Uzmanlar bazı insanların neden yemek seçtiğini açıkladı

Zihinsel ve fiziksel sağlığı etkiliyorsa dikkat edilmeli

''Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu'' durumunda gözle görülür kilo kaybı ya da beslenme takviyelerine bağımlılık gibi durumlar görülebiliyor (Pixabay)
''Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu'' durumunda gözle görülür kilo kaybı ya da beslenme takviyelerine bağımlılık gibi durumlar görülebiliyor (Pixabay)
TT

Uzmanlar bazı insanların neden yemek seçtiğini açıkladı

''Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu'' durumunda gözle görülür kilo kaybı ya da beslenme takviyelerine bağımlılık gibi durumlar görülebiliyor (Pixabay)
''Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu'' durumunda gözle görülür kilo kaybı ya da beslenme takviyelerine bağımlılık gibi durumlar görülebiliyor (Pixabay)

İnsanların tüketmekten hoşlandıkları ve hoşlanmadıkları yiyecekler var. Fakat bazılarının yemek seçmesi keyfi değil, tiksintiden.

Bu durumdan mustarip kişiler, tiksindikleri yiyecekleri gördüklerinde ya da kokladıklarında büyük tepkiler verebiliyor, yanlışlıkla tükettikleri anlarda kusacak gibi hissediyor.

Örneğin bazıları bamyayı çok severken, diğerleri bu yemeğin piştiği mutfağa girmek bile istemeyebilir. 

Psikologlar ve beslenme uzmanları, bazı kişilerin belirli yiyecek ve yiyecek gruplarından neden tiksindiğini açıklıyor.

ABD Princeton Yeme Bozuklukları Merkezi'nden psikolog Rebecca G. Bosweel, tiksinmenin belirli yiyeceğe karşı güçlü bir hoşlanmama hissi yarattığını ifade ediyor: 

Daha önce tattığınız ancak hoşlanmadığınız yiyeceklere karşı ya da önceden tükettiğiniz bir gıdaya karşı bir anda da gelişebilir.

Yiyeceklerden tiksinme nasıl ortaya çıkıyor?

Bu duruma göre değişebilir.

Ohio Eyalet Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde psikiyatri alanında çalışmalarını sürdüren Doç. Jennifer Carter, "Gıdalardan tiksinmenin ortaya çıkmasının bir nedeni, hayatta kalma mekanizmasıdır'' diyor ve ekliyor:

"Eğer bir şey yersek ve daha sonra rahatsız hissedersek ya da kusarsak, bunun bizim için zararlı bir durum olduğunu düşünürüz. Dolayısıyla bir daha tüketmek istemeyiz"

Boswell, yiyecekten tiksinme hissinin bir anda da gelişebileceğini, bunun benzer tat, koku veya dokuya sahip yiyecek gruplarının da bu tiksintiden payını alabileceğini söylüyor.

Gıdalara yönelik isteksizliğin bazı gelişimsel bileşenleri de olduğunu söyleyen Boswell, bazı yiyeceklerden kaçınmanın hamilelikte çiğneme ve yutmada yaşanan zorlanmalarla da bağlantılı olabileceğini aktarıyor.

Stres yarattığı durumda dikkat edilmesi gerekiyor

Diyetisyen Jessica Cording de kişinin yiyeceklerden tiksinme halinin beslenme ihtiyaçlarını karşılamasını, zihinsel ve fiziksel sağlığını etkiliyorsa dikkat edilmesi gerektiğini ifade etti.

Cording, "Bir diyetisyen olarak deneyimlerime dayanarak, aşırı isteksizlikliğin psikolojik nedenleri olabileceğini keşfettim" diyor.

Boswell, bu durumun uygun beslenme ihtiyaçlarını karşılamada sorun yaratan "Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu" (KKYAB) olduğuna dikkat çekti. 

Boswell, bu durumdan mustarip insanların, diğer yeme bozukluklarında olduğu gibi vücut büyüklüğü, kilo alma korkusu gibi endişelerle boğuşmadığını ancak yetersiz beslenmenin yarattığı aynı olumsuz tıbbi ve psikolojik tahribatları yaşadığının altını çizdi.

Carter da KKYAB yaşayan kişilerin tüketebilecekleri yiyecekler sınırlı olduğu için yüksek düzeyde stres ve kaygı hissettiklerini ifade etti.

Öte yandan uzmanlar, bazı yiyecekleri tüketmemeye dair tüm eğilimlerin KKYAB olmadığının da altını çiziyor.

Örneğin brokoli birçok insanın severek tükettiği bir sebzeyken bazı insanlar yememeyi tercih ediyor.

Carter, "Yemeği yememe hali bir tercihle ilgiliyse bu bir bozukluk değildir" diyor ve ekliyor:

Yiyeceği tüketmekten kaçınma ciddi kaygıyla ilgiliyse ve yaşamı etkiliyorsa bu bir yeme bozukluğudur.

Ancak uzmanlar, herhangi bir yiyeceği sevmiyorsanız endişelenmenize gerek olmadığını belirtiyor.

Carter, "Fiziksel, sosyal ve psikolojik olarak ihtiyacınız olanı aldığınız sürece, sevmediğiniz yiyecekleri yememenizde bir sıkıntı yok" diyor.

Independent Türkçe



Dubai çikolatasının popülaritesi dünya çapında fıstık kıtlığına neden oluyor

Üstüne altın yaprak konulmuş Dubai çikolatası (Arşiv - AFP)
Üstüne altın yaprak konulmuş Dubai çikolatası (Arşiv - AFP)
TT

Dubai çikolatasının popülaritesi dünya çapında fıstık kıtlığına neden oluyor

Üstüne altın yaprak konulmuş Dubai çikolatası (Arşiv - AFP)
Üstüne altın yaprak konulmuş Dubai çikolatası (Arşiv - AFP)

Dubai çikolatasının popülaritesi, Antep fıstığı arzında küresel bir krize yol açarak dünya çapında fıstık kıtlığını şiddetlendirdi ve fiyatların hızla yükselmesine neden oldu.

Antep fıstığı kreması, kadayıf ve sütlü çikolatanın birleşiminden oluşan Dubai çikolatası, 2021 yılında Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) merkezli çikolata şirketi Fix tarafından piyasaya sürülmesinin ardından büyük ilgi gördü ve bir TikTok videosu viral oldu. Aralık 2023'te yayınlanan video 120 milyondan fazla izlendi ve fıstıklı çikolataya karşı küresel bir tutku uyandırarak birçok benzer ürünün ortaya çıkmasına neden oldu.

Kuruyemiş perakendecisi CG Hacking'den Giles Hacking, bu tutku nedeniyle Antep fıstığı fiyatlarının bir yıl önce pound (ağırlık ölçüsü birimi) başına 7,65 dolardan şu anda pound başına yaklaşık 10,30 dolara yükseldiğini söyledi. Hacking, “Şu anda Antep fıstığı piyasasında arz sıkıntısı yaşanıyor” dedi.

Şarku’l Avsat’ın Financial Times'tan aktardığı habere göre, tüketiciler o kadar heyecanlı ki, Birleşik Krallık gibi ülkelerde bazı mağazalar her müşterinin alabileceği çikolata sayısını sınırlıyor.

vfdghty
Berlin'deki bir tatlı dükkanında Dubai çikolataları hazırlanıyor. (Arşiv - AFP)

Antep fıstığının ana ihracatçısı olan ABD'de geçen yıl hayal kırıklığı yaratan hasadın ardından Antep fıstığı stokları zaten azalmaktaydı. Hacking, ABD mahsulünün normalden daha kaliteli olduğunu ve bunun da genellikle çikolata ve diğer gıdalar için malzeme olarak satılan ucuz, kabuksuz Antep fıstığı içlerinin arzını azalttığını söyledi. Hacking, “Çok fazla arz yoktu. Bu yüzden Dubai çikolatası geldiğinde ve çikolatacılar ellerine geçen tüm ürünleri satın aldıklarında, dünyanın geri kalanında bir kıtlık yaşandı” ifadelerini kullandı.

BAE'ye Antep fıstığı ihracatı

İran gümrük idaresine göre, dünyanın en büyük ikinci antepfıstığı üreticisi olan İran, Mart 2025'te sona eren altı aylık dönemde BAE'ye bir önceki 12 aya kıyasla yüzde 40 daha fazla antepfıstığı ihraç etti.

İran Antep Fıstığı Derneği yönetim kurulu üyesi Behruz Ağa, kıtlığın, küresel fıstık arzının talebi aştığı ve fiyatların düşmesine neden olduğu 2023'ten keskin bir geri dönüşü temsil ettiğini söyledi.

Yetiştiricilikte dönüşüm

Kaliforniya'da bazı çiftçiler badem fiyatlarının düşmesi nedeniyle son yıllarda bademden Antep fıstığına geçiş yaptı. Ancak bu ağaçlar eylül ayındaki bir sonraki hasada kadar üretime başlamayacak.

Diğer yandan çikolata üreticileri yeterince krema dolgulu çikolata üretemediklerini söylüyor.

Financial Times’a göre çikolata severler zaten kakao arzında yaşanan sıkıntıdan mustaripti ve bu durum 2024 yılında sert hava koşulları ve hastalıkların mahsulü etkilemesiyle fiyatların neredeyse üç katına çıkmasına neden oldu. Üreticiler, kakao kullanımını en aza indiren yeni tariflerle daha küçük barlar satmaya başladı.

Fix, başkalarının kendi markasını müşterileri yanıltmak için kullandığına dair endişelerini dile getirdi. Şirket ürünlerini BAE dışında satmıyor ve günde sadece iki saat satışa sunuyor.

İsviçreli çikolata üreticisi Laderach'ın CEO'su Johannes Laderach, “Dubai çikolatasına olan talep bizi çok şaşırttı. Birkaç ay önce piyasaya sürdük ve talep katlanarak artmaya devam ediyor” ifadelerini kullandı.