Yüzgeci kopan köpekbalığının son hali bilim insanlarını şaşırttı

Sırt yüzgecinin yüzde 20'si yırtılmıştı

Bilim insanları, sırt yüzgecinin iyileşme sürecini fotoğrafladı (Josh Schellenberg ve John Moore / Miami Üniversitesi)
Bilim insanları, sırt yüzgecinin iyileşme sürecini fotoğrafladı (Josh Schellenberg ve John Moore / Miami Üniversitesi)
TT

Yüzgeci kopan köpekbalığının son hali bilim insanlarını şaşırttı

Bilim insanları, sırt yüzgecinin iyileşme sürecini fotoğrafladı (Josh Schellenberg ve John Moore / Miami Üniversitesi)
Bilim insanları, sırt yüzgecinin iyileşme sürecini fotoğrafladı (Josh Schellenberg ve John Moore / Miami Üniversitesi)

Karayip resif köpekbalığının (Carcharhinus falciformis) yırtılan yüzgecinin bir yıl sonra yerine gelmesi bilim insanlarını şaşırttı. 

ABD'nin Florida eyaleti açıklarındaki beyaz köpekbalığının yüzgecinin iyileşerek neredeyse eski biçimine döndüğü yaklaşık bir yıllık süreç, araştırmacılar tarafından fotoğraflandı. 

Araştırmacılar, önceden üzerine etiket takılmış sırt yüzgecinin hasar aldığını ilk kez Temmuz 2022'de görüntülemişti. Yüzgecin yaklaşık yüzde 20'si parçalanmıştı. 

Bilim insanları, hayvanın balıkçılar tarafından yanlışlıkla yakalandığını, avcıların da yüzgeci keserek etiketi çıkardığını düşünüyor. 

Miami Üniversitesi'nden Chelsea Black, köpekbalığının hayatta kalmasına şaşırdıklarını belirterek, ilk görüntülemeden 332 gün sonra, hasar görmüş sırt yüzgecinin yaklaşık yüzde 87'sinin tekrar yerine geldiğini söyledi.

Ancak bilim insanları, sürecin nasıl işlediğini henüz tam anlamıyla çözemedi. Araştırmacılar, iyileşmenin yüzgeçte yeni bir dokunun ortaya çıkmasıyla ya da yaralı kısmın zaman içinde küçülerek kapanmasıyla gerçekleşmiş olabileceğini düşünüyor.

Black, iyileşen kısımlardaki dokunun daha koyu renkte olduğunu belirterek, yüzgecin üst kısmıyla alt tarafındaki parçaların birleşip ortada yeni doku yaratma ihtimaline işaret etti. 

Ayrıca bu iyileşen bölgenin, yüzgecin diğer kısımlarındaki gibi kıkırdak yapısına sahip olup olmadığı da bilinmiyor. 

Black bunun, köpekbalıklarının sırt yüzgeçlerinin yeniden iyileştiğinin belgelendiği ikinci çalışma olduğunu söyledi. 

Bilim insanları, 2017'de Massachusetts eyaleti açıklarında yine sırt yüzgeci parçalanmış bir beyaz balinayla karşılaşmıştı. Ancak 2022'de tekrar görüntülenen balığın yüzgecinin iyileştiği görülmüştü. 

Independent Türkçe



NASA, "tuhaf yörüngeli" bir ötegezegen keşfetti

TOI-1408 c, kendisinden daha büyük komşusunun yörüngesini etkiliyor (NASA)
TOI-1408 c, kendisinden daha büyük komşusunun yörüngesini etkiliyor (NASA)
TT

NASA, "tuhaf yörüngeli" bir ötegezegen keşfetti

TOI-1408 c, kendisinden daha büyük komşusunun yörüngesini etkiliyor (NASA)
TOI-1408 c, kendisinden daha büyük komşusunun yörüngesini etkiliyor (NASA)

Bilim insanları, beklenmedik hareketler sergileyen bir ötegezegenin, gezegen sistemlerine dair bilinenlere meydan okuduğunu söylüyor. 

Dünya'dan yaklaşık 455 ışık yılı uzaktaki bir yıldızın etrafında dönen TOI-1408 b adlı bir sıcak Jüpiter geçen yıl keşfedilmişti. 

Sıcak Jüpiter, Güneş Sistemi'ndeki Jüpiter'e benzese de yıldızına çok yakın yörüngelerle dönen gaz devlerini ifade ediyor.

NASA'nın Geçiş Halindeki Ötegezegen Araştırma Uydusu'nun (Transiting Exoplanet Survey Satellite / TESS) saptadığı gezegen, Jüpiter'in iki katı genişliğe ve kütleye sahipti. 

Gezegenin, TOI-1408 adlı yıldızına çok yakın dönmesi bilim insanlarını hayrete düşürmüştü. Ancak bu yıl yapılan başka bir keşif, şaşkınlıklarını daha da artırdı.

Lund Üniversitesi'nden araştırmacılar yine TESS'in yardımıyla, sistemde yıldıza daha yakın ve daha küçük başka bir gezegen tespit etti. 

Bulgularını The Astrophysical Journal Letters adlı hakemli dergide aktaran ekip, TOI-1408 c adlı küçük gezegenin aynı zamanda tuhaf bir yörüngeye de sahip olduğunu gözlemledi. 

Dünya'nın iki katı genişliğe ve 8 katı kütleye sahip ötegezegenin, gaz ve kaya karışımından oluştuğu tahmin ediliyor. Ötegezegen, Güneş Sistemi dışındaki gezegen anlamına geliyor. 

Araştırmacılar, TOI-1408 c'nin yıldızı etrafında dönme hızının beklenmedik şekilde değiştiğini gördü. 

Makalenin başyazarı Dr. Judith Korth, 5 Eylül Perşembe günü yaptığı açıklamada "Küçük gezegen çok sıradışı bir yörünge davranışı sergiliyor ve yıldızının önünden geçtiği zamanla ilgili ciddi farklılıklar sergiliyor; bu da genellikle görmediğimiz bir şey" diyerek ekliyor:

Küçük gezegenin varlığı, gezegen sistemlerinin oluşumu ve istikrarı hakkındaki mevcut teorilere meydan okuyor.

Bilim insanları alışılmadık bu yörünge hareketinden ve yıldızlarına yakınlıklarından dolayı sistemdeki iki gezegenin yörünge hareketlerini inceledi. 

Analizlerin ardından büyük gezegenin yıldız etrafında attığı her tura karşılık, küçük yoldaşının iki tur attığı sonucuna varıldı. 

Araştırmacılar, yıldızın etrafında "ritmik bir dans" içinde döndüğünü söyledikleri gezegenlerin bu sayede yakın yörüngelerde varlıklarını sürdürebildiğini buldu. 

Dr. Korth, Space.com'a yaptığı açıklamada "Hem TOI-1408 b hem de TOI-1408 c, Güneş Sistemi'ndeki gezegenlere kıyasla yıldızlarına inanılmaz derecede yakın. Jüpiter'in neredeyse her 4 günde bir (Merkür'ün periyodunun 20'de biri) Güneş'e çok yakın bir yörüngede döndüğünü düşünün" diyerek ekliyor:

Bu zaten yıldıza çok yakın bir yörünge ve yıldıza daha da yakın başka bir gezegen tespit ettik. Bu gezegen, büyük komşusuyla güçlü bir etkileşime girerek yörüngelerinin daha önce hiç görmediğimiz şekillerde sallanmasına neden oluyor.

Araştırmacılar ayrıca sistemde henüz keşfedilmemiş üçüncü bir gezegen de olabileceğini düşünüyor. Gözlemlenen tuhaf yörünge hareketlerinin bir açıklaması da bu gökcismi olabilir. 

Ekip, keşfettikleri nadir sistemin, gezegen sistemine dair çalışmalara katkı sunacağını umuyor. 

Dr. Korth "Elde ettiğimiz sonuçlar, gezegenlerin nasıl oluştuğu ve özellikle dev gezegenlerin bulunduğu sistemlerde birbirlerine çok yakın olduklarında nasıl davrandıkları hakkında daha fazla bilgi edinilmesine fayda sağlayabilir" diyor. 

Independent Türkçe, Space.com, Debrief, Lund Üniversitesi, The Astrophysical Journal Letters