​Irak, yolsuzluk yapanlardan iki milyar dolarını geri aldı

Irak Dürüstlük Komisyonu 2019 yılı raporunda, “Geri alınan ya da mahkemelerin iade kararı verdiği, komisyonun boşa harcanmasını önlediği, devlet hazinesine iade edilen kamu mallarının toplamda 2 milyar 848 milyon 153 bin 892 Irak Dinarı’na yani 2 milyar dolara (1 ABD doları: 1.100 Dinar)” ulaştığını açıkladı.
Aynı raporunda komisyon, 2019 yılı boyunca, “adaletten kaçan mahkum ve sanıkların teslimi için mahkemelerce verilen 239 gıyabi tutuklama kararı uygulamaya çalıştığına işaret etti. Irak’ı terk ettikleri kanıtlanan, aralarında 3 bakan ve 5 üst düzey görevli ve genel müdürün de bulunduğu kaçak mahkum ve sanıkların iadesi için 109 talepte bulunduğuna” değindi. Ayrıca, “Yağmalanan malları geri almak için hazırlanan ve aralarında 5 bakan ile 52 üst düzey yetkili ve genel müdür hakkındaki dosyaların da bulunduğu 210 dosyaya ilişkin çalışmaların tamamlandığını” ifade etti. Rapor, geri alınan malların farklı para birimleri miktarına da yer verdi: “1 milyar dolar, 12 milyon euro, 2 milyon sterlin, 794 milyar Irak dinarı, 721 bin Ürdün dinarı, 4 bin İsviçre frangı”.
Bu noktada, Irak Dürüstlük Komisyonu’nun bir Irak federal hükümet kurumu olmasına rağmen Kuzey Irak Kürdistan özerk bölgesinde tarama ve incelemelerde bulunmadığı hatırlatılmalıdır. Aynı şekilde komisyounun yayınladığı yıllık raporun, içerdiği yüksek rakamlara rağmen ne mahkemelerce suçlu bulunan ne de adaletten kaçan ve aranan kişilerin adlarına yer vermediği de belirtilmelidir. Burada, son 20 yılda Irak’ı yönetenlerin, farklı isimlere sahip dini partiler olduğu dolayısıyla söz konusu partilerin liderlerinin bu süre boyunca dönüşümlü olarak iktidara geldikleri göz önünde bulundurulmalıdır.
Yargı tarafından suçlu bulunan, kovuşturulan ve aranan kişilerin ülkenin mallarını yağmalamaya devam etmemeleri ve halkın caydırıcı gücünü kullanması için bu kişilerin adları resmi olarak açıklanmalıdır.
Kamuoyu bu kişileri bilmelidir. Bilindiği gibi, İran nüfuzu altındaki iki ülke Irak ve Lübnan’daki halk hareketleri, yolsuzluk yapan kişilerin yargılanması, vatandaşlar ve ülkenin maruz kaldığı finansal ve ekonomik kayıpların telafi edilmesi için yağmalanan malların geri alınması talebiyle sonbahardan bu yana gösteriler düzenliyorlar.
Irak’tan gelen bilgiler, İran’a yıllık milyarlarca dolara ulaşan büyük miktarlarda para transferlerinin yapıldığını gösteriyor. Transferler ya yönetim kurullarında bazı Iraklı ve İranlı bankacıların görev yaptığı Iraklı bankalar ya da Merkez Bankası’nın açık piyasa işlemleri veya Irak piyasalarını İran tüketim malları ile doldurmak yoluyla gerçekleşiyor.
Irak örneğin bazı ürünleri İran’dan çok yüksek ve zararına olan fiyatlarla  ithal ediyor. Sözgelimi Ortadoğu’da İngiliz Isı Birimi (BTU) başına fiyatı 6 dolar olan doğalgaz için Irak, birim başına 11 dolar ödüyor.
Eski yetkililere göre bazı üst düzey devlet görevlileri ve milis güçleri komutanları kimi zaman milyarlarca doları kaçırıyor ya da İran hazinesine transfer ediyor.
Zira bilindiği gibi, ABD’nin maddelerini değiştirmek istediği için nükleer anlaşmadan çekilmesinden doğan ABD-İran anlaşmazlığı nedeniyle İran hazinesine ve bazı İran bankalarına uygulanan yaptırımlar sonucunda İran’da döviz sıkıntısı yaşanıyor.
Nüfusu 30 milyona ulaşan, günlük 3 milyon varili aşan ham petrol ihracatından (OPEC ülkeleri arasında ikinci sırada) elde ettiği yıllık geliri 70-80 milyar dolar arasında değişen Irak’ta yolsuzluk çok yaygın.
Söz konusu gelirlere rağmen kötü yönetim ve dev boyutlara ulaşan yolsuzluk nedeniyle uluslararası kurumların verilerine göre Irak halkı şu sıkıntılardan mustarip:
3,5 milyon Iraklı yurtdışında yaşıyor.
Ülke içinde 4,2 milyon Iraklı mülteci bulunuyor.
1,7 milyon kişi Irak içindeki mülteci kamplarında yaşıyor.
5,5 milyon yetim ve 2 milyon dul bulunuyor.
6 milyon Iraklı okuma ve yazma bilmiyor.
İşsizlik oranı yüzde 31’e ulaşıyor.
Iraklıların yaklaşık yüzde 35’i yoksulluk sınırı altında yaşıyor.
Uyuşturucu kullanan Iraklıların oranının yüzde 6 olduğu tahmin ediliyor.