Sık sık ‘stratejinin’ gerçek anlamını ve bunun sonuçlarını soruyoruz. Clausewitz gibi büyük strateji teorisyenleri, stratejiyi ‘savaş hedefine ulaşmak için muharebeleri bir araç olarak kullanma sanatı’ olarak tanımlarken, Liddell Hart, stratejiyi ‘politik hedeflere ulaşmak için tüm askeri araç ve seçenekleri dağıtma ve kullanma sanatı’ olarak ifade ediyor. Moltke ise stratejiyi ‘komutanın emri altındaki araçları kullanarak istenen hedeflere ulaşmak için gerekli işlemler ve pratik önlemler’ olarak tanımlıyor. Bu tanımlamalara göre strateji hem bir sanat hem de bir bilimdir. Bu iki faktör, tek bir dengeleme denkleminde büyümeye ve genişlemeye başladı. Sadece askeri alanları değil aynı zamanda kalkınma, ekonomi, toplum ve daha fazlasını da kapsayacak şekilde genişledi.
Dolayısıyla bu kelime politika oluşturma, geleceği tahmin etme, doğru kararları alma ve mevcut güçler, çıkarlar ve yetenekler toplamı doğrultusunda olayları etkileme anlamına gelir oldu. Kamu politikalarında uzmanlaşmış akademisyenler, öğrencilere öğrettikleri ve teorilerini ve yönlendirmelerini üzerine inşa ettikleri bölümler tahsis ederler.
Buna şöyle örnekler verebiliriz:
ABD Senatosu bir süre önce, Demokratlar ile Cumhuriyetçiler arasında nadir görülen anlaşma anında, ileri teknolojiye büyük yatırımlar tahsis eden bir yasa tasarısını onayladı. Başkan Joe Biden, uzun süredir bu stratejiye odaklanarak ‘ABD'nin 21’inci yüzyılın bahsini kazanmak için rekabet ettiğini’ söyledi. Biden açıklamasında ayrıca “Diğer ülkeler kendi araştırma ve geliştirme faaliyetlerine yatırım yapma stratejilerini sürdürürken biz geride kalamayız” ifadesini kullandı. Kendisine göre bu, ülkenin yaratıcılığını ve üretkenliğini dünya çapında en yüksek seviyede tutmak için takip etmesi gereken gerçek stratejidir. Plan, araştırma ve geliştirme hedeflerine 170 milyar dolardan fazla kaynak ayrılması çağrısında bulunuyor. Aynı zamanda Amerikan şirketlerini, sanayisi şu anda Asya'da özellikle de bu teknolojilere 150 milyar dolardan fazla yatırım yapan Çin'de yoğunlaşan yarı iletkenleri Amerikan topraklarında üretmeye teşvik etmeyi de amaçlıyor.
Birçok ülke, yapay zekaya yatırım yapmak için stratejik adımlar atmaya başladı. Bu adımlar, yapay zekayı modern bir bilim olarak üniversitelerde öğretmekten, söz konusu alanda uzmanlaşmış şirketleri teşvik etmeye kadar uzanıyor. Bu ülkeler, yapay zeka gibi gelecek teknolojileri yarışında kazananın küresel ekonomide lider olacağını ve ulusların dünyayı kendi imajlarında şekillendireceğini düşünüyor. Üniversitedeki öğrencilerime her zaman şunu söylerim: Sanayi, kalkınma ve ekonomi alanlarında stratejik ve akıllı reformlar yapan ülkeler geleceği kazanabilir.
Bu reformlar, bir lokomotif inşa ederek tüm vagonları çeken strateji olmalıdır. Başka bir deyişle; bazı akıllı yatırımlar, beraberinde her türlü kalkınmayı getirebilir ve toplumların ilerlemesini ve iyi bir konumda olmasını sağlayabilir. Marjinal veya ‘önemsiz’ reformlarla zaman kaybetmek, kalkınma trenini asla ileri taşıyamaz. Çok büyük olsa bile olduğu yerde çakılı kalacaktır...
Kalkınma alanındaki stratejik boyuttan bahsederken, Dördüncü Sanayi Devrimi ve yapay zekâ teknolojisinin getirdiği hızlı ve benzeri görülmemiş dönüşümler ışığında, ülkelerimizde geleceğin uzmanlıkları ve işleri konusunu gündeme getirmeliyiz. Bu da önümüzdeki yıllarda robotların ve akıllı cihazların hayatın birçok alanında ve mesleklerinde insanların yerini almasını bekleyen stratejik çalışmalar çerçevesinde, eğitim sisteminin geleceği ve geleceğin meslekleriyle ilişkisi hakkında birçok soruyu gündeme getiriyor. Bilimsel açıdan başarılı ülkeler listesinde en üst sıralarda yer alacak olanlar, ulusal işgücünü sürekli olarak geliştirmeyi ve güçlendirmeyi başaran ülkeler olacaktır. Bu, dünyanın özellikle bilgi ekonomisi, Dördüncü Sanayi Devrimi ve yapay zekâ alanlarında yaşadığı hızlı gelişmelere uygun olacaktır.
Strateji, belirsizlik ve gelecekle yakından ilgilidir. Stratejistin, istenen hedeflere ulaşmak ve arzu edilen hedeflere bulmak için belirsizlik döneminin ve neredeyse bilinmeyen geleceğin en önemli unsurlarının çıkarımını yapabilecek keskin bir entelektüel sisteme ve yeterli bilgi ve teknik bilgiye sahip olması gerekir. Strateji, bir programın uygulanmasından veya önceden belirlenmiş olandan farklıdır.
O halde stratejistin işi planlamacınınkinden farklıdır. Örneğin, askeri müdahale alanında planlamacının rolü, savaşta maksimum verimi elde etmek için silahların nasıl kullanılacağı etrafında döner. Stratejistlerin görüşüne göre; yani, müdahalesinin kapsamı, saha komutanlığının askeri operasyonların yapıldığı yerde alması gereken çeşitli prosedür ve tedbirlerle bağlantılı olmaya devam ediyor. Onun rolü budur, ancak stratejistin işi bundan daha önemlidir. Mesela stratejist için askeri çözüm, ulusun daha yüksek hedeflerine ulaşmasını sağlayacak tek amaç değildir. Aksine, stratejistlerin istenen hedeflere ulaşmak için kullandıkları başka ekonomik, sosyal, politik ve diplomatik araçlar da vardır.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, birkaç gün önce ülkenin kuzeyindeki Severodvinsk şehrinde nükleer enerjiyle çalışan iki denizaltının hizmete alınış töreninde, bunun, Rusya'nın stratejik doktrini çerçevesinde olduğunu ve Pasifik Okyanusu'nda devriyeler yürütmeye başlayacaklarını ve Rus Donanmasının Kuzey Kutbu, Ortadoğu, Karadeniz ve Baltık Denizi'ndeki savaşa hazırlığını artıracaklarını söyledi. Ukrayna'daki savaşlar ikinci yılına yaklaşırken Rusya, ekonomik üretime daha fazla ağırlık vermek için stratejisinde bir değişiklik yaptı ve planlamacılar, Rusya'nın askeri ve ekonomik hedeflerine ulaşmak için ne yapılması gerektiğini dikte etti.
Politika yapıcının veya strateji uzmanının kişisel vizyonu, mevcut ortama objektif bir bakış açısı getirmeli ve bu ortamdaki süreklilik ve değişimin sonuçlarının, ülkesinin gelecekte refahını sağlayacak şekilde önceden değerlendirilmesini içermelidir. Stratejist, geleceğin doğru bir şekilde tahmin edilemeyeceğini kabul etse de daha iyi sonuçlara ulaşmak için etkilenebileceğine ve şekillendirilebileceğine inanır. Stratejinin gelecekle yakından ilgili olduğunu söylüyorsak bunun nedeni onunla ilgilenmesidir ve olayları tahmin etmeye ve gelecekteki sorunları önlemeye, caydırmaya veya çözmeye çalışmasıdır. Stratejistin işi de budur.
