Araçları açıklayan mektuplar

1929'da Hint lider Cevahirlal Nehru, o zamanlar 10 yaşında olan ve daha sonra Hindistan başbakanı olacak kızı İndira Gandi için “Bir Babadan Kızına Mektuplar” adlı güzel bir kitap yayınlamıştı. Altmışlı yıllarda kitabın Arapça çevirisi Beyrut'ta “Dünya Tarihine Kısa Bakışlar” adıyla yayınlandı. Kitap Nehru’nun kızına dünyadaki siyasi durumu açıkladığı 30 mektup içeriyordu.
Bu yıl aldığım en güzel ve keyifli edebi hediyelerden biri, Arap Birliği Genel Sekreteri Dr. Ahmed Ebu Gayt’ın Resmi Sözcüsü Dr. Cemal Ebul Hasan'ın “300 Bin Yıllık Korku” kitabıydı. Kitap, kızı Leyla'ya hitaben yazdığı, Nehru tarzında ve basitleştiren bir baba üslubuyla siyaset dışındaki insan yaşamının yönlerini ve araçlarını açıkladığı bir dizi mektuptan ibaret. Yazar fikri Nehru'dan mı almış, yoksa almamış mı, bilmiyorum. Ama öyle yapmış olsa da olmasa da kütüphanemizde pek tanık olmadığımız parlak bir eserle karşı karşıyayız.
Kitap, hayat bilgisi veya yazarın deyimiyle “sosyal kod” hakkında çekici bir dizi ders içeriyor. Kızına verdiği basitleştirilmiş dersler sayesinde benim gibi sıradan bir okuyucu, Aramco'nun dünyanın en büyük şirketi ve sattığı ürünün petrol olduğunu, ama hemen arkasından gelen şirketlerin (Apple, Microsoft...vs) bir ürün satmadıklarını, bizim bilgi veya veri dediğimiz hava gibi bir şey sattıklarını öğreniyor. Bu şirketlerin değeri trilyon dolarları aşıyor ama değerleri sahip oldukları fabrikalardan, gayrimenkullerden ve barajlardan gelmiyor.
Bilgisayarı sizi gözetlemesi için kullanırsınız, böylece hangi kitapları okuduğunuzu, hangi yemekleri sipariş ettiğinizi, hangi filmleri izlemekten hoşlandığınızı bilir. Sonra tüm bu bilgileri pazarlamayı bilen başka bir şirkete satar. Bilgi çağı dün değil, çok uzun zaman önce başladı. Ama onunla ilgili şaşırtıcı olan şey, her gün başlamasıdır.
Bir bilgisayarın en önemli ve pahalı bileşeni kendisinde kullanılan plastik ve metal değil, sizin için saniyeler içinde 10 kitap kopyalayan, 10 aritmetik işlem yapan ya da 10 müzik parçası çalan "düşünce", "beyin" veya "yazılım"dır. İnsanın önceden bildikleri de kolay ya da az şeyler değildi. İnsan, güneşin enerji verdiğini, her şeyin onun etrafında döndüğünü bildiği, aksi karanlık olan gündüzü ve aydınlığı sağladığı için güneşe tapmıştı.
Dünya, onu canlı tutan güneşten akıllıca bir mesafe uzaklıkta olan tek gezegendir. Biraz daha yakın olsa su kaynama noktasına ulaşır ve her şey mahvolur. Bu akıllı mesafe ne kadar? Güneş dünyadan bir milyon kat daha büyük ve kaderimizi 150 milyon km uzaklıktan kontrol ediyor.
Birkaç gün önce, dünya nüfusu 8 milyara ulaştı. Teknolojik ilerleme olmadan varoluşu anlamak mümkün olmazdı. ”Neyse ki teknoloji, petrol veya madenler vb. maddi şeyler gibi tükenme tehdidi altında değil. Tersine, nüfus arttıkça, teknoloji ufukları genişledi.”