Bu hafta Washington'da dikkatler iki yıldan uzun süredir devam eden savaşta, yeni bir aşamayı şekillendirmesi beklenen üst düzey bir Ukrayna heyeti ile ABD yönetiminden yetkililer arasında yapılacak kritik görüşmelere odaklandı. Karar alma odalarını meşgul eden üç ana konu şunlar: Kiev'i desteklemek için dondurulmuş Rus varlıklarının kullanılması, yoğun Rus saldırıları karşısında hava savunmasının güçlendirilmesi ve son olarak -ve belki de en önemlisi- ABD'nin Ukrayna'ya uzun menzilli Tomahawk seyir füzeleri tedarik etme kararı. Bu hamle, sahadaki oyunun kurallarını değiştirebilir ve Moskova ile Batı arasındaki caydırıcılık denklemini yeniden çizebilir.
Birkaç gün önce ABD'li mevkidaşı Donald Trump ile telefon görüşmesi yapan ve Beyaz Saray'da tekrar görüşmeye hazırlanan Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Gazze'deki savaşa bir çözüm bulunmasının, Ukrayna'daki savaşı durdurmanın imkansız olmadığını kanıtladığı konusundaki iyimserliğini dile getirdi. Ancak bu iyimser söylemin ardında karmaşık bir diplomatik savaş dönüyor. Zelenskiy, ülkesini bu tür silahlarla donatmanın Moskova'yı caydırma ve enerji altyapısına yönelik saldırıları durdurma gücü sağlayacağını belirterek, Tomahawk füzelerini resmen talep etti. Trump, “bir nevi karar verdiğini”, ancak öncelikle Kiev'in bu füzeleri nasıl kullanacağını bilmek istediğini açıkladı. Bu açıklama, ABD'nin sahada Rusya'nın derinliklerine kadar uzanabilecek bir tırmandırmadan endişe duyduğunu gösteriyor.
Moskova'nın tepkisi hızlı ve uyarılarla doluydu. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Tomahawk füzelerinin Ukrayna'ya konuşlandırılmasını “niteliksel olarak yeni bir gerilimi tırmandırma aşaması” olarak nitelendirerek, Washington ile ilişkilerde ciddi bozulma olacağı konusunda uyardı. Bin 500 ila 2 bin kilometre menzile sahip Amerikan füzeleri, Moskova, St. Petersburg ve stratejik askeri ve endüstriyel merkezler de dahil olmak üzere Rusya’nın Avrupa’daki topraklarının çoğuna ulaşabiliyor. Kremlin, savaş ekonomisinin omurgasını oluşturan petrol ve doğal gaz tesisleri de dahil olmak üzere bu gücün Kiev'in Rus topraklarında daha önce hedef alamadığı bir derinlikte nokta saldırılar gerçekleştirmesini sağlamasından endişe ediyor.
Washington'a gelince, Ukrayna'ya Tomahawk füzeleri tedarikinin Moskova'yı caydırmak için gerekli bir adım olduğuna inananlar ile gerginliğin artmasının iki nükleer güç arasında doğrudan bir çatışmaya kapı açabileceği konusunda uyarıda bulunanlar arasında şiddetli bir tartışma yaşanıyor. Bu tartışmada şu pratik sorular öne çıkıyor: Kiev'e kaç füze tedarik edilebilir? Bu füzeler denizden mi yoksa Lockheed Martin tarafından geliştirilen Typhon sistemi gibi yeni kara platformlarından mı fırlatılacak? Ukraynalılar, füzeleri verimli bir şekilde işletmek için gerekli lojistik altyapıya sahip mi?
ABD, 1990'lardan bu yana her biri 1 milyon doların üzerinde bir maliyetle yaklaşık 9 bin Tomahawk füzesi üretti. ABD Donanması, bunların çoğunu dikey fırlatma sistemleriyle donatılmış gemilerinde ve denizaltılarında bulunduruyor. Ancak, bunların bir kısmını Ukrayna'ya yönlendirmek, özellikle Hollanda, Avustralya, Birleşik Krallık gibi Avrupa ülkeleri ile Japonya da bu tür füzelere sahip olduğundan, büyük bir siyasi karar ve müttefiklerle koordinasyon gerektiriyor.
Uzmanlar, askeri açıdan bakıldığında Tomahawk'ın tek başına savaşın sonucunu belirlemeyeceğini savunuyor. Emekli ABD’li Amiral Mark Montgomery, gerçek etkinliğin ancak Kiev'e 400'ü aşan sayıda Tomahawk füzesi tedarik edilmesi durumunda sağlanabileceğine inanıyor. Tomahawk'ın yanı sıra, MiG ve Sukhoi savaş uçaklarından ve hatta F-16 savaş uçaklarından fırlatılabilen yeni bir orta menzilli seyir füzesi olan ERAM gibi diğer sistemlerin tedarik edilmesinin daha iyi olacağını düşünüyor. Ona göre bu kapasitelerin birleştirilmesi, savaş alanını genişletecek ve Rusya'nın ikmal hatlarını ve uzun mesafelere konuşlandırılmış kuvvetlerinin komutasını zayıflatacaktır.
İstihbarat analistleri, ABD’nin kararının sembolik öneminin en az askeri etkisi kadar önemli olduğunu belirtiyor. Tomahawk teslimatının onaylanması, Kiev'de Washington'un geri adım atmadığı ve Rus tehditlerine boyun eğmeyeceği, aksine Ukrayna'yı sonuna kadar desteklemeye devam edeceği yönünde güçlü bir siyasi mesaj olarak okunacak. Eski bir ABD’li yetkili, “Kremlin'in eyleme dönüştürmeden tehditler savurma alışkanlığı var” diyor ve Moskova'nın Kiev'e ATACMS füzeleri ve F-16 savaş uçakları teslim edildiği veya Finlandiya ve İsveç'in NATO'ya katıldığı zamanlarda yaptığı önceki uyarıları örnek gösteriyor ve bu adımlardan hiçbirine anında bir yanıt vermediğini belirtiyor.
Ancak bazıları, Rus uyarılarını görmezden gelmenin riskli bir girişim olabileceğine inanıyor. Tarih, Moskova'nın siber savaş yoluyla veya Karadeniz gibi diğer cephelerde ve hatta Asya ve Afrika'daki geleneksel nüfuz alanlarında beklenmedik şekillerde yanıt verme eğiliminde olduğunu gösteriyor. Buna rağmen çoğu gözlemci, Kremlin'in Rus topraklarındaki petrol tesislerini ve hava üslerini hedef alan, bazılarının uzun menzilli Ukrayna insansız hava araçları ile gerçekleştirildiği söylenen bir dizi saldırının ardından şu anda zor bir savunma pozisyonunda olduğunu vurguluyor.
Bu bağlamda, Tomahawk füzeleri Kiev açısından yeni bir silahtan daha fazlası, gelecekteki müzakerelerde ona üstünlük sağlayabilecek siyasi bir koz gibi görünüyor. Ukrayna'nın saldırı menzilini genişletmesine olanak tanımak, Moskova'yı farklı bir denklemle karşı karşıya bırakacak: Ya toprak kazanımlarını azaltan bir anlaşmayı kabul etmek ya da kendisini coğrafi ve ekonomik olarak tüketecek bir savaşla yüzleşmek.
Özetle, beklenen Amerikan kararı askeri boyutla sınırlı değil. Bu, Batı'nın Rus baskısı karşısındaki iradesinin, gücünün ve Washington'un savaşın kritik bir noktasında Avrupa ile ittifakına liderlik etme gücünün bir sınavı. ABD yönetimi Kiev'e Tomahawk füzeleri tedarik etmeye karar verirse, gerilimi tırmandıracak yeni bir kapı açmış olacak. Ancak, buna karşılık caydırıcılık dengesini Ukrayna lehine yeniden çizebilir ve Ukrayna'ya savaşın başından beri aradığı şeyi verebilir: Rusya'nın derinliklerini hedef alarak karşılık verme ve Moskova'yı sonu görünmeyen bir savaşı sürdürmenin maliyetini yeniden değerlendirmeye zorlama gücü.
