileri, genetik bilgiden yola çıkarak ürettikleri mamut köftesini Hollanda'daki bilim ve tıp müzesi Rijksmuseum Boerhaave'ye teslim etti.
Vow'un baş bilim sorumlusu James Ryall, "Yiyeceklerimizi nereden aldığımızı yeniden düşünmeye başlamalıyız" dedi:
"Bu proje için en büyük umudum dünya çapında çok daha fazla insanın yapay ete dair bir şeyler hissetmeye başlaması."
Projede çalışan bilim insanları, halka açık bir genom veritabanına girerek mamutların DNA dizisini elde etti. Buradan hareketle ete dokusunu, rengini ve tadını veren miyoglobin adlı bir proteine odaklanıldı.
Bir Afrika filinin genom bilgileri kullanan araştırmacılar, mamutlara ait miyoglobin proteininin DNA dizisindeki boşlukları doldurdu.
Araştırma ekibi sentezlenen bu geni daha sonra laboratuvarda büyütülen bir koyun kas hücresine yerleştirdi. Böylece koyun hücrelerinden mamut özellikleri taşıyan bir kas dokusu ortaya çıkarıldı.
Ekip sonunda yaklaşık 400 gram mamut eti üretmeyi başardı.
Queensland Üniversitesi Avustralya Biyomühendislik ve Nanoteknoloji Enstitüsü'nden Prof. Ernst Wolvetang, mamut miyoglobinin koyun kas hücrelerinin fiziksel görünümünü değiştirdiğini söyledi.
Araştırma ekibine liderlik eden Ryall, elde ettikleri mamut köftelerini tatmadıklarını ifade etti.
"Normalde ürünlerimizin tadına bakardık ama bu kez tereddüt ettik" diyen Ryall, şöyle ekledi:
"Çünkü 5 bin yıldır var olmayan bir proteinden bahsediyoruz. Bu özel proteinin alerji yapma ihtimaline dair hiçbir fikrim yok."
 
Independent Türkçe, IFL Science, CNN International



"Asya tek boynuzlu atı"nın genom haritası ilk kez çıkarıldı: Yok olmalarını engelleyebilir mi?

Laos'ta 1999'da kameralara yakalanan saolanın en iyi tahminlere göre 100'den az üyesi kaldı (Ban Vangban Village/Wildlife Conservation Society)
Laos'ta 1999'da kameralara yakalanan saolanın en iyi tahminlere göre 100'den az üyesi kaldı (Ban Vangban Village/Wildlife Conservation Society)
TT

"Asya tek boynuzlu atı"nın genom haritası ilk kez çıkarıldı: Yok olmalarını engelleyebilir mi?

Laos'ta 1999'da kameralara yakalanan saolanın en iyi tahminlere göre 100'den az üyesi kaldı (Ban Vangban Village/Wildlife Conservation Society)
Laos'ta 1999'da kameralara yakalanan saolanın en iyi tahminlere göre 100'den az üyesi kaldı (Ban Vangban Village/Wildlife Conservation Society)

Son derece nadir rastlanan "Asya tek boynuzlu atı" saolanın ilk defa genom haritası çıkarıldı. Yeni çalışma nesli kritik tehlike altındaki türün yaşamasını sağlayabilir. 

İlk kez 1992'de tanımlanan saola (Pseudoryx nghetinhensis), en yakın zamanda keşfedilen büyük memeli türü. Vietnam ve Laos'un dağlık ormanlarında yaşayan bu sığır türü, boynuzlarının yanı sıra çok nadir görülmesi nedeniyle "Asya tek boynuzlu atı" diye biliniyor.

Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği'ne (IUCN) göre nesli kritik tehlike altındaki bu türün 100'den daha az üyesi kaldığı tahmin ediliyor. Üstelik en son 2013'te görülmesi, soyunun çoktan tükenmiş olabileceği ihtimalini de gündeme getiriyor. 

Uluslararası bir araştırma ekibi, avcıların evlerinden toplanan saola kalıntılarından alınan parçaları analiz ederek 26 saolanın tam genomunu çıkardı. Türünün ilk örneği olan bu çalışma, saolanın geçmişini anlama ve geleceğini güvence altına alma yolunda kritik bilgiler sundu. 

Bulguları hakemli dergi Cell'de 5 Mayıs Pazartesi günü yayımlanan çalışmaya göre saolalar 5 bin ila 20 bin yıl önce iki ayrı popülasyona ayrılmış. 

Makalenin başyazarı Genís Garcia Erill "Saolanın önemli genetik farklılıklara sahip iki popülasyona ayrıldığını görmek bizi epey şaşırttı" diyerek ekliyor: 

Bu daha önce hiç bilinmiyordu ve genetik veriler olmadan bilmemizin yolu yoktu. Bu önemli bir sonuç çünkü türün genetik varyasyonunun nasıl dağıldığını etkiliyor.

Bilim insanları ayrıca iki popülasyonun da Son Buzul Çağı'ndan itibaren azaldığını saptadı. Ekip, toplam saola nüfusunun 10 bin yıldır hiçbir zaman 5 binin üstüne çıkmadığını tahmin ediyor.

Bu durum, iki grubun da genetik çeşitliliğini kaybettiği anlamına geliyor. Ancak her biri genetik kodlarının farklı kısımlarını kaybetmiş. Araştırmacılara göre bu, nesillerinin tükenmesini önlemede kritik bir rol oynayabilir. 

Garcia Erill "Bir popülasyonda kaybolan genetik varyasyon diğerini tamamlıyor. Yani eğer bunları karıştırırsak, diğerindeki eksiklik giderilebilir" diye açıklıyor.

Bilim insanları saolaların hayatta kalması için esaret altında çiftleşmelerini sağlayacak bir program geliştirmeye çalışıyor. Yeni çalışmayı yürüten ekibin hesaplamalarına göre böyle bir program, tükenme riski karşısında en etkili çözümü sunuyor. 

Çalışmanın bir diğer yazarı Rasmus Heller şöyle diyor:

Gelecekteki bir popülasyonun temelini oluşturmak için en az bir düzine saolayı (ideal olarak her iki popülasyonun karışımı) bir araya getirebilirsek, modellerimiz türlerin uzun vadede hayatta kalma şansının yüksek olacağını gösteriyor.

En son 2013'te görülen bir türün 12 üyesini bulmak zorlu bir iş. Ancak araştırmacılar, yeni çalışmanın bu sorunu çözebileceğine inanıyor. Saolanın genetik haritasının çıkarılması, daha kapsamlı arama çalışmalarının önünü açabilir. 

Makalenin yazarlarından Minh Duc Le, "Birçok araştırmacı, suda ve hatta aynı habitatta yaşayan kan emiciler olan sülüklerde, saola DNA'sının izlerini bulmayı deneyip başaramadı" diyerek ekliyor:

Bu tekniklerin hepsi küçük DNA parçalarını tespit etmeye dayanıyor ama artık saola genomunun tamamını bildiğimize göre, bu parçaları bulmak için çok daha geniş bir el kitabımız var.

Independent Türkçe, Science Alert, Phys.org, Cell