Rusya'nın Ukrayna'da başlattığı özel askerî harekât, her askerî harekât gibi, elbette Rusya Federasyonu Devlet Başkanı olan Silahlı Kuvvetler Başkomutanı'nın planına göre sistematik olarak gelişen safhalardan veya aşamalardan geçiyor.
Bu planın gerçek içeriğini bilmiyoruz, ancak üst düzey Rus askeri yetkililerin açıklamalarının özetine, Rus medyasında Rus uzmanların ve analistlerin yorumlarına dayanarak, Donbass halkını 8 yıl boyunca maruz kaldıkları soykırımdan korumaya yönelik askeri operasyonun bazı önemli özelliklerini ve elde edilen sonuçları değerlendirebiliriz.
İlk olarak, ana içeriği Ukrayna silahlı kuvvetlerinin askeri gücünün zayıflatılması ve Donbass topraklarının büyük bir bölümünün (Donetsk ve Luhansk cumhuriyetleri) kurtarılması olan özel operasyonun ilk aşaması tamamlandı. Askeri teçhizat ve silah depolamak için kullanılan büyük tesisler, iletişim merkezleri ve aslında Ukrayna Hava Kuvvetleri, Hava Savunma Kuvvetleri ve Ukrayna Deniz Filosu tamamen yok edildi. Ukrayna artık arızalı ağır teçhizatlarını, özellikle de tanklarını onaramaz ve bakımını yapamaz. Avrupa veya ABD'den ağır silah tedariki artık Ukrayna’ya ulaşamaz. Hiç kimse uğradığı kayıpları telafi edemeyecek.
Başkent Kiev’in yanı sıra Harkov, Çernihiv, Sumi ve Nikolaev gibi büyük şehirler de kuşatma altında. Buna ilave olarak, Rus ordusu Herson ile Zaporijya’nın büyük bir bölümünde kontrolü ele geçirdi. Rusya Federasyonu Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkan Yardımcısı Orgeneral Sergey Rudskoy'a göre, özel operasyonun ilk aşamasının ana misyonları Rus Silahlı Kuvvetleri tarafından gerçekleştirildi. Aynı zamanda, burada Rus ordusunun zaman zaman Ukrayna ordusu ile aşırı milliyetçi grupların şiddetli direnişiyle karşılaştığını kabul etmeliyiz. Ancak özel harekâtın misyonlarından birinin kısmen yerine getirildiğinden bahsedebiliriz, o da Ukrayna heyeti ile müzakereler sırasında, diğer şeylerin yanı sıra, Rus temsilcilerin tartıştığı Ukrayna'nın silahsızlandırılması misyonudur.
İkincisi, Rus askerleri misyonlarını dikkatli, ciddi ve etkili bir şekilde, emirlere uygun olarak, mümkün olduğunca isabetli vuruşlar yapıp, sivil can kaybından ve yıkımdan kaçınmaya özen göstererek yürütüyorlar. Ukrayna ordusu ve özellikle de onun yanında faaliyet gösteren ve İkinci Dünya Savaşı sırasında Alman faşistlere benzer yöntemlere başvuran aşırı milliyetçi gruplara bağlı savaşçılar ise, çatışmalar sırasında ne şehirlerde yıkımdan ne de sivil can kayıplarından kaçınıyorlar. Tahliye edilmemiş binalarda konuşlanarak savaşıyorlar, sakinlerini canlı kalkan olarak kullanarak binaları terk etmelerine izin vermiyorlar. Rus ordusunun kurduğu insani koridorları kullanmalarını engelliyorlar. Bu güçlerin liderlikleri bile onlara acımadı ve kurtulmalarını veya onları kurtarmayı umursamadan kaderlerine terk ettiler.
Ukraynalı Naziler tarafından esir alınan Rus askerilerine uygulanan işkence ve eziyet kitlesel infiallere neden oldu ve bu eylemler videolar ile belgeli. Bununla birlikte, Rus ordusunun hem personel (Rusya Federasyonu Savunma Bakanlığı'na göre 1.351 ölü ve 3.825 yaralı) hem de teçhizat olarak uğradığı kayıplar, 120 bin askerlik bir kuvvet için önemli değil. Ukrayna kuvvetlerinin aksine, Rusya'nın henüz kullanılmayan büyük bir yedek asker kapasitesi olduğu göz önüne alındığında, yerleri kolayca doldurulabilir.
Üçüncüsü, Rudskoy'un dediği gibi özel operasyonun ilk aşamasının tamamlanması askeri uzmanlara göre, Donbass'ın kurtuluşu olan ana hedefe ulaşmaya odaklanmasına olanak tanıyor. Harekâtın ikinci aşamasında Rus ordusu ve Donbass güçleri, Donetsk ve Luhansk bölgelerinin tarihi idari sınırlarına ulaşacak. Mariupol'un kurtarılmasından sonra, Donbass ile Kırım arasında askeri ve sivil kargo ve yolcu trafiğine izin verecek doğrudan bir kara yolu açılacak. Askeri uzman Yevgeny Lenin'in çıkarımına göre, bu durumda Azak Denizi Rusya için bir iç deniz olacağından, Ukraynalılar artık bu bölgeye ne karadan ne de denizden ulaşamazlar.
Dördüncüsü, Rusya Federasyonu Savunma Bakan Yardımcısı Aleksandr Fomin'in dediği gibi Rusya Savunma Bakanlığı, “Kiev ve Çernigov yönlerindeki askeri eylemlerin büyük ölçüde azaltılmasına” karar verdi. Bu adım karşılıklı güveni artırmak amacıyla atıldı ki bu da müzakerelerin devam etmesi, nihai hedef olan Ukrayna'nın nükleersiz ve tarafsız statüsüne ilişkin bir anlaşmanın imzalanması, bunun için gerekli güvenlik garantilerinin sağlanması amacıyla, gerekli koşulların yaratılması için gerekliydi.
Kuşkusuz, bu makale yayınlandığında, iki delegasyon arasında 29-30 Mart tarihlerinde İstanbul'da gerçekleşen müzakerelerin (en azından bu konuda) ön sonuçları hakkında ek bilgiler ortaya çıkmış olacak. Başka bir deyişle, görünüşe göre, Rus ordusunun misyonlarının bir parçası olmayan Kiev ve diğer bazı büyük şehirlere giriş olmayacak. Kararla ilgili yorumunda yukarıda adı geçen uzman, Rus kuvvetlerinin bu şehirlere sadece “Ukrayna tarafının güçlerinin dikkatini ve kaynaklarını bu şehirlerin savunmasına kaydırması” için yöneldiğini kaydetti. Nitekim Rus güçleri bunda başarılı oldu, zira Ukrayna tarafı büyük şehirleri savunmak için orada çok sayıda askeri güç konuşlandırdı ve askeri teçhizat sevk etti. Ukrayna ordusundan yeterince büyük gruplar savunma için bu şehirlerde toplandı. Ukrayna silahlı kuvvetlerinin bu şehirlere çok sayıda asker ve teçhizat yığdığını gördük.
Özel harekâtın üçüncü aşamasının başlayacağı tahmininde bulunmak mümkün mü? Bu tahmini yapamam, zira bu, vaktinden önce yapılmış bir tahmin olacaktır. Ancak, askeri operasyonun olası misyonlarına değinen askeri uzman Yevgeni Lenin'in görüşüne tekrar atıfta bulunacağım. Lenin şunları söylüyor; “Rus kuvvetleri, ikinci aşamanın başarıyla tamamlanmasından sonra (şüphesiz) saflarını yeniden düzenleyecek ve büyük olasılıkla Ukrayna’nın Moldova sınırı boyunca uzanan bölge ile bağlantısı kesilecek. Nikolaev ve Odessa ile batı Ukrayna birbirinden ayrılacak, Rus ordusu Dinyeper'ın sağ kıyısı boyunca ilerleyecek ve Ukrayna’nın batı kesimindeki operasyon ile harekât tamamlanmış olacak. Polonya belki Ukrayna'nın geri kalan topraklarının sözde korunması için orada olacak ve birliklerini Lvov'a gönderecek. Macarlar da Macaristan Cumhuriyeti pasaportuna sahip vatandaşlarını korumak için Karpatlar'da olacaklar. İşte burası, Ukrayna'nın bittiği noktadır.” Bence uzmanın son öngörüleri biraz hayal ürünüdür.
Rus planının “Ukrayna'nın Nazilerden arındırılması” olarak adlandırılan başka bir misyonuyla ilgili tahminlerde bulunmak bunlardan çok daha önemli. Görünüşe göre bu misyon yerine getirilirken büyük zorluklarla karşılaşılacak. Çünkü radikal milliyetçilerin ideolojisi, tüm Sovyet sonrası dönem boyunca ve özellikle son 8 yılda Ukraynalıların zihinlerini zehirledi. Burada söz konusu ideolojiyi ancak Sağ Sektör, Azak Taburu ve Ukrayna'daki diğer Nazi grupları gibi Rusya'da tamamen yasaklanmış olan DEAŞ’ın zehirli fikirleriyle karşılaştırabilirim. Tek başına güç yöntemleri kullanılarak bu fikirlerin üstesinden gelmek imkânsız. Ancak, bu konu gelecekte ayrıca tartışılmalı.
