Pentagon, İran Uzmanlar Girişimi’ne üye olmakla suçlanan çalışanı soruşturuyor

Temsilciler Meclisi’nde dün Dışişleri Komisyonu oturumu düzenlendi. (YouTube)
Temsilciler Meclisi’nde dün Dışişleri Komisyonu oturumu düzenlendi. (YouTube)
TT

Pentagon, İran Uzmanlar Girişimi’ne üye olmakla suçlanan çalışanı soruşturuyor

Temsilciler Meclisi’nde dün Dışişleri Komisyonu oturumu düzenlendi. (YouTube)
Temsilciler Meclisi’nde dün Dışişleri Komisyonu oturumu düzenlendi. (YouTube)

ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), İran hükümeti tarafından desteklenen ve yönetilen bir girişimin ortağı olduğuna inanılan üst düzey bir çalışana verilen çok gizli güvenlik izniyle ilgili soruşturma başlattığını duyurdu. Girişim, Tahran’ın ulusal güvenlik konularındaki pozisyonunu güçlendirme ve ABD ve diğer Batı ülkelerindeki kamuoyunu etkileme amacı taşıyor.

Özel Operasyonlar ve Düşük Yoğunluklu Çatışmalardan Sorumlu Savunma Bakan Yardımcısı Christopher Meyer, geçen perşembe akşamı Temsilciler Meclisi Dışişleri Komitesi önündeki duruşmada “Bakanlık, ekip başkanıma çok gizli bilgilerin sağlanmasında tüm yasa ve politikaların uygun şekilde takip edilip edilmediğini aktif olarak inceliyor” diyerek İran asıllı ABD’li akademisyen Ariane Tabatabai’ye atıfta bulundu.

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre Tabatabai, on yıl boyunca İran Uzmanlar Girişimi’nin üyesi olmakla suçlanıyor.

Semaphore ve Iran International’ın internet sitelerinde geçen salı günü İran Dışişleri Bakanlığı’ndan gelen belgelenmiş e-posta sızıntılarına dayanarak, bu ağ hakkında makaleler yayınlandı.

Girişimin katılımcıları arasında Ariane Tabatabai’nin yanı sıra çok sayıda ABD’li ve Batılı akademisyen, uzman, yazar ve gazeteci de yer alıyor.

ABD hükümeti, genellikle parçalanmış ve sınıflandırılmış bilgileri gizli olarak sınıflandırır. Ancak bu bilgilerin kaynağı, son derece hassas istihbarat bilgileri, istihbarat kaynakları veya analitik süreçler olarak nitelendiriliyor.

Oturum sırasında Cumhuriyetçi Temsilci Brian Mast, soruşturmanın özellikle ABD yönetimindeki hassas pozisyonlara aday gösterilen çalışanların geçmiş araştırmalarının yapıldığı geleneksel zaman dilimi olan yedi yıldan daha geriye gidip gitmeyeceğini sordu.

Fotoğraf Altı: Tabatabai (sağda) ve Kriz Grubu’nda İran Girişimi Uzmanları arasında yer alan araştırmacı Dina Esfandiari. (YouTube)
Tabatabai (sağda) ve Kriz Grubu’nda İran Girişimi Uzmanları arasında yer alan araştırmacı Dina Esfandiari. (YouTube)

İran hükümet belgelerinden sızdırılan mesajlara göre Tabatabai, İran Uzmanlar Girişimi’ne ilk kez 2014 yılında dahil oldu. Meyer, yaptığı açıklamada “Onların (araştırmacıların) gerektiği gibi bu zaman çizelgesinin ötesine bakma takdirine sahip olduğunu biliyorum” dedi.

Pentagon’un Halkla İlişkiler Ofisi başlangıçta Tabatabai’ye gizli izin vermeden önce izlenen prosedürlere ve güvenlik inceleme sürecine uyduğunu açıkladı. Pentagon açıklamasında ayrıca, “Tabatabai, Savunma Bakanlığı’ndaki görevinin şartı olarak kapsamlı ve doğru bir sınavdan geçti ve biz de ona hizmet etmekten onur duyuyoruz” ifadeleri kullanıldı.

Tabatabai’nin ilk olarak ABD’nin İran Özel Temsilci Robert Malley başkanlığındaki nükleer müzakere ekibinde görev almak üzere 2021 yılında Biden yönetiminde Dışişleri Bakanlığı’na katıldığı, ardından 2022 yılında Pentagon’a geçtiği biliniyor. Geçen Nisan ayında Malley’in güvenlik izni iptal edildi ve kendisi, şu anda Federal Soruşturma Bürosu (FBI) tarafından gizli materyalleri ele almasıyla ilgili soruşturma altında.

Söz konusu belgelerin yayınlanmasıyla birlikte, bu konuyla ilgili genişletilmiş soruşturmaların açılması yönünde çağrılar arttı. Cumhuriyetçi Kongre üyelerinin ABD hükümetine gönderdiği resmi mektuplara göre bunlardan bazıları, Biden yönetimine bir casus sızmış olabileceği konusunda uyarıda bulunacak kadar ileri gitti.

Soruşturma açılması çağrısına katılan son kişiler arasında, İran girişimini ulusal güvenliğe yönelik gerçek bir tehdit olarak gören, Başkan Donald Trump yönetimindeki eski ulusal güvenlik danışmanı John Bolton da yer alıyor. Bolton, X uygulaması (eski adıyla Twitter) üzerinden yaptığı açıklamada şunları söyledi:

“İran’ın nüfuz operasyonunun ABD hükümetine ulaştığına dair raporlar, güvenliğimiz için gerçek bir tehdit oluşturuyor. Biden yönetiminin acilen bunu kabul etmesi gerekiyor. Ayrıca Kongre de beklememeli. Derhal kamuya açık duruşmalara başlayın!”

Eleştiri, özellikle üst düzey çalışanlara güvenlik izinlerinin verilmesinde şüpheli ‘gevşeklik’ olarak değerlendirilen hususlara yönelikti. Aynı şekilde medya ve sosyal paylaşım siteleri, Ariane Tabatabai’nin babası Cevad Tabatabai’nin İran rejimiyle ilişkisini gösteren fotoğraflar ve raporlarla dolu.

Ancak İran Uzmanlar Girişimi çerçevesinde adı geçen üyelerin mensup olduğu kuruluşlar, İran Dışişleri Bakanlığı’nın bu girişimi denetlediğini veya yönettiğini kabul etmiyor.



Çin, Trump ve Ortadoğu

Trump, Beyaz Saray'ın Devlet Yemek Salonu'nda Cumhuriyetçi senatörler için düzenlenen bir akşam yemeğinde konuşuyor, 18 Temmuz 2025 (AFP)
Trump, Beyaz Saray'ın Devlet Yemek Salonu'nda Cumhuriyetçi senatörler için düzenlenen bir akşam yemeğinde konuşuyor, 18 Temmuz 2025 (AFP)
TT

Çin, Trump ve Ortadoğu

Trump, Beyaz Saray'ın Devlet Yemek Salonu'nda Cumhuriyetçi senatörler için düzenlenen bir akşam yemeğinde konuşuyor, 18 Temmuz 2025 (AFP)
Trump, Beyaz Saray'ın Devlet Yemek Salonu'nda Cumhuriyetçi senatörler için düzenlenen bir akşam yemeğinde konuşuyor, 18 Temmuz 2025 (AFP)

Nebil Fehmi

Bir hafta önce, Changhua Üniversitesi ve Çin Halk Cumhuriyeti Dışişleri Merkezi tarafından düzenlenen, Kral Faysal İslam Araştırmaları Merkezi’nin şekillendirilmesine ortak olduğu uluslararası bir konferansa katıldım. Konferansa, Çin Komünist Partisi Başkan Yardımcısı başta olmak üzere üst düzey Çin katılımının yanı sıra, eski başbakanlar ve dışişleri bakanları da dahil olmak üzere 15'ten fazla uluslararası yetkili katıldı. Konferans, birçok uluslararası siyasi, ekonomik, sosyal, güvenlik ve teknolojik konuyu sistematik ve ilgi çekici bir şekilde ele aldı.

Çin'i anlamak, başkalarının seslerine kulak vermek ve bazı oturumlarda tartışmalara Arap sesini  ve anlatısını katmak açısından zengin ve faydalı bir deneyimdi. Konferanstan daha fazla ayrıntı ve müzakere gerektiren birkaç gözlemle ayrıldım. Bunların başında, daha sofistike bir sunum ve bağımsız bir yazı gerektiren ayrıntılara girmeden, kaydedilmesinin ve vurgulanmasının önemli olduğuna inandığım bir dizi gözlem geliyor.

İlk gözlemim, Donald Trump'ın şahsen var olmasa da çoğu oturum ve sunumlarda var olduğuydu. İkisi birbirinden ayrılamaz olsa da Amerikan politikalarından önceki kişiliğine bile güçlü bir vurgu vardı. Amerika Birleşik Devletleri'nin ağırlığı ve etkisi, Trump'a yönelik uluslararası ilginin başlıca caydırıcısı ve teşvik edicisidir. Amerikan Başkanının, daha önce müzakere tarzıyla ilgili kitabında övündüğü bir metodolojiye dayanarak, kişiliğini ve bununla ilişkili soruları ve dalgalanmaları uluslararası hesaplara dayatmayı başardığına inanıyorum. Böylelikle temel özellikleri kendisine olan benzersiz kişisel sadakatleri olan yetkililer atamadan önce, genellikle bağımsız ve nesnel pozisyonlara sahip olduğu varsayılan Amerikan kurumlarının pozisyonlarının ötesinde, ülkelerin hesaplarına önemli bir kişisel unsur kattı. Konferansta Amerikalı katılımcıların sayısının dikkat çekici biçimde çok sınırlı olmasına rağmen, Trumpizm'e yönelik hem olumlu hem de olumsuz ilgi oldukça dikkat çekiciydi.

Konferansa dair ikinci önemli gözlem, Çin'in Trump, ABD ve dünyayla ilişkilerinde artan kendine güvenidir. Çinlilerin en önemli gözlemleri, Trump'ın ilk döneminde ve Biden’ın başkanlığı sırasında iki Amerikan partisinin Çin'e yönelik tutumunun olumsuz bir yönelime sahip olduğuydu. Çin, Amerikan çıkarları için en önemli stratejik meydan okuma ve ulusal güvenliği için bir tehdit olarak görülüyordu. Bunlar, uzlaşmaya varılması zor alanlardır. Ancak Trump'ın yeni döneminde, Başkan, daha geniş anlaşma fırsatı sunan ticaret ve ekonomi konularına odaklanıyor. Çinli yetkililer, bu denkleme iyi hazırlandıklarını, bu nedenle gümrük ve vergi savaşından önemli ölçüde zarar görmeyeceklerini vurguladılar.

Çinli yetkililer, ikinci Trump yönetiminin uygulamalarının siyasi çekişmeler, ticari tehditler ve gümrük tarifeleri ile başladığını, ardından Cenevre ve Londra'da Amerikalı ve Çinli yetkililer arasında yapılan görüşmelerde ekonomik ve ticari konularda diyalog aşamasına geçtiğini de belirttiler. Şimdi Trump'ın Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in daveti üzerine Pekin'de gerçekleştirmeyi arzuladığı zirve için hazırlıklar sürüyor.

Genel olarak Çin'de ekonomik görüşmelerin zorlu olduğu hissi var, ancak yine de görüşmeler olumlu bir şekilde gelişiyor. Çinliler iki ülkenin ulusal güvenlik uzmanlarının yeni dönemde henüz bir araya gelmediklerine ve bunun ilişkilerde önemli bir boşluk bıraktığına dikkat çekiyorlar. Trump'tan ziyareti sırasında “Tek Çin” politikasına desteğini vurgulaması, Çin'in toprak birliğinin barışçıl yollarla tamamlanmasını kabul etmesini istiyorlar. Ayrıca Çin'in ABD’nin en büyük ticaret ortağı ilan edilmesini talep ediyorlar. Bunlar, Çin'in ABD ile ilişkilerinde kendisine ne kadar güvendiğini yansıtan iddialı talepler. Bunu başarmak için de Çin'in önerileri arasında iki ülkenin ulusal güvenlik kurumları arasındaki iletişimin etkinleştirilmesinin yanı sıra araştırma merkezleri, STK'lar, üniversiteler ve öğrenciler de dahil olmak üzere kültürel temasların ve ilişkilerin genişletilmesi de yer alıyor.

Arap dünyasının özel ilgi göstermesi gereken üçüncü önemli gözleme gelince, Çinli katılımcılar ve resmi olarak Arap-İsrail barışını destekleyenler, Filistin-İsrail anlaşmazlığının derinliğinin ve genel olarak İsrail'in, özellikle de mevcut hükümetinin yaklaşımlarının tehlikesinin yeterince farkında değiller. Hem de Çin'in kapsamlı Arap-İsrail barışını, yani işgalin sona erdirilmesini ve Filistinlilerin bağımsız bir devlet ile kaderlerini tayin etmelerine izin verilmesini destekleyen tutumuna rağmen.

Bazı Çinli akademisyenlerin ASEAN grubunun ve üye devletlerinin çatışmaları barışçıl yöntemler ve diyalog yoluyla çözme konusundaki deneyimlerine ve diyaloglarına defalarca atıfta bulunmaları dikkatimi çekti. Bu durum beni, Arap dünyasının yıllar içinde, çoğu Mısır ve Suudi Arabistan'ın başını çektiği, birçok barış girişimi sunduğunu belirtmeye yöneltti. Buna karşılık İsrail'in tek bir girişimde bile bulunmadığını ve hatta ilk barış anlaşmasından veya 2002 Beyrut Arap Zirvesi kararlarından bu yana hiçbir Arap girişimine olumlu yanıt vermediğini açık ve net bir şekilde ifade ettim.

Arap dünyasının, 1990'ların başında Madrid Barış Konferansı'nın sonuçlarından biri olan çok taraflı müzakerelerden bu yana bölgesel güvenlik konusundaki birçok görüşmeye olumlu yanıt verdiğini belirttim. Yıllar içinde Ortadoğu'da bölgesel bir güvenlik örgütü kurmanın kavramları ve gereklilikleri üzerine çok sayıda yazı ve öneriye kişisel olarak katkıda bulunduğumu, dolayısıyla, bu konuda çok sayıda ve çeşitli Arap deneyimleri ve fikirleri bulunduğunu anlattım.

Aynı zamanda Ortadoğu'da İsrailliler ve Filistinliler arasında ASEAN deneyiminin uygulanmasını talep edenlerin hayalperest olduklarını ve İsrail'in tutumunun ciddiyetini kavrayamadıklarını da son derece açık bir şekilde belirttim. Bunun nedeni, ASEAN ülkelerinin bir arada yaşamanın gerekliliğini ve önemini kabul etmesi, mevcut sağcı İsrail hükümetinin ise Filistin kimliğini tamamen reddetmesidir. İsrailli yetkililer, Filistinlilerin önündeki seçeneklerin, Gazze'de tanık olduğumuz gibi zorla göç ettirilmek ve bir kasırgayla yüzleşmek veya siyasi hakları olmayan vatandaşlar olarak İsrail egemenliği altında yaşamaya devam etmek olduğunu açıkça belirttiler. Bu tutumlar, İsrail-Filistin çatışmasının bölgesel bir güvenlik sistemi tartışmasını anlamsız ve son derece tehlikeli kılan, varoluşsal ve sıfır toplamlı bir çatışma olduğu anlamına geliyor

Bunu teyit eden ve yinelenen göstergeler arasında, Batı Şeria'nın Ürdün Nehri'ne ilhak edilmesi yönündeki bazı çağrılar, Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nin büyük bir kısmına İsrail egemenliğini dayatma planları geliştirildiğine dair söylentiler ve Filistinlilerin çıkarları ile Arap ulusal güvenliği pahasına İsrail perspektifinde bir Ortadoğu güvenlik sisteminin formüle edilmesi yer alıyor. Bütün bunlar, güçlü bir Arap duruşu, açık ve kesin bir itiraz gerektiriyor.

*Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Independet Arabia’dan çevrilmiştir.