Tarihi halka arz, bir hayal değildi

Suudi Arabistan’ın her başarı öyküsü sanki gerçekliğini ve güvenirliğini kanıtlayana, kararlılık, planlama ve dikkatli bir şekilde hedefe ulaşma konusunda bir ders verene kadar aynı şüpheci senaryoya maruz kalmaya mahkum gibi.
Bu kez, söz konusu senaryo Saudi Aramco şirketinin halka arzı sürecine de uygulandı. Suudi Arabistan’ın gerçekleştirdiği her reform, sanki Suudiler projelerini sonuna kadar devam ettiremezlermiş gibi şüpheyle karşılanıyor. Ancak diğerleri olumsuz bir detay yakalamak, yaklaşan ve kaçınılmaz olan engellerden bahsetmek konusunda yarışırken, Suudi Arabistan, daha önemli bir şeye odaklanıyor. O da planlarını, programlarını ve projelerini başarıya ulaştırmak.
Suudi Arabistan’ın projelerine yönelik bu şüphecilik, Aramco’nun halka arz planına yönelik şüphe ile belki de zirveye ulaştı. Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın ekonomik reform programının bir parçası olarak Aramco’nun halka arzından ilk kez bahsetmesinden, geçtiğimiz perşembe günü, tarihteki en büyük talep oranını kaydederek sona eren talep toplama sürecine kadar geçen bin 429 gün boyunca bu şüphe tekrarlandı durdu.
Suudi Arabistan hükümetinin söz konusu halka arz sürecini gerçekleştirebilme kapasitesine yönelik şüpheler, binlerce biçimde yinelendi durdu. Uluslararası medya organları, bunun sadece bir hayalden ibaret olduğunu ve Suudi Arabistan’ın başarısızlığa mahkum olduğunu kanıtlamak için çılgınca bir kampanya başlatıp, bu konuda adeta birbirleriyle yarıştı.
Kimileri, kaynaklara dayandırarak Suudi Arabistan’ın Aramco’nun hisselerini yerel ve uluslararası borsalarda halka arz etme ve profesyonel danışmanları görevden alma planını ertelediği gibi haberlere yer verdi. Kimileri de Aramco’nun, yaklaşan üçüncü çeyrek sonuçlarının yatırımcıların dünyanın en büyük petrol şirketine güvenlerini artıracağı umuduyla planlanan ilk halka arz tarihini ertelediği gibi haberler yaptı.
Oysa bu haberlerin yayınlandığı dönemde, Suudi Arabistan daha halka arz sürecinin tarihini bile deklare etmemişti, kaldı ki ertelesin! Buna benzer yüzlerce haber ve hikaye yayınlandı. Medya organları, halka arz sürecini engelleyebilecek bir olumsuzluk bulmak için didinip durdular. Ancak Suudi Arabistan onları dinlemedi. Kulaklarını ve gözlerini onu engellemek isteyenlere kapadı. Sonuç mu? Aramco’nun, dünyadaki en yüksek halka arz rekorunu kırarak göz kamaştırıcı bir başarı elde etmesi.
Saudi Arabian Oil Company yahut bilinen adıyla Saudi Aramco şirketi, 80 yıl önce doğumundan bu güne dev bir şirket. Halka arzın tarihi bir başarı elde etmesinden ve Suudi Arabistan’ın buna kendi damgasını vurmasından sonra daha da devleşti.
Aramco, dünyanın en büyük petrol şirketi ve dünya petrol üretiminin yaklaşık yüzde 10’undan sorumlu değil mi? Geçtiğimiz yıl, Apple ve JPMorgan Chase gibi şirketlerin karlarını geride bırakarak dünyanın en çok kâr elde eden şirketi olmadı mı? Geçtiğimiz yıl Aramco’nun petrol rezervi, Exxon Mobil, Royal Dutch Shell, BP, Chevron ve Total petrol şirketlerinin rezervlerinden 5 kat daha büyük değil miydi? Aramco’nun petrolünün çoğu karada ve sığ sularda, kolayca keşfedilebilecek alanlarda mevcut değil mi?
Son olarak; 2018 yılında şirket, 111 milyar dolar net kara ulaşan geliri ile dünyanın en çok kâr elde eden şirketi değil miydi?
Suudi Arabistan, büyük bir ekonomiyi çeşitlendirme programına sahip. Bu ekonomik çeşitlendirme programı ise sürdürülebilirliğe, yeni ekonomik sektörlere açılmaya, işgücü piyasalarını çeşitlendirme stratejesine dayanıyor.
Aramco’nun halka arzı da yalnızca bu stratejik hedefe ulaşmanın araçlarından biridir. Elbette bu son halka arz olmayacak. Daha başlangıçtayız. Enerji sektöründe yerli ve yabancı yatırımcılar için yatırım fırsatları gelecekte daha büyük olacak. Ancak hepsinden önemlisi, Suudi Arabistan’ın 2030 Vizyonu’nu başlatmasından bu yana geçen 4 yıl içinde vaatlerini ardı ardına yerine getirmeye devam etmesidir.
Yüzyılın halka arzının başarısı, Suudi Arabistan’ın engeller ve karşıt kampanyalar ne düzeye ulaşırsa ulaşsın bu iddialı vizyonu uygulamaktaki kararlılığının bir başka somut örneğidir. Bu kez korkuları ve şüpheleri nedeniyle halka arzı kaçıranlar, gelecekte düzenlenecek halka arz sürecine mutlaka katılacaklar ama o zaman şirketin değeri 2 trilyon dolara ulaşmış olacak. O zaman onlara şöyle diyeceğiz:
‘Geç kalmış olsanız da dünya petrol tacının en değerli mücevherine hoşgeldiniz.’