Abdullah Raddadi
Suudi araştırmacı ve ekonomi uzmanı
TT

TikTok: Ciddiyet ve mizah arasında

Eğlenceli milyonlarca kısa videosuna bakıldığında Tik Tok uygulaması, içerik bakımından en az ciddiyete sahip uygulamalardan biri olarak tanımlanabilir. Ancak tüm bunların arkasında, Facebook'un dokuz yılda elde ettiği kullanıcı sayısına beş yıldan daha kısa bir süre içerisinde ulaşmayı başaran TikTok’un ana şirketi ByteDance'nin büyük başarı öyküsü var. Ana şirketin kendisi henüz kuruluşunun 10. yılını tamamlamazken bir dizi uygulama aracılığıyla çok sayıda kullanıcıya ulaşmayı başardı. Bunlardan en öne çıkanı ve en meşhuru TikTok. Bir taraftan bu uygulama Batı’nın Çin’in, sahalarında kendisine üstünlük sağlayabileceği hususunda endişelenmesine yol açıyor.
2016'da TikTok piyasaya sürüldü. Asıl piyasaya sürümü, ana şirketin 2017 yılında ‘Musical.ly’ uygulamasını satın almasıyla, 2018'de iki uygulamayı birleştirmeden önce gerçekleşti. TikTok o zamandan beri çeşitli şekillerde rekorlar kırdı. Bunlardan en önemlisi, 2020'de ABD merkezli uygulama devlerini geride bırakarak kullanıcılar tarafından en çok indirilen uygulama olması oldu. Aynı zamanda geçen yıl 1 milyar kullanıcıya ulaştı. Bu da uygulamanın Facebook'un dokuz yılda, Instagram'ın sekiz yılda, YouTube ve WhatsApp'ın yedi yılda ulaştığı kullanıcı sayısına sadece 5 yılda ulaştığı anlamına geliyor.
TikTok, dünya çapında birçok hükümetle çeşitli sorunlar yaşadı. 2020'nin ortalarından itibaren Hindistan'da yasaklandı ve bundan önce de Endonezya, Bangladeş ve Pakistan hükümetleri tarafından yasaklandı. Ayrıca eski ABD Başkanı Donald Trump, başkanlığı sırasında ulusal güvenliği tehlikeye attığı gerekçesiyle uygulamayı yasaklamaya çalıştı. Bununla birlikte bu kısa süre içerisinde TikTok, sadece 2018'de 1 milyar dolara ulaşan dev reklam yatırımlarına dayanarak büyük uygulamaları sollayıp sosyal medya dünyasına egemen olmayı başardı!
Batı dünyası, en sevdikleri oyun alanları olan sosyal medya da dahil olmak üzere birçok nedenden ötürü TikTok’un piyasaya sürülmesinden endişeli görünüyor. Çünkü bu uygulama, tartışmalı konuları gündeme getiren Facebook kullanıcıları, siyasi tartışmalara meyilli Twitter kullanıcıları ve sahip olduklarını gösterme eğiliminde olan Instagram kullanıcılarından farklı bir kesimi hedef aldı. Uygulamanın içeriği tamamen hezele/mizaha dayalı olsa da bu hezelin arkasında Facebook'un elindeki tüm yapay zeka gücüne rağmen sahip olamadığı bir algoritma var. TikTok algoritması, özellikle paylaşılan videoların kısa ve çok oluşuyla insanların video izlemek için harcadıkları zamanı artırmaya çalışıyor. Algoritma, izleyicinin videoları takip ederken harcadığı zamana göre çalışma şeklini güncelliyor ve izleyicinin zevkine uygun videolar öneriyor. TikTok bu alanda o kadar başarılı oldu ki YouTube ve Instagram çalışma modellerinde kendisini örnek aldı. Bu doğrultuda YouTube ‘shorts’, Instagram ise ‘reels’ hizmetini başlattı. Bu özelliklerden her ikisi de TikTok’a çok benziyor.
Görünen o ki Batılılar bir Çin şirketinin bu kadar büyük bir bilgi yığınına sahip olmasından ve özellikle de Çin hükümetinin bu bilgileri kullanabilecek olmasından endişeli. Her ne kadar şirket Avrupalı ya da ABD’li kullanıcılarının bilgilerini Çin hükümetine vermediğini tekrar tekrar beyan etse de bu, her halükarda teyit edilmesi zor bir durum. Ancak bu sadece Çinli şirket için geçerli değil. Zira Batı'da da Meta (eski adı Facebook) var. Kullanıcıların gizliliğinin ihlal edilmesi, nefret söyleminin birçok ülkede yayılması ve bir çok dilde yayınlanan içeriklerin kontrol edilememesi gibi durumlar söz konusu olduğunda Meta göz ardı edilmesi zor bir örnek.
TikTok, ‘küresel’ olarak tanımlanabilecek ilk Çin uygulaması. Bu, Çin ürünlerinin popülerlik ve kalite açısından Batılı emsallerini sollayabileceğinin bir örneği. Nitekim uygulamanın yayılması sadece Çinlilerle sınırlı kalmayarak tüm dünyayı kaplıyor. Batı dünyasını endişelendiren şey de bu uygulamanın Batı'da yayılması. TikTok -şu anki üstünlüğü ile- hala bir gelişim içerisinde. Hatta ‘sosyal ticaret’ (social commerce) olarak bilinen en önemli platformlardan biri haline geldi. Zira günümüzde uygulamadaki hesapların ücret karşılığında tutulması, içindeki içerik üreticilerin ürünlerine yönelik pazarlama yöntemlerinden biri. Uygulamadaki canlı yayın özelliği bile ürünlerin pazarlanmasında ve satılmasında etkin bir şekilde kullanılıyor. Bu da demek oluyor ki, Çinli şirket uygulamanın şu andaki popülerliği ile yetinmeyip iş modelini daha ciddi bir seviyeye taşımak için bu popülerliği kullanacak.