Mişari Zeydi
Suudi Arabistanlı gazeteci- yazar
TT

Arşivin hazineleriyle tanışın!

1875 yılında Lübnanlı iki kardeş Selim ve Beşara Takla tarafından kurulan Mısır merkezli ‘el-Ahram’ gazetesi, o günden bu yana ‘Arap gazetelerinin anası’ olmuş ve yayıncılık dünyasında önemli bir kurum olan ‘el-Ahram Kuruluşu’na dönüşmüştür.
El-Ahram’ın içeriği, siyasi, sanatsal, spor, kültürel ve ekonomik olarak Mısır yaşamının yanı sıra Arap yaşamının bir yansımasıdır. Bu bağlamda el-Ahram’ın ‘arşivi’ ulusal bir hazine ve büyük bir kültürel değerdir. El-Ahram’ın sayfalarına ve ardından internetteki dijital kasalarına saçılan makaleler, haberler, incelemeler, röportajlar, fotoğraflar ve haritalar araştırmacıların yanı sıra tarih ve kültür tutkunları için de zengin bir materyal oluşturmaktadır.
Peki bugün neden El-Ahram’ın arşivlerinden bahsediyorum?
İsrail Dışişleri Bakanlığı’nın sözcüsü olan ‘Israel Arabic’ sayfasının yayınladığı habere göre, çok sayıda haber yayınlanması dolayısıyla BBC Arabic, İsrail’in bu zengin arşive ulaştığına dair özel bir soruşturmaya yer verdi.
Bu İsrail kuruluşu, gazetenin arşivinin ‘yalnızca kütüphanenin veri tabanında ve yalnızca İsrail'deki araştırmacılar ve öğrenciler için mevcut olduğunu’ açıkladı. Halkın bu gazetelere siteye üye olduktan sonra ücretli olarak erişmesine izin veriliyor.
Normalleşme ve anlaşmazlık konularında Mısır açıklamalarından doğan siyasi tartışmalardan veya arşivin (söylendiğine göre) ABD merkezli ‘East View Global’ platformuna ucuza satılması meselesinden uzak duralım. Platformun, arşivi İsrail tarafına sattığı düşünülüyor.
Bu arada, el-Ahram’ın East View Global platformunda bulunan 600 bin sayfadan fazla dijital arşivinden bahsediyoruz! Ancak tüm bu tartışmaların dışında, bu konu Arap medyasında bizim tarafımızdan ihmal edilen hazineleri ortaya çıkarıyor. Bu noktadan sonraki konuşmamı Suudi Arabistan basınının arşivlerine ayırıyorum.
Suudi Arabistanlı araştırmacı Muhammed es-Seyf başkanlığındaki Suudi Arabistan merkezli ‘Arabic Magazine’ tarafından ‘Suudi Gazete ve Dergilerinin İlk Sayıları’ başlığı altında, Suudi basınındaki en büyük ansiklopedi yayınladı.
Ansiklopediye göre ‘el-Hicaz’, 3 Kasım 1908’de Mekke-i Mükerreme’deki ilk gazeteydi. Ansiklopedi, başlangıçta gazetelerin çoğunun, 1932’de yayınlanan ‘Savt-ul Hicaz’ da dahil olmak üzere Mekke-i Mükerreme’de yayınlandığını belirtiyor. Gazete, Hicaz Post gazetesinin bir uzantısı ve yayınlarına adı ‘el-Bilad es-Suudiyye’ olarak değişmesi sonrasında da devam etmişti. Riyad’dan 1953’te ‘el-Yamama’, ‘Alama el-Cezire el-Arabiyye’nin genel yayın yönetmeni Hamad el-Caser başkanlığında yayınlandı. Ed-Dammam’da 1954’ün sonunda ‘Ahbar ed-Dahran’ yayınlandı. Kapsamlı bir haftalık gazetedir ve ilk sayısı 4 sayfa olarak yayınlanmıştır. Genel yayın yönetmeni Abdullah el-Malhuk’tur.
Ayrıca Şarku’l Avsat gazetesini yayınlayan Suudi grubunun yayınlarının yanı sıra MBC grubunun ve diğerlerinin televizyon ve radyo arşivlerinden oluşan zengin bir arşive sahibiz.
Bu arşiv, sosyal medya platformlarında günün her saatinde gözümüze çarpan ve kulaklarımızı tırmalayan medya içeriklerinin çöküşü ortasında, nasıl sahibi olan kurumlar için bir kazanç kaynağına dönüştü? Tozlu kutularda paha biçilemez ama ihmal edilmiş hazinelere sahibiz. Herkes, sosyal medya mantarlarının çıplak içerikleri çiğnemekle meşgul. Ancak, Rabbimin merhamet ettikleri istisna. Onların sayısı ise oldukça azdır.