Zor barış: Geri alınamayan adalar üzerine müzakereler

Görünüşe göre Rusya'nın Ukrayna savaşı, diğer ülkelerin komşu ülkeler tarafından “işgal edilmiş” toprakları veya adaları talep etme iştahını kabarttı.
Çin, Tayvan'ın ilhakını talep ediyor ve bu İkinci Dünya Savaşı'na kadar uzanan eski bir talep. Japonya, Kyodo Haber Ajansı’nın Japonya'nın ayrılmaz bir parçası olarak tanımladığı Pasifik Okyanusu'ndaki Kuril Adaları üzerinde hak iddia ediyor. Japonya, Rusya’nın, İkinci Dünya Savaşı'ndaki yenilgisi ile Sovyetler Birliği tarafından işgal edilen bu adaları yasadışı olarak işgal etmeye devam ettiğini söylüyor. Kunaşir, Şikotan, İturup, Habomai ve diğer küçük adaların iadesini talep ediyor.
Moskova, Tokyo'ya 50 adadan oluşan Kuril Adaları'nı "sonsuza kadar" unutmasını tavsiye ederek yanıt verdi. Kuril Adaları, kuzeydeki Japon Hokkaido adası ile Rusya'nın Kamçatka adası arasında yer alıyor, 1.300 km uzunluğunda ve toplamda yaklaşık 15 bin 600 kilometre karelik bir yüzölçümüne sahip.
İki ülke 1951'de Japonya'nın Kuril Adaları üzerindeki iddialarından vazgeçmesini şart koşan San Francisco Barış Antlaşması'nı imzaladı, ancak Japonya Sovyet egemenliğini tanımadı ve adalarının iadesini talep etti.
Eski Japon başbakanı Şinzo Abe, yakın tarihli bir açıklamasında, Rusya Federasyonu'nun Ukrayna'nın Kırım bölgesini zorla ilhak etmesiyle ilgili "tıpkı Kuril Adaları'nı zorla işgal ettiği gibi" benzetmesini yaptı. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ise, Japonya'nın "ders almadığı ve diğer ülkelerin topraklarını zorla ilhak ettiği” karşılığını verdi. Coğrafi haritalar, Japon adalarının çoğunun dağlık ve volkanik olduğunu gösteriyor.
Japonya ile bir barış anlaşmasının müzakere edilmesini reddeden Rus tepkileri birbirini takip etti ve Moskova, Japon vatandaşları için takımadalar grubuna vizesiz seyahat uygulaması ve ortak ekonomik faaliyetler kurmakla ilgili diyaloğun durdurulduğunu açıkladı. Moskova’nın gerekçesi, Ukrayna'daki askeri operasyonları nedeniyle kendisine uygulanan ABD ve Avrupa yaptırımlarına Tokyo’nun da katılması. 1956'da Sovyetler Birliği, ortak bir barış anlaşması imzalanması durumunda iki adayı Japonya'ya iade etme olasılığını değerlendirmek konusunda Japonya ile ortak bir bildiri imzalamıştı. Moskova, adaların Sovyetler Birliği'nin bir parçası haline geldiğini ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Rusya Federasyonu'nun buradaki egemenliğinin tartışmasız olduğunu vurguladı.
Rusya Ukrayna'ya karşı savaşını başlatmadan önce, Japon "Sankei" gazetesi, Rusya'nın Güney Kuril Adaları'nda füzelerle askeri tatbikat düzenlediğine işaret etmiş, Japonya da bu tatbikatları protesto etmişti. Eski Japonya başbakanı Şinzo Abe’ye kıyasla mevcut Başbakan Fumio Kishida, soruna herhangi bir uzlaşmacı çözümü reddediyor. Hükümeti, Çin ve Kuzey Kore tehditlerine karşı koymak için ABD ve Avustralya ile askeri ittifakını güçlendirdi. Eski Japonya başbakanı Abe, "Her şeyi bir kerede talep ederseniz, hiçbir şey alamayabilirsiniz" diyerek Rusya ile tüm kapıları kapatmanın sorunu çözmeyeceğine inanıyordu.  Japon politikacılara göre, 4 adanın alenen Rusya lehine terk edilmesi "herhangi bir Japon politikacının siyasi ölümü anlamına gelir".
Japonya'nın ABD'nin Rusya'ya yönelik yaptırımlarına katılmasının ardından iki ülke arasındaki görüş ayrılıkları derinleşti. Moskova, uluslararası ilişkilerini, Ukrayna savaşının başladığı 24 Şubat'tan bugüne kadar geçen süreçte her ülkenin tutumu ışığında gözden geçirdi. Rusya, mevcut Rus çıkarlarına zarar verdiği için 4 ada meselesini gözden geçirmek için zamanın uygun olmadığına inanıyor. Aralık 2021'de Rusya, bu adalara bir kıyı füze savunma sistemi konuşlandırdı. Rus Donanması’nın Pasifik Filosu, bu sistemin "Bastion" adını taşıdığını, civardaki suları ve boğazları 24 saat boyunca izleyeceğini duyurdu. Sistemin ekipmanları, personeli ve teçhizatı, büyük çıkarma gemileri tarafından nakledildi ve askerlerin çalışması için yeterli yaşam koşulları sağlanan adalara indirildi.
Japon sabrının, sumo güreşi, kung fu, judo ve karatede olduğu gibi uzun olduğu bilinir. Nitekim eski Japonya başbakanı Abe, Ukrayna'daki olaylardan önce Rusya Devlet Başkanı Putin ile 10 defadan fazla bir araya gelerek adalar sorununu paylaşım temelinde çözmeye çalıştı. Ancak görüşmeler, Rusya'nın 2020'de anayasasında yaptığı ve kendisine bağlı hiçbir toprağın başka bir ülkeye teslim edilmemesini öngören değişiklik engeline takıldı.
Japon hükümetlerinin karşı karşıya olduğu sorun, halklarının şu anda herhangi bir savaş konusunda hevesli olmaması, çünkü Japonya 1945'teki Hiroşima ve Nagazaki trajedilerini hala hatırlıyor. Bu, Kore, ardından Kamboçya deneyimi ve Vietnam'daki Amerikan yenilgisinden sonra Amerikan halkına damgasını vuran psikolojik duruma ve moral çöküşüne benziyor. Eski ABD başkanı George W. Bush da bir başka savaşta, 2003 yılında Irak'ın işgali sırasında, özellikle de Irak'ın işgali ve Amerikan güçlerinin Irak şehirleri ile başkent Bağdat'ta güvenliği sağlayamaması, Amerikan askerlerinin tabutlarının artmasından sonra Amerikan halkının bu kötü psikolojik durumuyla yüzleşmişti. Ancak Amerikan psikolojisi, mevcut ABD Başkanı Joe Biden yönetiminde 2021'de Afganistan'daki büyük Amerikan kaçışının ardından sıfır noktasına vardı. Bu, Rusya'nın Ukrayna'yı işgaline karşı ABD'nin neden doğrudan askeri bir müdahalede bulunmadığını, ekonomik yaptırımlarla ve Zelenski hükümetine askeri yardım göndermekle yetindiğini açıklıyor. Savaş kararı zordur ve ilk değil son seçenektir. Japon Kuril Adaları'nın Sovyet, ardından Rusya tarafından işgalinin üzerinden 77 yıl geçti. Japonya'da, soruna barışçıl bir çözüm bulmak için daha uzun yıllar beklemenin, kaybedilen bir kumara dönüşebilecek anlık bir maceradan daha iyi olduğuna inananlar var.
Benim gibi Japonya'yı ziyaret edenler ya da pek çok okuyucu gibi onun hakkında çokça okuyanlar dost Japon halkının idari, teknik, sosyal ve siyasi komiteler kurmaya meraklı olduğunu bilirler. Bu nedenle, Kuril Adaları sorununu, onları savaşsız ve marşsız geri almanın en iyi yolunu tartışmak için şehirlerde ve mahallelerde düzinelerce komite kuruldu. Japonlar, kuvvetleri bu kayalık adaları işgal eden Başkan Putin'in ülkesinden "sevgili komşu Rusya" diye bahsediyorlar.
Japonya'nın yaklaşık 7 bin adaya sahip iken, geri alamadığı 4 adadan bahsetmesi garip değil mi?