Kuzey Akım 2’nin askıya alınması ne anlama geliyor?

ABD'nin yanı sıra Almanya'nın da aralarında bulunduğu Avrupa ülkeleri, yıllık 55 milyar metreküp doğal gaz ihracat kapasitesine sahip Rus doğalgaz boru hattı Kuzey Akım-2’den doğal gaz arzının askıya alındığını duyurdular.
Hattın önemi stratejik boyutlarında yatıyor. Kuzeydoğu Rusya kıyılarından Baltık Denizi üzerinden Almanya kıyılarına doğrudan bağlandığından, herhangi bir Avrupa ülkesinden geçmiyor. Bu sayede Rusya, Kiev ve Moskova arasındaki birincil anlaşmazlık nedenlerinden birini oluşturan ana Rus boru hatlarından birinin Romanya’dan geçişi gibi, Varşova Paktı ülkelerinden eski müttefikleriyle yaşadığı Avrupa ortak pazarı ülkelerinden transit geçiş sorunlarından kaçınabilecek.
Kuzey Akım 2 hattının ikinci aşaması geçen Eylül ayında tamamlandı ve bu hattan ihracat henüz başlamadan askıya alındı. Ancak Avrupa ülkelerinin sayısı 9’a ulaşan diğer boru hatları üzerinden Rus doğal gazı ithalatını askıya almamaları, Avrupa'nın Rus doğal gaz arzını askıya alma niyetinde olmadığının bir göstergesi.
Bununla birlikte, askıya alma kararı, hattın inşası ve işletilmesinden sorumlu Rus şirketi Gazprom ve inşaat maliyetleri yaklaşık 11 milyar dolar olan projedeki ortaklarının borçları nedeniyle karmaşık davalar açılması olasılığını beraberinde getiriyor. Buna ek olarak, Kuzey Akım 2 hattı doğal gazının Alman tüketicileri tarafından başka davalar açılması olasılığı da var.
Sorun, hattan sorumlu Gazprom’un alt şirketi ve yetkililerine uygulanan boykotta yatıyor. Alt şirket, boru hattındaki büyük Avrupa şirketler; Shell, Total Energy, Alman Wintershall ve Avusturyalı OMV ile ortak. Bu Avrupalı ​​şirketler grubu, ortakları Gazprom'un boykot edilen alt şirketine, hattın inşasının toplam maliyeti olan 11 milyar doları borç vermişti. Soru şu; Gazprom, hattın boykot edilmesi ışığında borçlarını ödemeyi kabul edecek mi? Bu durumda ilgili şirketlerin tepkisi ne olacak; oldubittiye boyun mu eğecekler yoksa dava mı açacaklar?
Eski Almanya Şansölyesi Angela Merkel, bu konuyla ilişkili siyasi komplikasyonları göz önünde bulundurarak Kuzey Akım-2 hattı üzerindeki bu baskılardan kaçınmaya çalışmıştı. Ancak Ukrayna'nın işgalinin buna alan tanıdığı ve boykota yönelik baskıları, özellikle de ABD tarafından, artırdığı aşikar. Washington, uzun süredir Avrupa ortak pazarı ülkelerinde kullanılan doğal gazın yaklaşık üçte birini oluşturan Rus doğal gaz arzını azaltmaya çalışıyor.
Avrupa ortak pazarı ülkelerinin Rusya’nın doğal gaz arzına olan bağımlılıklarını azaltmalarına yönelik ABD baskısı, devam ediyor. Ukrayna'nın işgali ile de bu baskının artması bekleniyor.
Son zamanlarda doğal gaz ihraç eden ülkelerin sayısı arttı. ABD ve Avustralya şu anda büyük miktarda LNG (sıvılaştırılmış doğal gaz) ihracatı yapan ülkeler arasında yer alıyor. Ancak diğer yandan, İran'ın doğal gaz ihracat endüstrisi gelişmedi. Rusya, özel tankerlerle taşınan LNG yerine Avrupa ve Çin'e ihracatta boru hatları inşasına güvendi. Büyük rezervlere sahip ülkeler (Rusya, İran ve Katar) arasında sadece Katar LNG endüstrisini geliştirip genişletebildi. Katar, kaya gazının keşfinden önce ABD'ye ihracat yaptığı gibi Avrupa ülkelerine de LNG ihraç ediyor.
Avrupa pazarı ülkeleri yakın zamanda doğal gaz ve nükleer enerjiyi sıfır emisyon çağında kullanılacak enerji kaynakları olarak benimsemişti. Bu, Avrupa'nın doğal gaza bağımlı olmaya devam edeceği anlamına geliyor. Avrupa şu anda ihtiyacı olan doğal gazın çoğunu Rusya'dan ithal ediyor, ancak LNG’nin yanı sıra Akdeniz üzerinden İtalya, Fransa ve İspanya'dan geçen boru hatları aracılığıyla Cezayir'den de doğal gaz ithal ediyor. Avrupa, Kuzey Denizi’nden geçen bir boru hattı ağı aracılığıyla doğal gaz ithal ettiği Norveç'e ek olarak Nijerya ve Mısır'dan da LNG ithal ediyor. Libya'nın Bingazi şehrinde de geçmişte İspanya'ya ihracat yapan bir LNG tesisi var, ancak uzun süredir atıl bulunuyor. Doğal gazın en büyük LNG ihracatına sahip ülkeler grubu (ABD, Katar ve Avustralya) tarafından tedarik edilmesi için geniş bir potansiyel bulunuyor. Bölge ülkeleri arasındaki siyasi engellerin kaldırılması ve Avrupa'ya ulaşan deniz boru hatlarının inşa edilmesi durumunda Doğu Akdeniz'de yapılan doğal gaz keşifleri de buna eklenebilir.