Semir Ataullah
Lübnanlı gazeteci - yazar
TT

İsrail: Lavantadaki zehir

Gazze savaşının başlangıcından bu yana İsrail etrafındaki her şeyi, binlerce yıllık her gerçeği alt üst etmeye çalışıyor. Şimdi de dünya çapında savaşların ve barışın başlangıcından bu yana yazıya dökülmüş uluslararası norm ve sözleşmeleri iptal etmenin önemi üzerinde yoğunlaşmaya çalışıyor. Bu konuda diğer her şeyden daha çok önem verdiği iki madde var; siyasal suçun tanımı ve toplumsal soykırım.

Dikkat çekici teknik gelişimi ile birlikte, yapay zekada bugüne kadar elde edilenleri hem suikast hem de katliam eylemlerinin geliştirilmesinde kullanmaya hız verdi. Bu yeni sistemine de hoş kokulu ve zararsız bir isim verdi: "Lavanta." Böylece savaşın ilk haftalarında en az 37 bin Filistinli, İsrail'in zihninde bir hedef haline gelmişti.

Yapay zekâ programı, Lavanta sisteminin önerilerini denetlemekten sorumlu askeri liderlerin, insan ölümlerini sadece bir istatistik olarak listeleyen soğuk davranışları nedeniyle tartışmalara yol açtı. Onlara göre üst düzey Hamas ya da İslami Cihat liderlerinden birini hedef alması gereken bir saldırıda 100 sivilin ölmesi kabul edilebilir. Sistem, hedeflere evlerindeyken ve gece saldıracak şekilde tasarlandı. Saldırının gece düzenlenmesi hedefin evde olma olasılığını yükseltiyor, aynı zamanda kendisi ile birlikte aile üyelerinin ve komşularının da öldürülmesini sağlıyor.

Tüm yapay zekâ sistemleri gibi Lavanta da olasılıklara dayalı bir model. Tahminler ile çalışıyor ve bu nedenle hatalar yapıyor. Haberde zikredilen resmi kaynaklara göre hedef olarak tanımlanan kişilerin en az yüzde 10'u hedef değildi.17 Ekim'de bir Hamas liderini öldürmek için düzenlenen tek bir saldırıda hayatını kaybeden yaklaşık 300 kişi gibi ordunun onayladığı ikincil ölümlere ilave olarak bu hata payı, programın tavsiyelerine göre çoğu kadın ve çocuk olmak üzere, "terör ile hiçbir bağlantısı olmayan" binlerce Filistinlinin öldürülmesine yol açıyor. Lavanta programı ek iki program ile tamamlanıyor. Bunlardan ilki, hedef olarak belirlenen kişilerin takip edilerek evlerinde vurulmaları amacıyla kullanılan "Babam Nerede" programı. Diğeri ise Hamas savaşçılarının faaliyet gösterdiği bina ve tesisleri belirlemeyi amaçlayan “Gospel” programı.

Lavanta programı, 2,3 milyondan fazla Gazze sakini hakkında topladığı bilgileri işliyor. Her birey için 1'den 100'e kadar puan oluşturuluyor; bu puan, kişinin Hamas ya da İslami Cihad’ın silahlı kanadı ile bağlantısının olasılığını tahmin ediyor. Yüksek puan alanlar aileleri komşularıyla birlikte öldürülüyor. "+679" dergisinde yer alan bir araştırma haberine göre subaylar, Lavanta tarafından belirlenen potansiyel hedefleri doğrulamak için "yeterlilik" gerekçelerini öne sürerek çok az şey yaptı. Haberde, yeni veriler toplama ve yeni hedefler bulma baskısı altındaki subayların, her vakayı incelemek için yalnızca birkaç saniye harcadıkları iddia edildi.

Öldürme, suikast ve katliam, artık İsrail ve politikası için günlük işten başka bir şey değil.