Gassan Şerbil
Şarku'l Avsat Genel Yayın Yönetmeni
TT

Ukrayna tuzağı ve Çin anahtarı

Beceriklilik ve ustalık her zaman Vladimir Putin'in imajının bir parçası oldu. Bu, Sovyet sonrası parçalanma rüzgarlarını dizginleyip onları Rusya Federasyonu'ndan uzaklaştırdığında başladı. Azımsanmayacak sayıda Batılı lideri uluslararası ilişkiler dansına katılmaya uygun olduğuna ve bir saatli bomba olmadığına ikna ettiğinde ortaya çıktı. Avrupa gibi bir kıta, Rus doğal gaz tüketimine bağımlılığın tehlikesinin farkına varamadı. Barack Obama, Sergey Lavrov'un Suriye'de kırmızı çizgisinden geri adım atmasına neden olan oyununun anlamlarına dikkat etmedi. Putin'in maharetinin artık kanıta ihtiyacı yok. Kırım'ı geri alması bunu doğruluyor. Suriye'deki maliyetsiz askeri müdahalesi ve oradaki rolünü Suriye, İran, İsrail, bölgesel ve uluslararası toplum açısından bir ihtiyaca dönüştürmedeki başarısı için de aynı durum geçerli.
Putin'in becerikliliği, Rus ordusunun Ukrayna sınırında gün geçtikçe artan yığınağına rağmen, ülkeleri, analistleri ve gazetecileri Putin’in Ukrayna ‘tuzağına’ düşmesini olasılık dışı görmeye sevk etti. Burada Batı’nın Sovyet treninden atlayan ülkelere NATO’nun kapılarını açmayacağına dair önceki vaatlerini kasten unuttuğunu belirtmek gerekir. Açıktır ki Batı, Putin Rusyası ile Yeltsin Rusyası arasındaki temel fark ya da Rus ruhuna yerleşmiş kronik kuşatma kompleksinin üzerinde fazla durmadı. Buna rağmen, birçokları Ukrayna sokaklarında kanlı bir savaşa tanık olmayı ve Rus ordusunun Ukrayna’nın kışlalarına, köprülerine ve şehirlerine bombalar yağdırdığını görmeyi ihtimal dışı saydı.
Baskın izlenim, Kremlin'in efendisinin Avrupa topraklarına savaşı geri döndürme riskini göze almayacağı yönündeydi. Rusya'nın yeniden Avrupa'nın istikrarının bir numaralı düşmanı konumuna yerleştirilmesi için bir gerekçe sunmayacağı görüşü hakimdi. Var olma gerekçesini neredeyse yitirmiş olan NATO ittifakının gençleşmesi için bir bahane teşkil etmeyeceğine inanılıyordu. ABD'ye Rusya'nın gücünü ve imajını tüketme, onu Batı'ya bağlayan arterleri kesme fırsatı vermeyeceği izlenimi yaygındı. Ukrayna sokaklarında veya şehirlerinin eteklerinde yanmış Rus tanklarını, Rus ateşinden kaçan milyonlarca sivili görmeyi pek kimse beklemiyordu.
Ukrayna’dan gelen görüntüler birçok soru işareti doğuruyor; Kremlin'in efendisi, Ukraynalıların topraklarını savunurken böyle bir duruş sergileyeceğini bekliyor muydu? Batı yaptırımlarının bu kadar kapsamlı ve şiddetli olmasını, açıkça ekonomisini yok etmeyi ve ülkesini onlarca yıl geriye götürmeyi amaçlamasını bekliyor muydu? Ukrayna tuzağına düşmenin bedelini Rus vatandaşının sofrası ve yaşam standardı ile ödeyeceğini tahmin ediyor muydu? Ukrayna'dan Rusya'ya binlerce tabutun geri dönmesini bekliyor muydu? Bunların iki ülke arasındaki etnik, dini ve kültürel karşılıklı bağımlılık ışığında nasıl bir etki yaratacağını tahmin etmiş miydi?
Usta tuzağa düştü ve dünyayı da kendisi ile birlikte düşürdü. Rus ordusunun Suriye'ye müdahalesi ile Ukrayna sokaklarında saplanması arasındaki mesafe çok büyük. Rus ordusu Zelenski'nin ülkesinde yenilmez, ancak Rus ekonomisi Rusya'da mağlup olabilir. Ukrayna’nın savaşla ilgili anlatısı, Rus versiyonuna galebe çalmayı başardı. Batı medyası, ‘Putin’in savaşı’ sebebiyle dünyanın karşı karşıya kaldığı tehlikeleri gözler önüne sermeyi başardı. Avrupa savunma bütçelerini artırıyor ve en kötüsüne hazırlanıyor. Ukrayna'nın da aslında buğday, arpa, mısır ve yağ ülkesi olduğunun keşfedilmesinin ardından, dünyadaki aç insan sayısı artmaya aday. Dünyada enerji ve gıda fiyatları arttı. Savaşın devam etmesi, ‘korona’ katliamı nedeniyle kıvranıp duran, homurdanan ve ondan kurtulma hayali kuran dünya için devasa bir felaketin habercisi. Rusya'nın Ukrayna tuzağına düşmesi onu değiştirecek ve onunla birlikte dünyayı değiştirecek. Batı farklılaşacak. Değişimler, bir zamanlar küreselleşme, mal, insan ve fikir akışı ile meşgul olan ‘küresel köy’ün farklı sahnelerine de yansıyacak.
Dünyanın Ukrayna tuzağından kurtulmasına yardım etmesi için Birleşmiş Milletler’e güvenilemez. ‘Veto’ kılıcı Güvenlik Konseyi'nin boynuna asılı duruyor. Fransa Cumhurbaşkanı ve Almanya Şansölyesi’nin çabaları iyimser olmaya yardımcı olmuyor. Papa Francis'in Putin'e yaptığı çağrılar, Stalin'in Vatikan’ın efendisinin emrindeki taburların ne kadar büyük olduğu ile ilgili sorusunu hatırlatıyor.
Ukrayna'daki Rus savaşı, dünyanın kaldırabileceğinden daha fazla. Avrupa kıtasındaki şehirlerin öğütülmesi, dünya savaşları hatıralarını uyandırıyor. Ülkelerin üzerini çizmek artık kabul edilemez. Halklara boyun eğdirmek kolay değil. Ekranlardan kan akıyor. Askerlerin kanı, sivillerin kanı, gazetecilerin kanı ve mültecilerin gözyaşları akıyor. Gönüllü savaşçı akını, Ukrayna ve dünya için acı bir haber. Yabancı gönüllülerin yol açacakları felaketlerden kim sorumlu olacak?
Bir adam dünyayı bir çukura itti ve bir başkası da dünyanın bu çukur içinde çok uzun süre kalmamasına yardımcı olabilir. Pekin tahtında oturan adamın Ukrayna krizini sadece Tayvan'ı geri alma beklentisi merceğinden okumaya hakkı yok. Dünyanın Ukrayna tuzağına düşmesi, yıkım yolunu ‘İpek Yolu’nun önüne geçirecek. Çin'in AB ve ABD ile çıkarları, Rusya ile çıkarlarından kat kat fazla. Kuşatılmış, saldırgan ve ekonomisi kan kaybeden bir Rusya görmek, Şi Jinping’in menfaatine değil. Bu Amerikan zaferi sadece Tayvan'ın geri alınmasını değil, aynı zamanda Çin'in yükselişini de zorlaştırır. Çin'in birçok pazarı yüzüne kapatacak Rusya ile açık bir ittifakın bedelini ödemekte hiçbir çıkarı yok. Ayrıca, Çin olmadan Rusya'nın kendisini hedef alan yaptırımlar fırtınasına dayanamayacağı da söylenebilir.
Tek bir adam, dünyayı tuzaktan kurtarmak için Çin anahtarını hareket ettirebilir. Rusya'yı Ukrayna kanından, Avrupa'yı Ukrayna felaketinden,  dünyayı askeri, ekonomik ve geçim depreminden kurtarabilir. Çin, Ukrayna krizinde en başından itibaren bir dereceye kadar ihtiyatlı davrandı. Şimdi, sorumlu bir büyük güç olarak ortaya çıkma şansı var ve umarız Ukrayna tuzağına yakalanan herkesin ödeyeceği ağır bedelden ders çıkarır. Bu yüzden dünya, Çin Komünist Partisi'nin tahtında oturan adamın anahtarını bekliyor.