Çin merkezli yapay zeka şirketlerine ​​'komünist' ayar

Çin, üretken yapay zeka alanında üstünlük için ABD ile yarışıyor (Reuters)
Çin, üretken yapay zeka alanında üstünlük için ABD ile yarışıyor (Reuters)
TT

Çin merkezli yapay zeka şirketlerine ​​'komünist' ayar

Çin, üretken yapay zeka alanında üstünlük için ABD ile yarışıyor (Reuters)
Çin, üretken yapay zeka alanında üstünlük için ABD ile yarışıyor (Reuters)

Şarku'l Avsat'ın The Telegraph'tan aktardığı habere göre Çin'deki teknoloji şirketleri, yapay zeka işlevlerinin Komünist Partinin söylemleri ve sosyalist değerleri somutlaştırdığından emin olmak için hükümet yetkilileri tarafından test ediliyor.

ByteDance ve Alibaba gibi büyük isimlerin yanı sıra küçük girişimler de, Tiananmen Meydanı katliamı ve Çin Devlet Başkanı Şi Jinping'in yönetimi gibi siyasi açıdan hassas konularda parti çizgisine uyup uymadıkları inceleniyor.

Pekin, teknolojik olarak kendi kendine yeterliliği bir öncelik haline getirerek, üretken yapay zeka alanında üstünlük kurmak için ABD ile bir yarış halinde.

Yapay zeka, yanıtlar üretmek için geniş dil modellerine dayanıyor ve çekiciliği kısmen özgür düşünebildiği algısından kaynaklanıyor.

Ancak Çin katı sansür yasalarını sürdürüyor ve geçen yıl chatbotlara sosyalist değerlere bağlı kalma zorunluluğu getirildi; bu nedenle yetkililer yeniliği teşvik etmeye çalışırken hizmetler ciddi kısıtlamalarla karşı karşıya kalıyor.

Denetimler, hükümetin ana internet düzenleyicisi olan Çin Siber Uzay İdaresi (CAC) tarafından yürütülüyor. Denetçilerden oluşan ekipler, yapay zekayı yöneten dünyanın en zorlu düzenleyici rejimi olma yolundaki adımları uygulamak üzere ülke geneline gönderildi.

Çin'in doğusundaki Hangzhou'daki bir yapay zeka şirketinin bir çalışanı, Financial Times'a şöyle konuştu: "İlk seferde başarılı olamadık. Sebebi pek açık değildi, bu yüzden gidip akranlarımızla konuşmak zorunda kaldık... Sadece biraz tahmin etmek ve ince ayar yapmak gerekiyor. İkinci kez başardık ama tüm süreç aylar sürdü."

Onay sürecinin titizliği, uzman mühendislerin ve danışmanların büyük dil modellerini eğitmek ve izlemek, hassas anahtar kelimelerden oluşan bir veritabanı oluşturarak, sorunlu içeriği filtrelemek için hızlı yollar bulmaya sevk etti.

Şarku'l Avsat'ın Wall Street Journal'den aktardığı habere göre hükümet, şirketlerden, modellerin "güvenli" yanıtlar üretip üretmediğini test etmek için tasarlanmış 20 bin ile 70 bin arasında soru hazırlamalarını istiyor.

Şirketlerin ayrıca, modelin yanıtlamayı reddedeceği 5 bin  ila 10 bin sorudan oluşan bir veri seti de sunması gerekiyor. Bu soruların yaklaşık yarısı siyasi ideoloji ve Komünist Partiye yönelik eleştirilerle ilgili.

Yasaklı konular arasında genellikle Tiananmen Meydanı katliamı tarihi olan 4 Haziran 1989'daki olaylar ya da Şi'nin Çin'de sansürlenen popüler bir internet meme'i olan Winnie the Pooh'a benzeyip benzemediğine ilişkin sorular yer alıyor.

Sohbet platformları, bu tür soruları, kullanıcıdan farklı bir sorgu denemesini isteyerek veya isteğe nasıl cevap vereceğini henüz öğrenmediğini söyleyerek yanıt verecek şekilde tasarlanmıştır.

Bu yılın başlarında Çin Siber Akademisi, "Çin özelliklerine sahip sosyalizmi" destekleyen bir doktrin olan Şi Jinping Düşüncesi konusunda eğitilmiş bir sohbet robotunun duyurusunu yaptı.

Çinli okul öğrencileri zaten Çin devlet başkanlarının düşünceleri hakkında dersler alıyorlar.



Venüs'ün devasa kraterleri göz önünde saklanıyor olabilir

Kütle, yapı ve boyut olarak benzerliklerinden dolayı Venüs, Dünya'nın "kötü ikizi" diye anılıyor (NASA)
Kütle, yapı ve boyut olarak benzerliklerinden dolayı Venüs, Dünya'nın "kötü ikizi" diye anılıyor (NASA)
TT

Venüs'ün devasa kraterleri göz önünde saklanıyor olabilir

Kütle, yapı ve boyut olarak benzerliklerinden dolayı Venüs, Dünya'nın "kötü ikizi" diye anılıyor (NASA)
Kütle, yapı ve boyut olarak benzerliklerinden dolayı Venüs, Dünya'nın "kötü ikizi" diye anılıyor (NASA)

Bilim insanları Venüs'ün uzun zamandır aranan devasa kraterlerinin göz önünde olabileceğini öne sürdü. 

Güneş Sistemi'nin ilk oluşum döneminde Dünya da dahil iç kısımdaki karasal gezegenler asteroit bombardımanına maruz kalıyordu.

Dünya'da bu yolla oluşan çarpma kraterleri rüzgar ve levha hareketleri gibi süreçlerle silinirken, Merkür, Ay ve Mars'ta devasa kraterler hâlâ mevcut.

Venüs'teyse bugüne kadar bin civarında krater keşfedildi. Ancak bunların genişliği 300 kilometreyi geçmediği için bilim insanları büyük çarpma kraterlerinin nereye gittiğini anlamaya çalışıyor. 

Journal of Geophysical Research: Planets adlı hakemli dergide 28 Ekim'de yayımlanan makaleye göre hiçbir yere gitmemiş olabilirler. 

Bilim insanları Venüs yüzeyinde Haasttse-baad Tessera adı verilen bir bölgeye odaklandı. Tessera adı verilen yüzey şekilleri büyük ölçüde bozunmuş, buruşukluklar ve oluklar taşıyan alanları ifade ediyor.

Bilim insanları 1500 kilometre genişliğindeki Haasttse-baad Tessera'nın haritalarını kullanarak nasıl oluştuğunu anlamak için bilgisayar modellerine başvurdu.

Venüs'ün bugün 112 kilometre kalınlığa sahip kabuğu milyarlarca yıl önce sadece 10 kilometreydi. 

Yeni çalışmadaki modele göre bu ince kabuk nedeniyle gezegene çarpan büyük bir asteroidin ardında krater yerine tesserayı bırakması muhtemel.

Kabuğu delip altındaki mantoya ulaşan asteroit, buradaki lavların yukarı çıkmasına ve yeni oluşan kratere dolmasına yol açmış olabilir. Daha sonra yüzeyde soğuyan lavların altında meydana gelen plato, manto hareketleri sonucu silinip gitmiş ve lav tabakasının tekrar yüzey seviyesine inmesine yol açmış olabilir.

ABD'nin Arizona eyaletindeki Gezegen Bilimleri Enstitüsü'nden, çalışmanın ortak yazarı Vicki Hansen, bu süreci "bezelye çorbasının üstünde tabaka oluşmasına" benzetiyor.

Aratırmacılar ayrıca Haasttse-baad Tessera'nın eşmerkezli halkalar içerdiğini de kaydetti. Jüpiter'in bazı uydularında da görülen bu halkalar, altında daha yumuşak bir katman olan sert bir kabuğa bir cismin çarpması sonucu oluşuyor.

Bilim insanları, Venüs'teki bu halkaların peş peşe iki ayrı asteroidin çarpması sonucu meydana geldiğini öne sürüyor. Modele göre ikinci asteroit 70 kilometre civarında bir çapa sahipti.

Bilim insanları bu dev çarpma kraterlerinin 1,5 milyar ila 4 milyar yıl önce oluştuğunu düşünüyor. Ancak bulguların doğrulanması için daha fazla veriye ihtiyaç var.

Hansen çalışmayı şu şekilde değerlendiriyor:

Eğer bu gerçekten çarpma sonucu oluştuysa, Venüs'ün en eski ve en büyük çarpma krateri olacak ve bize Venüs'ün geçmişine dair nadir bir bakış açısı sunarak gezegenin erken dönem süreçleri hakkında bilgi verecek.

Independent Türkçe, Space.com, EarthSky, Journal of Geophysical Research: Planets