OPEC+ üretimi azaltıyor: Nedenler ve tepkiler

OPEC+ grubunun üretimde günde 2 milyon varil kısıntıya gitme kararına piyasaların ve Washington'un tepkisi şaşırtıcı değildi. Aslında bu karar bekleniyordu ve toplantıdan önce 80 dolar olan vadeli fiyatlar yükselmeye başlayarak toplantıdan sonra 94 dolara ulaştı. ABD’nin tepkisi şaşırtıcı değildi, zira Başkan Biden ve eski İngiltere başbakanı Johnson Körfez ülkelerini ziyaret ederek gerek Ukrayna savaşının küresel ekonomi üzerindeki olumsuz ekonomik yansımaları gerekse ABD yasama seçimlerinden önce fiyatları düşürmek için üretimde artış talebinde bulunmuşlardı.
Küresel enflasyon ışığında ham petrol fiyatlarında artışa neden olacak üretimde kesinti kararı neden alındı? Suudi Arabistan Enerji Bakanı Prens Abdulaziz bin Selman toplantının ardından yaptığı açıklamada, bu soruya son dönemde gaz ve kömür fiyatlarının petrolden çok daha fazla arttığı yanıtını verdi. Gerçekten de petrol fiyatları geçen ay varil başına 120 dolardan 80 dolara düşerken, gaz ve kömür fiyatları yükseldi.
Enerji piyasası şu anda büyük bir kafa karışıklığı yaşıyor. Bir yandan, bazı sanayileşmiş ülkeler, 2030'dan itibaren benzinli araçların satışını durduran yasaların çıkarılmasını hızlandırdı, diğer yandan küresel bir kampanya, şu anda petrol ürünleri yerine sürdürülebilir enerjilerin elektrik üretim potansiyellerini abarttı. Bu medya abartmasının olumsuzlukları iki acil durumda netlik kazandı: Pandemi ve Avrupa'nın kendisine yasakladığı Rus arzını telafi etme çabası, Kremlin’in tepkisi ve bunun büyük Avrupa pazarını Rus ürünlerine kapatması. Dahası Avrupa'nın alternatif arz kaynakları bulma girişimleri, özellikle Asya ve Avrupa pazarları arasında nispeten sınırlı LNG arzı için yoğun rekabete yol açtı. Gaz fiyatlarını yükseltti. Çevre kanunları nedeniyle kapatılan kömür madenlerinin yeniden işletmeye alınmasına sevk etti. Yahut Fransa'da olduğu gibi kapatılan nükleer reaktörlerin hızla yeniden çalıştırılmasına veya nükleer enerjiden uzaklaşan Japonya’nın yeni reaktörler inşa etme kararı almasına neden oldu.
Avrupa'nın karşı karşıya olduğu zorluklar çok ve piyasalar için sıkıntılı; petrol üreticisi bir ülke olan İngiltere, Avrupa enerji sektöründeki karışıklık nedeniyle, kış mevsiminde elektriği haftada birkaç saat veya birkaç gün kesme olasılığını araştırıyor. Ulaşımda akaryakıt fiyatlarının rekor seviyelere yükseldiği ABD, Amerikan kamuoyunun geniş çaplı itirazlarına rağmen Avrupa'ya petrol ürünleri ihraç etmeye devam ediyor. Aynı şekilde Amerikan şirketleri Rus gazını telafi etmek için Avrupa'ya büyük miktarlarda LNG (sıvılaştırılmış gaz) ihraç ediyor.
Son yıllarda hidrokarbon sektörüne yapılan yatırımların azalması ve bunun petrol üreticisi pek çok ülke yüksek üretim yaparken potansiyel üretim kapasitesini azaltması nedeniyle piyasalarda büyük bir karışıklık yaşandı. Karışıklığın bir diğer nedeni de, Rusya'dan enerji arzını kendisine yasaklayan ve şimdi de kış gelmeden alternatif arz kaynakları bulmak için acele eden Avrupa piyasalarındaki telaş. Avrupa’nın telaşı fiyatları yükseltiyor. Rus şirketleri ise ABD-Avrupa ambargosuna rağmen Avrupa pazarlarına alternatifler bulmaya çalışıyor.
Washington, özellikle Körfez'deki üretici ülkeleri iki nedenden dolayı üretimi artırmaya ikna etmeye çalışıyor. Birincisi, önümüzdeki ay yapılacak Kongre ara seçimleri. İkincisi, Ukrayna'daki savaş nedeniyle küresel enflasyon oranlarının yükselmesi ve fiyatları düşürerek Rusya'ya finansal baskı yapma çabası.
Başkan Joe Biden yönetimi, OPEC+ grubunun kararını eleştirdi, bunun ‘dar görüşlü bir karar olduğunu iddia etti’ ve ‘yeterli petrol arzını sürdürmenin kesin bir gereklilik olduğunu’ belirtti.
Beyaz Saray Sözcüsü, "OPEC+ grubunun Rusya ile aynı safta olduğu açık" dedi. İşin aslı, OPEC+ grubunun petrol arzında herhangi bir eksiklik bulunmuyor.
Yine işin aslı şu ki, Suudi Arabistan ve Rusya ile birlikte en büyük üç petrol üreticisi ülkeden biri olan ABD, ihtiyaç olduğunu hissettiğinde petrol arzını artırma kapasitesine sahip. ABD hükümeti, ham petrol ihracatını azaltmanın yanı sıra, mevcut stratejik rezervlerden yararlanabilir. Böylece Washington, iç piyasaya daha fazla petrol pompalayabilir, Amerikan piyasasında benzin ve motorin fiyatlarını düşürebilir.
Washington'un karşı karşıya olduğu soruna gelince, çevre kanunları ve rafinerilere uygulanan para cezaları nedeniyle birkaç yıldır yeni rafineriler inşa edilmemesi. Bu, Amerikan piyasasında araç yakıtı ve elektrik tüketiminde her yıl devam eden artışa, yeterli sürdürülebilir enerji alternatiflerinin olmamasına rağmen, ek rafineri kapasitesinin inşasını engelledi.
ABD’nin petrol stokları yeterli ve akaryakıt istasyonlarının önünde yakıt yetersizliğinden dolayı herhangi bir kuyruğun oluştuğunu duymadık. Şirketlerle ilgili satın alma sözleşmelerini uygulamadıklarına dair şikayetler de duymadık. En büyük iki petrol tüketicisi ülke ABD ve Çin’de pandemi ve kasırgalar nedeniyle petrol talebi azaldı.
Petrol endüstrisinin bir asır önce ortaya çıkışından bu yana petrol ve siyaset arasında organik bir bağ bulunuyor. Aynı zamanda üreticiler ve tüketiciler arasında da ortak çıkarlar var. Son olarak, üreticilerin ve tüketicilerin çıkarları bazen birleşip bazen de ayrılabilir. OPEC+ ülkeleri için önemli olan piyasaların istikrarıdır.