Uzaydan gelen radyo sinyalinin kaynağı bilim insanlarını şoke etti

Çalışmaya katılan bilim insanları, "Tam da astrofizik fenomenini anladığımızı düşündüğümüz anda, evren dönüp bizi şaşırtıyor" diyor

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Uzaydan gelen radyo sinyalinin kaynağı bilim insanlarını şoke etti

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Uzayın derinliklerinden gelen yoğun radyo sinyalini kaynağına kadar izleyen bilim insanları, buldukları şey karşısında şoke oldu.

Araştırmacılar yıllardır uzayın derinliklerinden gelen çok kısa ve çok güçlü enerji patlamaları olan hızlı radyo patlamalarını (Fast Radio Bursts/FRB'ler) açıklamaya çalışıyor. Olası açıklamalar kara deliklerden uzaylı teknolojisine kadar her şeyi içeriyor.

Araştırmacılar, hangi ekstrem koşulların evrende bu kadar güçlü patlamalar yaratabileceğini görmek umuduyla, onları galaksilerine kadar takip ederek haklarında daha fazla şey anlamayı umuyor.

Günümüzde, bilim insanları bu patlamalardan birini kendi galaksisine kadar izledi. Ancak bu galaksi çok yaşlı ve ölü olmasının yanı sıra tuhaf bir şekle sahip.

Daha önce araştırmacılar sadece çok daha genç galaksilerden gelen FRB'ler bulmuştu. Dolayısıyla bu, FRB'lerin nereden geliyor olabileceğine dair mevcut anlayışımızı kırıyor.

Bilim insanlarına göre sözkonusu keşif, bu gizemli kozmik olayların şimdiye kadar sandığımızdan çok daha çeşitli yerlerden geldiğini ifade edebilir.

Yeni bulguları bildiren iki çalışmanın kıdemli yazarlarından, Northwestern'den Wen-fai Fong, "Bu yeni FRB bize tam da bir astrofizik fenomenini anladığımızı düşündüğümüz anda evrenin dönüp bizi şaşırttığını gösteriyor" dedi.

Evrenle kurulan bu "diyalog", zaman alanı astronomisi alanımızı inanılmaz derecede heyecan verici kılan şey.

Yeni çalışmadaki FRB ilk olarak Şubat 2024'te tespit edilmişti. Temmuz 2024'e kadar yanıp sönmeye devam etti ve bu da araştırmacıların gökyüzündeki konumunu bulmasını sağladı.

Bu yapıldıktan sonra uyduları konuma doğru çeviren araştırmacılar, gördükleri şey karşısında şaşırdı. FRB, genç bir galaksi yerine 11,3 milyar yaşında ve Dünya'dan sadece iki milyar ışık yılı uzaklıktaki bir galaksiden geliyordu.

Bilim insanları daha sonra bu galakside koşulların nasıl olabileceğini canlandırdı. Bu simülasyonlar, galaksinin çok parlak ve devasa olduğunu, Güneş'in 100 milyar katı kütleye sahip olduğunu gösterdi; bu da onu bugüne kadarki en büyük FRB ev sahibi galaksi ve herhangi bir türde bulunan en büyük kütlelerden biri haline getirdi.

Çalışma, The Astrophysical Journal Letters adlı akademik dergide yayımlanan "A repeating fast radio burst source in the outskirts of a quiescent galaxy" (Hareketsiz galaksinin dış kesimlerindeki tekrar eden hızlı radyo patlaması kaynağı) ve "The massive and quiescent elliptical host galaxy of the repeating fast radio burst FRB 20240209A" (Tekrar eden hızlı radyo patlaması FRB 20240209A'nın devasa ve hareketsiz eliptik ev sahibi galaksisi) başlıklı iki yeni makalede anlatıldı.

Independent Türkçe



Çin'den nükleer füzyonda yeni rekor

Çin'in "yapay güneşi" plazma sıcaklığını bin saniyeden uzun süre korudu (Hefei Fiziksel Bilimler Enstitüsü)
Çin'in "yapay güneşi" plazma sıcaklığını bin saniyeden uzun süre korudu (Hefei Fiziksel Bilimler Enstitüsü)
TT

Çin'den nükleer füzyonda yeni rekor

Çin'in "yapay güneşi" plazma sıcaklığını bin saniyeden uzun süre korudu (Hefei Fiziksel Bilimler Enstitüsü)
Çin'in "yapay güneşi" plazma sıcaklığını bin saniyeden uzun süre korudu (Hefei Fiziksel Bilimler Enstitüsü)

Çin nükleer füzyonda yeni bir dünya rekoruna imza attı. Asya ülkesinin "yapay güneşi" kendi rekorunu kırarak dünyayı sınırsız ve temiz enerjiye bir adım daha yaklaştırdı.

Nükleer füzyon, hidrojen gibi hafif elementlerin iki atomunun çarpışması sonucu helyum gibi daha ağır bir elementin ortaya çıktığı bir süreç. 

Bu çarpışmada açığa çıkan muazzam seviyedeki enerji, insanlığın fosil yakıtlara bağlılığını ortadan kaldırma potansiyeli taşıyor. 

Nükleer füzyon reaktörleri, Güneş ve diğer yıldızlara güç veren süreci taklit ettiği için bu araçlara "yapay güneş" de deniyor. 

Bilim insanları neredeyse sınırsız ve temiz bir enerji vaat eden bu yöntemin gerçek hayattaki uygulamalara taşınması için onlarca yıldır çalışıyor. 

Bu yolda önemli başarılara imza atan Çin'in Deneysel Gelişmiş Süperiletken Tokamak (Experimental Advanced Superconducting Tokamak / EAST) adlı reaktörü yeni bir rekor kırdı.

Çin Bilimler Akademisi'nin dün (21 Ocak) yaptığı açıklamaya göre reaktör, plazmayı 100 milyon derecenin üstündeki sıcaklıklarda 1066 saniye boyunca korumayı başardı. 

Nükleer füzyon çalışmalarında atomların çarpışıp enerji açığa çıkarabilmesi için reaktördeki plazmanın uzun bir süre boyunca en az 100 milyon derece sıcaklıkta olması gerekiyor. 

Bilim insanları plazmanın sıcaklığını koruması için genellikle tokamak denen reaktörleri kullanıyor. Bu araçlar nükleer füzyonun kendi enerjisini yaratıp reaksiyonu sürdürebileceği noktaya ulaşmayı henüz başaramadı.

Ancak plazmanın sıcaklığının uzun süre korunması sınırsız enerjiye ulaşma yolunda önemli adımları ifade ediyor.

Çin Bilimler Akademisi'nde füzyon projesinden sorumlu Plazma Fiziği Enstitüsü Direktörü Song Yuntao şöyle açıklıyor: 

Bir füzyon cihazı, plazmanın kendi kendine devam eden dolaşımını sağlamak için binlerce saniye boyunca yüksek verimlilikte istikrarlı bir şekilde çalışmalı ve bu, gelecekteki füzyon tesislerinin sürekli enerji üretmesi için kritik önem taşıyor.

Çin, son hamlesiyle kendi rekorunu kırdı. Asya ülkesi 2023'te, plazmayı 403 saniye boyunca 100 milyon derecenin üstünde tutmayı başarmıştı.

Araştırmacılar EAST'in ısıtma sistemini güçlendirmek gibi çeşitli iyileştirmelerle yeni rekorun kırılmasını sağladı. 

Nükleer füzyon alanında dünya çapında bir yarış sürerken yeni gelişmenin diğer ülkelerin çalışmalarına da katkı sunması bekleniyor.

Song, "EAST aracılığıyla uluslararası işbirliğini genişletmeyi ve füzyon enerjisini insanlık için pratik kullanıma sunmayı umuyoruz" diyor.

Ayrıca Fransa'da inşa edilen Uluslararası Termonükleer Deneysel Reaktör'ün (International Thermonuclear Experimental Reactor / ITER) çalışmalara büyük katkı sağlaması bekleniyor. 

Bugüne kadarki en büyük tokamak olması beklenen reaktör, en erken 2039'da faaliyete geçmesi planlanıyor. ITER sürekli füzyon yaratmak için tasarlanmış bir araştırma aracı olsa da füzyon enerji santrallerinin de önünü açabilir.

Independent Türkçe, Live Science, Interesting Engineering, Çin Bilimler Akademisi