Libya ve siyasi olarak sıfır durumu

Birleşmiş Milletler'in (BM) Libya taraflarını bir araya getirme ve onları Libya toplumunda eşit hacme, siyasi temsile ve katılıma sahip taraflar olarak oturtma girişimlerine rağmen Suheyrat’tan tutun, Paris, Berlin, Roma ve Cenevre’ye kadar toplantılarda görüşülen BM çözümleri başarısız oldu. Bugün Libya’da güvenilebilecek hiçbir ilerleme olmaksızın siyasi olarak bir sıfır durumu yaşanıyor. Ülkede siyasi, askeri ve güvenlik krizinin durumu bu.
Libya'daki kriz, çıkış noktası ve siyasi kimlik açısından homojen değil, karmaşıktır. Şubat ayaklanmasından önce bile Libya’da barışçıl bir iktidar devri yoktu. Ancak Libya, bu ülkeye bağlı çoğu politikacı için sadece bir petrol kuyusu ve transit durağı haline geldikten sonra bu mesele daha büyük ve daha sık tekrar eden bir sorun haline geldi. Çoğunun uyruğu ve pasaportu aslında Libya adını taşımasa da bir kısım Libya'ya ‘ganimet’ algısıyla yaklaşırken bir kısım da burayı, seyahat belgeleri tamamlanır tamamlanmaz ve yabancı bankalardaki hesap cüzdanları Libya hazinesinden yağmaladıklarıyla şişer şişmez, başka bir varış noktasına gidecekleri bir transit durağı olarak gördü.
Libya'daki kriz bugünün gerçeğidir. Şubat 2011'de olduğu gibi sonuçları aleyhlerine dönecek bir ‘devrim’ ya da ayaklanma olacağı korkusuyla sokağa çıkmaktan bıkmış sıradan halk dışında kimse kriz için ağlamıyor. Şubat ‘devriminin’, yabancıları getirip onlara Libyalıların kellelerini aldıran sapkın ve yozlaşmış bir örgüt olan İhvan-ı Müslimin (Müslüman Kardeşler) yüzünden, sıradan Libyalıları DEAŞ ve El Kaide’nin kurbanları haline getiren feci sonuçlarından sonra Şubat dersi birçok kişi için bir sorun ve fobi haline geldi.
Yukarıdakilere ek olarak bugün sıfır durumuna dönüşün bir diğer nedeni de BM Libya Destek Misyonu’na (UNSMIL), çeşitli kesimleriyle ulusal akım pahasına siyasal İslam akımının yanında yer aldığına dair yöneltilen ‘suçlama’ olabilir. Libya sokağında çoğunluğun görüşünde ulusal akım hakimken, siyasal İslam akımı Libya sokağında önemli bir sayıyı temsil etmiyor. Son parlamento seçimlerinde feci bir şekilde kaybetmesi bunun delilidir. Bu durum siyasal İslamcıları, her kesimden milisleri, hatta suçlu olanları bile kullanmaya sevk etti. Libyalılardan ziyade siyasal İslam’ın, faydacılar ve suçlularla ittifakını temsil eden fiili bir otorite dayatmak amacıyla; farklı uluslardan savaşçıları, hatta paralı askerleri ve yabancı savaşçıları kullanmak üzere Libya hazinesinden çalınan paralar için siyasal İslam’ı kullanmaya yönelik bir sempati beslenmesiyle Şubat ayaklanmasının başında hapishaneden kaçanlar milisleri oluşturuyordu.
UNSMIL, Libya’da birçok elçi değiştirdi. En sonunda sekizinci elçi olan Abdoulaye Bathily geldi. Bathily, merhum Libya lideri Albay Kaddafi'nin zamanından beri Libya meseleleri hakkında engin bir bilgiye sahip. Zira Bathily, Kaddafi'nin Afrika'da devrimci bir örgüt olarak kurduğu ‘Uluslararası El-Mesabe’ kuruluşunu sık sık ziyaret ediyordu. Bu yüzen Sayın Bathily, Libya meselesine ya da Libya'daki siyasi krize dahi yabancı değil. Nitekim kendisi, UNSMIL’nin çalışmalarını inceleyen BM ekibinin bir parçasıydı. Dolayısıyla, kriz dosyalarına aşinadır ve BM'nin Libya elçisi olarak atanmadan önce de bunları biliyordu. Ne var ki Sayın Bathily tüm bu geçmişi ve biyografisiyle, Libya sokaklarında kendisine yol gösterecek birini arayan yabancı gibi duruyor. Bu adam bugüne kadar selefi Gassan Selame’nin aksine herhangi bir proje, yol haritası, hatta kendi bakış açısını ya da krizle nasıl başa çıkılacağına dair düşüncesini bile sunmadı. Selame, BM elçileri arasında kriz konusunda en dürüst ve en bilgili olandı. Bu nedenle, hastalanmasına ve sağlığının bozulmasına neden olmasına rağmen istifaya zorlandı ve sahneden uzaklaştırıldı.
Vesayet durumunun devam etmesi ve Libya'daki çözüm vizyonuna ilişkin uluslararası anlaşmazlığın devam etmesi, krizin yerel olarak çözümü için herhangi bir Libya-Libya mutabakatı oluşmasını engelleyen unsurlardır. Buna pek çok örnek var ve en sonuncusu Libyalıların üzerinde anlaşmaya vardığı Libya seçimlerinin patlaması değil.
Libya'daki krizin düzeltilmesi, yanlış ilerlediği sürece ve bir mucize meydana gelmedikçe -ki mucizeler dönemi bitti-, sıfır durumu devam edecek!