Batı’nın Rusya ile mücadelesinde sorunlarını artıran gerilimleri ile birlikte yeni bir bölge belirmeye başladı. Rusya ve Çin Kuzey Kutbu'nda güç gösterisi yaparken Batılı güvenlik yetkilileri NATO'nun tehdit ile yüzleşmeye yönelik hazırlıkları hakkındaki endişelerini dile getiriyor. Washington'daki İklim ve Güvenlik Merkezi’nde araştırma görevlisi Ethan Wong bunu şöyle açıklıyor: "Kuvvetlerinin sayısı Soğuk Savaş sırasında olduğundan hâlâ daha az olsa da Rusya'nın askeri faaliyetleri ve modernizasyonu arttı ve Kuzey Kutbu'ndaki gücü, Soğuk Savaş'ın aksine güç dengesini değiştirdi. Bununla birlikte Rusya artık farklı ve giderek daha öngörülemez bir aktör haline geldi.”
ABD'li yetkililer, Rusya'nın Kuzey Kutbu'ndaki askeri yığınağının gerilimi artırdığını ve bunun Pentagon'u bölgeye yönelik stratejisini ve finansmanını yeniden düşünmeye sevk ettiğini söylüyor. Rusya ağırlıklı olarak Kuzey Kutbu'na odaklanıyor, çünkü Kuzey Kutbu'nun yarısından fazlası Rus toprağı.
Bu endişe, uzmanların, bölgenin militarizasyonunda rol oynadığını söylediği iklim değişikliğinin etkisiyle de arttı. Arktik buzulları eridikçe, buradaki deniz yolları da seyrüsefer ve nakliye için daha uygun hale geliyor ve bu, artan sayıda ülkenin dikkatini Arktik deniz yollarına çevirmesine yol açıyor. Deniz buzullarının erimesi bölgeye girişi ve bölgede dolaşmayı kolaylaştırıyor fakat aynı zamanda Kuzey Kutbu ülkelerini daha savunmasız hale getiriyor.
Wong, "Seyrüsefere uygun sular giderek daha fazla kargo taşımacılığı gibi fırsatlar sunuyor, ancak aynı zamanda daha önce doğal savunmalar tarafından korunan yeni gözetim alanları da yaratıyor. İklim değişikliği Kuzey Kutbu'nu yeni aktörlere ve daha fazla askeri ve ekonomik faaliyete açıyor " dedi.
Kuzey Kutbu neden önemli? Wong şu cevabı veriyor: "Arktik Okyanusu olarak da bilinen Kuzey Kutbu bölgesi, dünyadaki işlenmemiş doğal gazın yüzde 30'unu ve potansiyel petrol rezervlerinin yüzde 13'ünü içeriyor. Yapılan değerlendirmelerde demir cevheri, bakır, nikel, çinko fosfat ve hatta elmas dahil olmak üzere bölgenin maden kaynaklarının değeri 1 trilyon dolara ulaşıyor.” Wong şunu da ekliyor: “Bu zenginlikler tek başına bölgeyi cazip bir hedef haline getiriyor ama ülkelerin ilgisinin arkasında güvenlikle ilgili olasılıklar da var. Kuzey Kutbu'nun potansiyel bir saldırı yolu olarak rolü, Soğuk Savaş'tan bu yana belirginleşiyor."
Wong, "Kuzey Kutbu savunma açısından kritik önem taşıyor çünkü bölge, genellikle ABD ile Avrasya arasındaki en kısa mesafeyi oluşturuyor ve bu da burayı düşmanlar için cazip bir saldırı alanı haline getiriyor" dedi.
Soğuk Savaş döneminde burada konuşlanmış Sovyet bombardıman uçakları ve füzeleri bir tehdit oluşturuyordu. Bu da ABD ve Kanada'yı 1958'de Kuzey Amerika Havacılık ve Uzay Savunma Komutanlığı'nı (NORAD) tesis etmeye ve bölge genelinde bir radar ve üs ağı kurmaya sevk etmişti. Kuzey Kutbu potansiyel düşmanlar için stratejik bir yaklaşım olmaya devam ettiğinden, bu eski altyapı bugün de önemini koruyor.
On yıldan fazla bir süredir güvenlik uzmanları, Rusya'nın Kuzey Kutbu'ndaki emelleri konusunda uyarılarda bulunuyor. Moskova son yıllarda Arktik Okyanusu'nda üsler, havaalanları, elektronik harp altyapısı ve deniz savunma sistemleri dahil 475'ten fazla askeri tesis inşa etti. Merkezi, Kuzey Kutbu'ndaki Severomorsk şehrinde bulunan Rus Kuzey Filosu, 30'dan fazla gemi ve Kanada ile ABD'ye ulaşabilen uzun menzilli seyir füzeleri taşıyan nükleer denizaltıları ile diğer türleri dahil 20'den fazla denizaltıdan oluşuyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rusya'nın 2022'nin başlarında Ukrayna'yı işgal etmesinden kısa bir süre sonra denizaltılara yoğun eğitim tatbikatları yapma talimatı vermişti.
Wong, "Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü'nün verilerine göre genel olarak Rusya, NATO'ya kıyasla Kuzey Kutbu'nda bulunan özel askeri tesislerin üçte birine sahip bulunuyor" diyor.
Reuters, Batı'nın eğer bunu yapmayı seçerse, bölgedeki Rus ordusunun kapasitesine yetişmesi için en az 10 yıla ihtiyacı olduğunu bildirdi.
Wong, "Rusya'nın Kuzey Kutbu'nda yaptıkları endişe verici çünkü Rusya, doğru Kuzey Kutbu bölgesi olarak gördüğü sınırları dayatmak için kapasitesini geliştiriyor" diye açıklıyor. Rusya, Kuzey Kutbu'ndaki askeri gücünün yanı sıra, Kuzey Kutbu ve Asya ile Avrupa arasındaki seyahat mesafelerini önemli ölçüde kısaltan bir nakliye yolu olarak hayati önem taşıyan Kuzey Deniz Rotası da dahil olmak üzere, bölgede kapsamlı toprak iddialarında bulundu.
Wong, "Kuzey Deniz Rotası söz konusu olduğunda ABD'nin, Rusya'nın kontrolüne meydan okumak için sınırlı seçenekleri var" diyor. ABD, BM Deniz Hukuku Sözleşmesi'ni hiçbir zaman onaylamadı, bu da onu çatışmaların dışında bıraktı. Wong, ABD'nin uluslararası sularda seyrüsefer özgürlüğüne meydan okuyarak bu koridora gemiler gönderebileceğini, ancak Kuzey Deniz Rotası’nın Rusya topraklarına yakınlığı göz önüne alındığında böyle bir hamlenin doğrudan çatışma sebebi olacağını kaydetti.
Çin’in rolü
Geçtiğimiz yıl Rusya, Çin ile Kuzey Kutbu Rotası boyunca altyapının geliştirilmesine odaklanan bir Arktik ortaklığı kurarak, bölgedeki nüfuzunu güçlendirdi. Çin ve Rusya, Şubat 2022'de Ukrayna'nın işgalinden bu yana zaten birbirleri ile daha yakın bir ilişki kurdular ve analistler Kuzey Kutbu'ndaki iş birliklerinin ekonomik ve stratejik ilişkileri derinleştirmenin bir başka işareti olduğuna inanıyor. Çin ve Rusya, son 20 ayda Kuzey Kutbu'nda iki kez ortak tatbikat gerçekleştirdi ve Kuzey Kutbu bölgesinin kaynaklarından yararlanma konusundaki ortak çıkarlarını dile getirdi.
Bu bağlamda Wong şunları söyledi: "Çin, Arktik olmayan bir ülke olmasına rağmen bölgede aktif ve ciddi. Arktik bir güç olma hedefine ulaşmak için Kuzey Kutbu'na ulaşmak ve burada etkin olmak amacıyla ekonomik, bilimsel, diplomatik ve askeri faaliyetlere katılıyor.”
Wong şunu da ekledi: "Kuzey Kutbu'ndaki buz tabakalarını gözlemleyen Çin şamandıraları, aynı zamanda Amerikan denizaltılarının hareketini izlemek için de kullanılabilir. Çin araştırma gemileri kutuplarla ilgili araştırmaların yanı sıra, deniz altı keşifleri de yapabiliyor. Çin ayrıca şu anda üç buzkıran gemi inşa ediyor ve bu adım ile Kuzey Deniz Rotasını ticari gemiciliğe açmayı ve Rusya ile ekonomik ilişkileri daha da güçlendirmeyi amaçlıyor.” Güvenlik analistleri, Washington ve NATO’daki ortaklarının bölgedeki Rus-Çin tehdidine karşı koyabilecek donanıma sahip olmadıkları yönündeki endişelerini dile getiriyorlar. Çünkü hiçbir NATO üyesi devletin, uçak ve denizaltılara karşı operasyonlar yürütebilecek buzkıran gemileri bulunmuyor.
Wong sözlerini şöyle bitiriyor: "Batı ile Rusya arasında artan siyasi gerilimler, gezegenin bu stratejik bölgesinde çatışma riskini yalnızca büyütüyor. Oysa burası bir zamanlar Rusya ile Batı'nın iş birliği alanı olan bir yerdi."
