Suriye, Ortadoğu'nun istikrar denkleminde sağlam bir rakam, savaşa ve barışa açılan kapıdır ve tarihin kayıtlarında her zaman var olmuştur. Duvarları belirli aşamalarda çatırdamıştır ama çoğu zaman fırtınalara dayanıp, bunları güvenle atlatmıştır.
Suriye ulusunun zengin ve köklü tarihinin yanı sıra, günümüz Suriye’si de aynı anda birden fazla savaş verdi; kurtuluş savaşı, modern devleti kurma savaşı ve dönem dönem yaşanan çatışma ve darbeler ile inişler ve çıkışlar.
Her zaman Arap masasında yer alan bu ülke, Arap Devletleri Birliği'nin kurucu ve Birleşmiş Milletler'in aktif bir üyesi olmasının yanı sıra uluslararası sahnedeki varlığı etkindir. Özellikle Batı'nın Filistin'deki kuluçka merkezi İsrail'in varlığı ile birlikte Suriye coğrafyası küresel siyasette varlık kazandı fırtınalara, kasırgalara ve uluslararası çatışmalara açılan bir kapı haline geldi. Bilindiği gibi kendisi Arap bölgesinin ilk savunma hattını oluşturuyor ve bu nedenle Suriye vücuduna verilecek herhangi bir zarar, Arap vücudunun geri kalan azalarını da etkileyecektir. İçinde bulunduğumuz an belirleyici ve açıklayıcıdır. Açık ve net bir zamanda mesajları gizemlidir. Terör örgütlerinin, bölgesel ve uluslararası güçlerin desteklediği grupların geri dönüşüyle birlikte Suriye arenasının şu anda tanık olduğu durum, dikkatle okunması gereken bir durumdur. Suriye'nin hâlâ kırılgan olduğuna ve ikinci baskısı ile “Bahar” olarak adlandırılan kavramın yeniden canlandırılması için uygun olduğuna bir bahsin oynandığı aşikâr. Daha sonra bu baskı diğer Arap haritalarını da kapsayacak şekilde genişletilebilir ya da belki laboratuvarlardakiler böyle düşünüyor olabilirler.
Daha önemli olabilecek başka bir gösterge var ki o da Kuzey Suriye'de Suriye devletine karşı çatışmaların, Lübnan'da ateşkes kararının açıklanmasının ardından başlamasıdır. Burada planlamacıların zihnindeki coğrafya konuşuyor. Nitekim İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile İsrail'deki mini savaş konseyinin Suriye'de olup bitenleri incelemek ve İsrail üzerindeki etkisinin boyutunu öğrenmek için bir araya gelmesi dikkat çekiciydi. Kaldı ki Netanyahu, ateşkesin açıklanmasının ardından Suriye Cumhurbaşkanını Suriye'de kaosla tehdit etmişti. Bu tehdidin üzerinden çok geçmeden Kuzey Suriye'de ister İdlib, ister Halep, ister Humus'ta çatışmalar patlak verdi.
Özellikle 2018 yılında Kazakistan'ın başkentinde gerilimi azaltmak amacıyla varılan Astana Anlaşması”na imza atan bazı bölgesel güçlerin, siyasi nüfuzunu tüm Suriye topraklarına yaymak isteyen başkent Şam'ı hemen bu anlaşmanın şartlarını ihlal etmekle suçlaması ile zamanlama daha da netleşiyor.
İran'ın yavaş yavaş Suriye sahasından iplerini çektiğine, terörist grupların bu boşluğu diğer güçlerin çıkarları doğrultusunda doldurmaya çalıştığına dair bir mesaj daha var. Burada Suriye'yi askeri, güvenlik ve siyasi açıdan destekleyen, Ukrayna arenasıyla meşgul olan Rusya devleti de var. Kapalı kapılar ardındakileri Suriye ulus-devletini parçalamak için fırsattan yararlanmaya iten de Rusya’nın bu meşguliyeti oldu. Buna ilave olarak, Suriye devletinin yanında savaşan Hizbullah üyelerinin geri çekilip, İsrail'e karşı son savaşta bulunmak üzere Lübnan'a dönmeleri, sınır ötesi milis gruplar ve terör örgütleri tarafından doldurulan yeni bir boşluk bıraktı.
Fırsat bulunur bulunmaz 2011 sahnesinin özelliklerini taşıyan yeni bir sahneyle karşılaştık. Suriye haritaları belirsizlikle çevrelenmiş durumda. Hatta belirsizliğin diğer komşu haritaların kenarlarında pusu kurmuş beklediğini görüyoruz. Yeni oyuncular taç çizgisinde durup kaos düdüğünün tekrar çalmasını bekliyor. Ama bu kez durum bambaşka; Suriye, tüm tehdit girişimleri karşısında gücünü, iradesini ve kararlılığını ortaya koymaktan çekinmedi. Arap kardeşleri, egemenliğini tüm topraklarına yayan Suriye ulus-devletini desteklediklerini ve koruduklarını teyit etmek için hızlı bir şekilde onunla iletişime geçtiler.
Herkes dersini aldı; bahar müfredatları artık “kaos sonbaharı” için uygun değil. Arap başkentleri, bölge dışında bağlantıları ve uzantıları olduğu bilinen bir aktör nedeniyle, bölgenin yaşadığı kaosun bedelini ödemek için hâlâ ulus bankalarından kredi çekmeye devam ediyorlar.
Bir nehirden iki kez geçemezsiniz ve Suriye halen nehrin içinde. Kıyıya çıkma konusundaki sınırsız kararlılığıyla Arap Devletleri Birliği'nin yanı sıra birçok bölgesel ve uluslararası kuruluşta tam üyeliğini geri kazandı. Başta Arap ülkeleri olmak üzere dünyanın çoğu ülkesiyle kopan diplomasisini yeniden tesis etti, Arap ve uluslararası zirvelerde boy gösterdi.
Suriye'nin şu anda karşı karşıya olduğu durum büyük bir tehlikeyi temsil ediyor ve tüm Araplara, tüm komşularına açık mesajlar taşıyor; ya barış, istikrar ve ulusal devletin geri dönüşü ya da tüm Arap bölgesini kasıp kavuran savaşlar ve kaos. Bölgenin haritaları şimdi terör ve kaos savunucuları tarafından ciddi şekilde test ediliyor? Bu haritaların bilgeleri, Suriye'den gelen mesajı uygun zamanda okumalılar. Suriye devletine destek kararı bakış açılarına göre bölünmemeli. Şimdi tedavi Suriye'yi kurtarmakta başarılı olabilir ama gecikirse, bölgenin geri kalanını da kurtaramayabilir. Dolayısıyla Suriye ve terörle mücadelesi Arapların dikkatle ve ilgiyle okuması gereken bir mesajdır.
