Cumhuriyetçi senatör ABD güçlerinin Suriye'den çekilmesini istedi

Cumhuriyetçi senatör, ABD Kongresi ve Temsilciler Meclisi'ndeki daha önceki başarısız girişimlere rağmen ABD güçlerinin Suriye topraklarından çekilmesi çağrısında bulundu.

Geçtiğimiz Temmuz ayında Suriye'nin kuzeydoğusunda bulunan Haseke vilayetinin Rumeylan kırsalındaki ABD güçleri (AFP)
Geçtiğimiz Temmuz ayında Suriye'nin kuzeydoğusunda bulunan Haseke vilayetinin Rumeylan kırsalındaki ABD güçleri (AFP)
TT

Cumhuriyetçi senatör ABD güçlerinin Suriye'den çekilmesini istedi

Geçtiğimiz Temmuz ayında Suriye'nin kuzeydoğusunda bulunan Haseke vilayetinin Rumeylan kırsalındaki ABD güçleri (AFP)
Geçtiğimiz Temmuz ayında Suriye'nin kuzeydoğusunda bulunan Haseke vilayetinin Rumeylan kırsalındaki ABD güçleri (AFP)

Cumhuriyetçi Senatör Rand Paul'un ofisi, Paul’un ABD Kongresi'ni 15 Kasım'da sunduğu ve Suriye'de konuşlandırılmış ABD güçlerinin geri çekilmesi çağrısında bulunan yasa tasarısını oylamaya ‘zorlayacağını’ söyledi.

Her ne kadar Paul böyle bir projeyi ilk kez sunmuyor olsa da ABD Kongresi üyelerinin desteğini almak için yaptığı önceki girişimde başarısız oldu. Paul’a yakın kaynaklar, Savaş Yetkileri Yasası’na dayanan bir mekanizmaya göre taslağın gelecek hafta sunulmasını bekliyor.

FOTO: Cumhuriyetçi Senatör Rand Paul, yardım paketiyle ilgili çekincelerini dile getirdi. (AP)
Cumhuriyetçi Senatör Rand Paul, yardım paketiyle ilgili çekincelerini dile getirdi. (AP)

Bu karar, Başkan'ın ABD Kongresi'nden savaş izni talep edip almaması halinde, yayınlandıktan sonraki 30 gün içinde birlikleri geri çekecek.

Temsilciler Meclisi üyesi Cumhuriyetçi Matt Gaetz de aynı şeyi yapmaya çalıştı ve bu yılın Mart ayında 103 oya karşı 321 oy çoğunluğuyla başarısız oldu. Demokrat Temsilci Jamaal Bowman'ın 2021, 2022 ve 2023'te iki tarafın desteğini alan ancak sonuçta başarısız olan benzer yasa tasarıları ve değişiklikleri sunması nedeniyle bu sadece Cumhuriyetçilerin meselesi değil.

FOTO: Suriye'nin kuzeydoğusunda bulunan Haseke vilayetindeki ABD askerleri (Şarku'l Avsat)
Suriye'nin kuzeydoğusunda bulunan Haseke vilayetindeki ABD askerleri (Şarku'l Avsat)

Paul yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:

“Amerikan halkı Ortadoğu'daki bitmek bilmeyen savaşlardan bıktı. Ancak Suriye'de hâlâ hiçbir Amerikan çıkarı tehlikede olmayan, zafer tanımı olmayan, çıkış stratejisi olmayan ve Kongre'nin orada bulunma izni bulunmayan 900 Amerikan askeri var. Eğer genç kadın ve erkeklerimizi savaşmaları ve belki de sözde bir amaç uğruna hayatlarını feda etmeleri için Suriye'ye üniformalı olarak göndereceksek, onların seçilmiş temsilcileri olarak en azından onları oraya göndermenin yararlarını tartışmamız gerekmez mi? Bunu yapmamız gerekmez mi? Anayasal görevimizi yapıyor ve onları gönderdiğimiz misyonun gerçekleştirilebilir olup olmadığını tartışıyor muyuz?”

Yeni saldırı

CNN, Çarşamba günü Suriye'de Fırat Nehri üzerinde konuşlanan Amerikan kuvvetleri ve DEAŞ'e karşı uluslararası koalisyon güçlerinin füze saldırısına maruz kaldığını bildirdi. İsmi açıklanmayan bir ABD’li yetkilinin aktardığına göre füze can kaybına yol açmadı. Yetkili, saldırının arkasında kimin olduğunu belirtmedi.

Çarşamba günkü saldırı, İsrail ile Hamas arasında Gazze'deki savaşta ateşkesin sağlandığı 23 Kasım'dan bu yana ilk saldırı oldu. Amerikan kuvvetleri, özellikle Gazze'de savaşın başlamasının ardından son haftalarda, ABD Savunma Bakanlığı’nın (Pentagon) doğrudan İran tarafından desteklendiğini söylediği milisler tarafından füze ve insansız hava araçlarıyla (İHA) en az 74 saldırıya maruz kaldı.

FOTO: Geçtiğimiz Ocak ayında et-Tanf Askeri Üssü yakınında Özgür Suriye Ordusu savaşçılarıyla birlikte Amerikan askerleri. (X)
Geçtiğimiz Ocak ayında et-Tanf Askeri Üssü yakınında Özgür Suriye Ordusu savaşçılarıyla birlikte Amerikan askerleri. (X)

Biden yönetimi, bu saldırılara yanıt olarak hem Suriye hem de Irak'taki hedeflere sınırlı saldırı izni verdi. Paul gibi eleştirmenler, Suriye'deki operasyonun askeri güç kullanımına ilişkin 2001 ve 2002 yetkileri kapsamında olmadığını söylüyor. Ancak Barack Obama'nın 2015'teki Suriye iç savaşı sırasında kuvvetlerini konuşlandırmasından bu yana ABD ordusu, burada bir dizi devlet ve devlet dışı aktörle savaş halinde. Gazze Savaşı nedeniyle artan gerginlik ve saldırıların ABD güçlerinin geri çekilmesi meselesini zorlaştıracağı yahut da kolaylaştıracağı belli değil.

FOTO: 21 Kasım'daki ABD saldırısında öldürülen Ketaib Hizbullah mensubunun cenazesi. (AFP)
21 Kasım'daki ABD saldırısında öldürülen Ketaib Hizbullah mensubunun cenazesi. (AFP)

Biden yönetimi caydırıcılık amacıyla bölgede ABD askeri varlıkları inşa etmeye çalışıyor, ancak bunun gerilimi daha da kötüleştirdiğini söyleyen eleştirmenler var.

Paul açıklamasında, ABD güçlerinin Suriye ve Irak'tan çekilmesiyle ABD'nin ‘İsrail'e verdiği destek nedeniyle ABD güçlerine karşı misilleme konusunda endişelenmesine gerek kalmayacağını’ belirtti. Paul’un ‘siyasi durgunluk ve siyasi korkaklık’ olarak tanımladığı şey, Irak ve Suriye'deki ABD askeri personelini, ABD'yi daha büyük bir bölgesel savaşta cezalandırmak isteyenler için kolay hedefler olmaya mahkûm ediyor.



Rusya, yeniden yapılanmanın başlamasıyla birlikte Suriye arenasına geri dönüyor

Şeybani, Moskova'da Lavrov ile görüşmesinde güçlü bir diplomatik beden dili sergiledi (AFP)
Şeybani, Moskova'da Lavrov ile görüşmesinde güçlü bir diplomatik beden dili sergiledi (AFP)
TT

Rusya, yeniden yapılanmanın başlamasıyla birlikte Suriye arenasına geri dönüyor

Şeybani, Moskova'da Lavrov ile görüşmesinde güçlü bir diplomatik beden dili sergiledi (AFP)
Şeybani, Moskova'da Lavrov ile görüşmesinde güçlü bir diplomatik beden dili sergiledi (AFP)

Mustafa Rüstem

Sonunda ilk kez, birbiri ile savaşan eller tokalaştı. Rusya'nın siyasi karar alma süreçlerinin mutfağı olan Moskova Dışişleri Bakanlığı'nın lüks salonundaki beyaz masanın etrafında, on yıldır birbirine hasım olan gözler buluştu. Bu, Suriye Dışişleri Bakanı Esad eş-Şeybani’nin, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Mahir eş-Şara'nın da aralarında bulunduğu üst düzey bir heyetin eşlik ettiği ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile bir araya geldiği bu türden ilk ziyaretiydi.

Bu ziyaret, on yıllardır ittifak dilinin baskın olduğu iki ülke arasındaki diplomatik kartların yeniden karılması açısından son derece önemli görünüyor. İttifak, Beşşar Esed rejiminin devrilmesinin akabinde Moskova'ya kaçmasının ardından değişti. Ancak Kremlin’in kapıları, Esed iktidarını devirme hareketinin başlamasıyla birlikte katıldığı Suriyeli muhalif güçlerin saflarındaki siyasi ve askeri mücadelesinin başlangıcından bu yana, “Ebu Ayşe” lakaplı Bakan Şeybani'ye açıldı.

Yeni bir beyaz sayfa

Siyaset dünyasının en meşhur sözü olan “bugünün düşmanı yarının dostu olabilir” doğrudur. Mutlak anlamda ne düşmanlık ne de dostluk vardır. Ancak görüşmelerdeki beden dili söyleyeceğini söyledi ve Rus diplomasisinin, Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şara'yı 15 Ekim'de Moskova'da yapılması planlanan Rus-Arap zirvesine davet ederek de olsa, Suriye topraklarına ve Akdeniz'e erişimini koruma konusundaki “aceleci” tavrını özetledi.

 Rusya, Esed'in devrilmesinden bu yana Moskova'ya yaptığı ilk ziyarette Şeybani'yi ağırladı (AFP)Rusya, Esed'in devrilmesinden bu yana Moskova'ya yaptığı ilk ziyarette Şeybani'yi ağırladı (AFP)

Suriyeliler, Lavrov ve Şeybani arasındaki görüşmede genel bir diplomatik denklik tablosuna ulaşmadan önce, Esed Suriyesi döneminde alışılan itaatkarlıktan uzak olduklarını açıklayan bir beden dili benimsemeye çalıştılar. Suriye Dışişleri Bakanı, ülkesinin Moskova'nın Esed rejimiyle ekonomik, güvenlik ve askeri alanlarda imzaladığı tüm önceki anlaşmaları kapsamlı bir şekilde yeniden değerlendirmeye çalıştığını gizlemedi. Bu yeniden değerlendirme, iki ülke arasındaki ilişkilerin geleceğini şekillendirmeyi amaçlıyor.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ise ülkesinin, Suriye halkının tercihlerine saygı duyduğunu ve Moskova'nın Şam'daki yeni yönetimle iş birliği yapma isteğini dile getirdi. Hatta yaptırımların kaldırılması çağrısında bulundu.

Şantaj mı yoksa oyunun kuralları mı?

GSM Merkezi Direktörü Dr. Asıf Melhem, The Independent Arabia'ya verdiği röportajda, “sözlü destek” sınırları içinde kalan Suriye'ye yönelik yaptırımların kaldırılması ve benzeri konularla ilgili özel görüşmelere rağmen, mevcut Suriye hükümetinin ABD ve Batılı ülkelere her zaman kesin olarak güvenmenin imkânsız olduğunu anladığını söyledi.

Melhem, iki yönetim arasındaki gergin tutumlarda gözle görülür bir değişim olduğunu ve Şam'ın Esed rejimine verdiği destek sebebiyle Moskova'ya şantaj yapmaya çalışırken, Rusların bir miktar esneklik gösterdiğini belirtiyor. Melhem, “Yeni hükümet, ‘sizin yardımınız olmasaydı Esed çoktan devrilmişti’ demek istedi ve bu nedenle Rus yönetiminden tazminat ödemesini ve Esed'i teslim etmesini talep etmeye başladı” diye devam etti.

Ciddi Suriyeli yetkililer, Suriye'deki askeri üslerin Rusya için acil bir ihtiyaç ve Moskova tarihinde bir dönüm noktası olduğuna inanıyor. Ama durum böyle değil. Rusya'nın ihtiyacı olduğu doğru, ancak beklendiği kadar acil ve kaçınılmaz değil.

Rus GSM Merkezi’nin Direktörü, siyasette her pozisyonun bir bedeli olduğuna inanıyor. Rusya, Suriye'deki üslerini elinde tutmakla ilgileniyor ve bunları korumanın yanı sıra, Esed iktidarından önce bile Suriye ile iyi olan ilişkilerini sürdürmek istiyor.

Haberler, Rus bombardımanı nedeniyle sivillerin zarar gördüğü olaylarda artış olduğunu ortaya koyuyor (AFP)Haberler, Rus bombardımanı nedeniyle sivillerin zarar gördüğü olaylarda artış olduğunu ortaya koyuyor (AFP)

Direktör şu açıklamada da bulundu: “Her halükarda, üsler Moskova için bir ölüm kalım meselesi değil. Örneğin Suriye kıyılarını ele alırsak, Ruslar açısından Akdeniz'e erişimin tek yolu Karadeniz, Cebelitarık Boğazı veya Süveyş Kanalı’dır. Bu koridorlar ise belirli anlaşmalara tabi. Bu nedenle, özellikle Rusya, herhangi bir bölgede yaşanabilecek beklenmedik gelişme korkusuyla askeri varlığını çeşitlendirmeye başladı. Sudan, Libya ve Eritre'de askeri üsler kurma girişiminde bulundu. Zira üslerinin bulunduğu ülkelerde bazı siyasi değişiklikler yaşanabileceğinin ve bu durumda üslerini korumanın zorlaşabileceğinin farkında.”

Ekim 2011'de Moskova, Güvenlik Konseyi'nin daimi üyesi olarak, eski Suriye devlet başkanı Beşşar Esed'in istifasını isteyen Batı destekli kararlara karşı veto yetkisini kullanmaya başladı. Bu veto, 8 Aralık 2024'e kadar süren Suriye savaşı boyunca tekraren devam etti. Eylül 2015’te de askeri müdahalede bulundu. O dönemde Rus güçleri, DEAŞ ve terör örgütü olarak tanımladığı el-Kaide'nin Suriye kolu Nusra Cephesi de dahil olmak üzere muhalif grupları hedef aldıklarını kabul ettiler.

Bununla birlikte haberler, özellikle Kuzey Suriye'de Rus bombardımanları sebebiyle sivillerin zarar gördüğü olaylarda artış olduğunu ortaya koydu. Bu durum, milyonlarca insanın Türkiye yakınlarındaki veya sınırındaki kamplara göç etmesine yol açtı. Bu arada, Ekim 2016'da Moskova, BM İnsan Hakları Konseyi'ndeki koltuğunu kaybetti.

Rusya-Suriye ilişkileri, Suriye'nin bağımsızlığını tanıyan ilk rejim olan eski Sovyetler Birliği dönemine kadar uzanıyor. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre iki ülke arasında kurulan diplomatik ilişkiler ve stratejik ittifak, Hafız Esed'in Suriye'de iktidara gelmesiyle (1970'ten 2000'e) zirveye ulaştı.

Ekonomik ilişkiler

Tüm bunların bir uzantısı olarak Moskova, Şam ile ilişkilerini korumaya çalışıyor. Son görüşme de yeni bir koordinasyon aşamasının başlangıcı sayıldı. Rusya yalnızca siyasi ve askeri düzeylerde değil, ayrıca Suriye'nin yeniden inşası ve istikrarının sağlanması konusunda da kapsamlı yardım sunma isteğini dile getirdi.

Gözlemciler, bu görüşmenin kanlı bir dönemin ardından açık oynamaya ve yeni bir sayfa açmaya yönelik daha geniş bir çabanın parçası olduğuna inanıyor. Bu adımlar, sivillerin ölümüne ve geniş bir bölgede köy ve kasabalarda hâlâ görülebilen yıkıma yol açan bombardımanlar sebebiyle Rusya'nın kendileriyle karanlık bir geçmişe sahip olduğunu düşünen Suriyelilerin kızgınlığına rağmen atılıyor. Rusya'nın yeniden inşaya katılması yakıp yıktıklarını telafi etmenin, diğer yandan da yatırım ve çok sayıda anlaşmanın değerlendirilmesi yoluyla sıcak sulara dönüşün bir yolu olabilir.

 Dr. Asıf Melhem ise, Suriye ile Rusya arasında fosfat, petrol, doğalgaz ve Tartus Limanı alanındaki yatırımlar için imzalanan sözleşmelerin rejimin devrilmesinden çok önce iptal edildiğini vurguluyor. Bu sözleşmeler kapsamında Suriyeli şirketler ile ortak olan Rus şirketlerinin, hisselerini ortaklarına devrettiklerinin, dolayısıyla ziyaretin, bu anlaşma ve sözleşmelerin yeniden değerlendirilmesi bağlamında yapıldığının altını çiziyor.

Buna ilave olarak Rusya, Güvenlik Konseyi'nin daimi üyesi ve uluslararası alanda önemli bir varlığa sahip. Dünyanın en büyük ikinci gücü. Melhem bunun önemli olduğuna inanıyor, zira bu sebeple Rusya’nın görüşleri dikkate alınıyor. Dolayısıyla Rusya ile ilişkiler sürdürülmeli, bu durum şüphesiz Suriye'ye fayda sağlayacaktır.

Öte yandan Şam, Rusya'nın Suriye'ye ihtiyacı olduğunu iddia ederek durumu abartmaya çalışıyor. Melhem’e göre bu doğru değil, çünkü Suriye'nin toplam yüzölçümü Moskova ve kırsalının yüzölçümünü aşmıyor ve Rusya, eğer zorunda kalırsa ve bölgede kalmasının bedelinin elde edeceği faydadan daha büyük olduğunu görürse, sonunda bu üslerden vazgeçebilir.

*Bu analiz Şarku'l Avsat tarafından Independent Arabia'dan çevrilmiştir.