Yıllar önce hayal bile edilemeyen bir an yaşanıyor; Ukrayna bugün Amerika Birleşik Devletleri ile ilişkilerinde tarihi bir değişimin eşiğinde, çünkü şimdi Washington'a, özellikle insansız hava araçları alanında dünyanın en gelişmişi sayılan askeri teknolojilerinden birini sunuyor. Başkanlar Volodimir Zelenskiy ve Donald Trump arasında yazdan beri müzakere edilen “Dev İHA Anlaşması”, geleneksel askeri yardım kavramının ötesine geçerek, teknoloji, uzmanlık ve modern savaş alanına hızla uyum sağlama becerisi, alışverişine dayalı yeni bir stratejik ortaklık kuruyor.
Önerilen anlaşmanın özü, gelişmiş Ukrayna teknolojisinin sofistike Amerikan silahlarıyla takas edilmesinde yatıyor. Washington, Rus ordusu gibi büyük bir orduya karşı etkili olduğu kanıtlanmış İHA sistemleri alırken, Kiev savunma üretimini artıracak askeri ve yatırım desteği alacak. Zelenskiy'nin deyişiyle bu, ülkesinin savaşı geleceğin silahlarını test edip geliştirmek için bir saha laboratuvarına dönüştürmedeki başarısını yansıtan “kazan-kazan” bir anlaşma.
Son üç buçuk yılda Ukrayna savunma sanayisi, sıradan “garaj projelerinden” yılda milyonlarca İHA üreten tamamen entegre bir sisteme geçiş yaptı. ABD yılda yaklaşık 400 bin İHA üretirken, Ukrayna saldırı, gözetleme, sinyal karıştırma, müdahale ve hatta su altı operasyonları gibi gelişmiş yeteneklere sahip 3,5 milyondan fazla İHA üretiyor. Bu rakamlar, Ukrayna'nın inovasyon hızını “şaşırtıcı” ve Batı askeri endüstrisinin yavaşlığına meydan okuyan bir gelişme olarak nitelendiren General David Petraeus'u (eski CIA direktörü) kendisine hayran bıraktı.
Savaş, İHA'ları modern savaştaki en etkili silah haline getirerek yeni bir gerçeklik yarattı. İHA'lar artık yalnızca gözetleme araçları değil; oyunun kurallarını değiştiren gelişmiş bir saldırı aracına dönüştüler. Ukrayna'nın haziran ayında gerçekleştirdiği Örümcek Ağı Operasyonu'nda, yalnızca birkaç bin dolara mal olan 117 FPV türü İHA tarafından 40'tan fazla Rus uçağı imha edildi ve Moskova'ya milyarlarca dolarlık zarar verildi. Maliyet ve sonuç arasındaki bu uçurum, ABD ordusunun savunma harcamaları felsefesini yeniden gözden geçirmesine, inovasyon ve daha hızlı üretim talep etmesine yol açtı.
Ukrayna'nın “Brave 1” platformu aracılığıyla saha operasyonlarını üretimle entegre etme deneyimi burada öne çıkıyor. Bu platform, cephelerdeki komutanların fabrikalardan doğrudan modifikasyon veya yeni tip İHA sipariş etmelerine ve silahların sadece bir hafta içinde savaşçılara teslim edilmelerine olanak tanıyor. Batı ordularında benzeri olmayan kapalı ve hızlı bir inovasyon döngüsü olan bu platform, Pentagon'u bir esneklik ve duyarlılık modeli olarak Ukrayna sistemini incelemeye yöneltti.
Bu deneyimin önemi aynı zamanda siyasi boyutundan da kaynaklanıyor. Kiev için Washington ile yapılan anlaşma yalnızca teknoloji alışverişi değil, aynı zamanda yardım alan bir ülkeden Batı güvenliğinde endüstriyel bir ortağa sembolik geçiş anlamına da geliyor. ABD için ise bu ortaklığa girmek, sahada etkinliğini kanıtlamış muharebe teknolojilerini edinmek ve bürokrasiye pek zaman bırakmayan 21. yüzyıl savaşları için olmazsa olmaz olan askeri sanayisinin hızlı inovasyon kapasitesini geliştirmek anlamına geliyor.
Kesişen analizler, Washington'un bu anlaşmayla üç temel unsuru hedeflediğine işaret ediyor; düşük maliyetli insansız hava araçları, kendini kanıtlamış İHA savar teknolojileri ve ABD içinde benimsenebilecek hızlı üretim modelleri. Ancak bu iş birliği, tasarımların mülkiyeti, üretim yerleri ve Ukrayna insansız hava araçlarının ihracatını engelleyebilecek Çin menşeli bileşenler içerme derecesi gibi teknik soruları da gündeme getiriyor.
Trump ve Zelenskiy arasında 17 Ekim'de yapılan görüşme, Kiev'e Tomahawk füzeleri tedariki kapısını kapatmış olsa da her iki taraf da İHA konusundaki “büyük anlaşmayı” sürdürmeye istekli olduklarını ifade etti. Üst düzey bir Ukrayna heyeti, uygulama detaylarını netleştirmek için ekim ayı başlarında Washington'u ziyaret etti. Raytheon ve Lockheed Martin gibi şirketlerle iş birliği yaparak yeni modeller üretmek üzere Ukrayna veya ABD’de ortak fabrikalar kurulmasıyla ilgili görüşmeler de devam ediyor.
Ancak bu anlaşmayı ekonomik ve teknolojik düzeyi aşarak stratejik açıdan önemli kılan husus, Atlantik İttifakı'nda bilgi ve saha deneyiminin sadece Batı ABD ve Doğu Avrupa arasında değil, aksi yönde de bir alışveriş haline geldiği yeni bir dönemin önünü açmasıdır. Ukrayna, büyük bir kan ve yıkım bedeli ile paha biçilmez savaş deneyimi kazandı ve şimdi kendini muhtaç bir ülke değil, eşit ortak olarak sunuyor.
Özünde, İHA anlaşması, çatışmaların geleceğinin tank veya konvansiyonel uçak sayısıyla değil, teknolojik adaptasyon hızı ve devletlerin bir fikri yıllar içinde değil, günler içinde silaha dönüştürme becerisiyle belirleneceğini gösteriyor. Ayrıca, yararlanıcının artık en zayıf taraf olması gerekmediği için “askeri yardım” kavramını da yeniden tanımlıyor. Nitekim üç yıl önce alıcı konumunda olan Ukrayna, artık uzmanlığını bir zamanlar birincil silah tedarikçisi olan ülkeye satıyor.
Washington'un bu anlaşmaya dahil olması, askeri inovasyonda Amerikan tek taraflılığının sona erdiğinin ve modern savaş alanlarının artık dev şirketlerin laboratuvarlarından ziyade saha atölyelerinde inovasyon yapan küçükler tarafından yönetildiğinin resmi bir kabulü olacak. Ukrayna'daki savaş, İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana en zorlu teknolojik sınav olmaya devam ederken, insansız hava araçları artık yalnızca destekleyici bir silah değil, aynı zamanda gücün sadece cephaneliğin büyüklüğüyle değil, modernizasyonun esnekliği ve karar alma hızıyla ölçüldüğü yeni bir akıllı ve otonom savaş döneminin başlığı gibi görünüyor.
Bu bakış açısıyla, insansız hava aracı teknolojisi Ukrayna savaşında hayatta kalmanın bir sembolü olmaktan çıkıp, Kiev ve Washington arasındaki savunma ilişkilerini yeniden şekillendiren bir köprüye dönüşüyor ve dünyaya yeni bir gerçeklik sunuyor: İnovasyona sahip olan savaşı da yönetir ve teknolojik alanda uzmanlaşan, sahada şartlarını dayatır.
