Libya, artık iki hükümete ve iki merkez bankasına sahip olduktan sonra, ülkeyi iki devlete (doğu ve batı) bölünme tehlikesiyle karşı karşıya bırakan yoğun bir siyasi bölünmeye saplanmış durumda. Böyle bir siyasi durum içinde bulunan bir ülke, hâlâ iki general arasında ama felaketzede Libya’nın tam aksine, birleşik egemen kurumların gölgesi altında yürütülmeye devam edilen Sudan'daki çatışmaya çözüm bulma konusunda başarılı bir arabulucu olabilir mi?
Çatışan taraflar arasındaki çatışma ve anlaşmazlıktan sonra bile Sudan krizinin çözümünün anahtarının diyalog masasına dönmek olduğu doğru, ancak Libya, özellikle de Libya'daki “Ulusal Birlik” hükümeti çözümün başlangıç noktası değil. Zira sadece adı “ulusal birlik” olan bu hükümet, Libya'da parçalanma ve bölünme üretmeye dalmış durumda. Meşru, seçilmiş bir Libya parlamentosunun kararıyla görev süresi sona ermiş bir hükümet olmasına rağmen, Libya'da yeni oluşan demokratik meşruiyeti hiçe sayarak, dış destekle iktidara sıkı sıkı tutunuyor.
Duygusallık ve nezaket bir yana, Libya şu anki haliyle arabuluculuk ve çözüm için hiç de uygun bir taraf değil. Özellikle de “Ulusal Birlik” hükümetinin savaşın iki tarafından biri olan General el-Burhan'ı desteklediği ve onu İhvan-ı Müslimin’in (Müslüman Kardeşler) bir uzantısı olarak gördüğü için çatışmanın içinde yer aldığı göz önüne alınırsa. General Burhan, milisler tarafından esir alınmış Libya'nın başkenti Trablus’a varır varmaz, İhvan-ı Müslimin’in Müftüsü el-Sadık el-Giryani tarafından kabul edildi. Giryani, ülkenin seçilmiş parlamentosunun kararıyla görevinden azledilmiş olmasına rağmen, Libya'nın başkenti Trablus'u ele geçirmiş siyasi İslamcı milislerin koruması altında hâlâ Trablus'ta bulunuyor. Bilhassa General Burhan'a Sudan ordusunda İhvancı askeri komutanları güçlendirmek ilgili yöneltilen suçlamaların gölgesinde, İhvan Müftüsü'nün Trablus'ta General Burhan ile görüşmesinin üzerinden atlanılamaz. Kaldı ki Hızlı Destek Kuvvetleri’nin başı General Hamideti'nin Burhan’a karşı öne sürdüğü temel argüman da bu, hatta Hamideti, Burhan’a Libya'ya barış için değil, silah için geldiğine dair suçlamalarda da bulundu. Nitekim Libya’da barış, bugün Sudan'daki duruma benzer şekilde doğu ve batı arasında yıllarca süren savaş ve çatışmalar nedeniyle esasında Libyalıların kaybetmiş oldukları bir şey.
Sudan'daki kriz, bazıları tarafından askeri unsurlar arasında bir çatışma değil, daha ziyade krizlerin ve ekonomik sorunların bir karışımı olarak değerlendiriliyor. Tüm taraflar sokağa yöneldiler ve onu hedeflerine ulaşmak için bir baskı kartı olarak kullanmaya çalıştılar; öyle ki, sonunda hiçbir taraf tek başına Sudan'da sokağın görüşünü temsil ettiğini iddia edemez hale geldi.
Hızlı Destek ve Burhan’ın ordusu arasındaki çatışmanın öncesinde Orgeneral Burhan, anlaşmaya varıldığı üzere iktidarı sivillere devretmek şartıyla geçiş döneminde Egemenlik Konseyi'nin başkanlığını yapmıştı. Ama aylar süren acı bir balayının ve sadece sivil bileşenin saflarında değil, askeri bileşenin içinde de, çekişme ve çözülmesi zor anlaşmazlık noktasına varan görüş ayrılıklarının ardından Sudan Egemenlik Konseyi’nin askeri ve sivil bileşenleri arasında bir tür boşanma yaşandı. Dahası askeri bileşen arasındaki çekişme, Burhan'ın Konseyi feshettiğini duyurmasından haftalar önce, (geçmişte Sudan'daki darbelerin başını çekmekle ünlenen) zırhlı birliklerin bir girişimde bulunma noktasına kadar varmıştı.
Sudan su açısından zengin ve tarım için verimli topraklara sahip olmasına rağmen yaşadığı krizin ekonomik kökleri de var. Aslında, eğer kaynakları doğru şekilde kullanılırsa, Sudan dünya nüfusunun üçte birinin gıda sepeti olma kapasitesine sahip neredeyse ilk Arap ülkesi ama böyle değil. Aksine Sudan öyle bir yoksulluğa batmış durumda ki, Birleşmiş Milletler raporlarına göre nüfusunun yüzde 46'sı yoksulluk sınırının altında.
Mavi ve Beyaz Nil’in topraklarından geçtiği bu ülke, daha önce siyasi iktidar mücadelesi gölgesinde coğrafi ve demografik olarak iki ülkeye bölünmüştü.
Sudan ordu tarafından harap edildi ancak ülke, Libya'da olduğu gibi henüz iki hükümete ve iki parlamentoya bölünmedi. Ama aynı Libya'nın görev süresi sona ermiş Başbakanı, umutsuz bir parçalanma ve bölünme modeli oluşturmasına rağmen, çözüm anahtarlarına sahip olmadığı bir çatışmada siyasi bir rol oynamaya çalışıyor.
Dolayısıyla Libya, kendi ülkesinde bundan yoksun olduğu için mevcut haliyle çatışmanın çözümü ve sona erdirilmesi için bir model sunmaya uygun değil. Libya'da görev süresi sona ermiş Ulusal Birlik hükümetinin Başbakanı'nın yaptığına gelince, siyasi ergenlik ve yaşanan gerçeğin farkında olmayan siyasi şizofreniden başka bir şey değil. Bu, Marie Antoinette'in Bastille'in düşüşü sırasında açların isyanını duyduğunda gerçekliği tamamen göz ardı ederek ve görmezden gelerek; "Neden pasta yemiyorlar?" demesine benziyor. Libya'nın kendisinin bulamadığı çözüm için arabuluculuk bahanesi ile iki Sudanlı generalin Libya'nın Trablus şehrinde kabul edilmesi de tamamen buna benziyor.
