Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, eski Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in yaptığı hataları mı tekrarlıyor? Pek çok kişi cevabın evet olabileceğini düşünüyor.
Suriye halkı üzerinde yıllarca süren baskıcı yönetimin ardından Esed rejimi Kasım 2024'te şaşırtıcı bir hızla çöktü. Washington Post'a göre rejimin ani çöküşü, Şam'ın yıllardır muzdarip olduğu diplomatik ve ekonomik baskıların hafifletilmesi karşılığında ABD ve Türkiye'nin siyasi çözüme ulaşmak için sunduğu fırsatları reddetmesiyle doğrudan bağlantılı.
ABD'ye gelince, Washington, Esed'e, İran'ın Lübnan Hizbullahı militanlarına tedarik sağlamak için Suriye topraklarını kullanmaya devam etmesini engellemesi karşılığında, Suriye ekonomisine yönelik bazı yaptırımları hafifletmeyi teklif etti. Ayrı olarak Türkiye, Suriye rejiminin Türkiye-Suriye sınırında faaliyet gösteren, Türkiye’nin ulusal güvenliğine tehdit oluşturduğunu düşündüğü silahlı Kürt örgütleri dizginleme taahhüdü karşılığında Ankara ile Şam arasında ilişkilerin normalleştirilmesini önermişti.
Ancak Esed her iki teklifi de değerlendirmeyi reddetti. Washington Post kaynaklarına göre, Türkiye destekli Heyet Tahrir eş-Şam, Kasım ayı sonlarında Suriye rejim güçlerine karşı saldırı başlattığında, daha önce Esed'e sadık olan birçok Suriyeli, artık ona destek vermeyi bırakıp rejimini savunmayı reddetti. Bu Suriyeliler, Esed'in ülkelerinin içinde olduğu izolasyonu hafifletebilecek ve ekonomisini iyileştirebilecek fırsatları reddetmesinden ötürü öfkeliydi.
Bugün Rusya'da Putin de aynı yolu izliyor ve benzer şekilde halkını öfkelendiriyor gibi görünüyor. ABD Başkanı Donald Trump, 20 Ocak 2025'te göreve başladığından bu yana, Rusya'nın batı komşusuna karşı yürüttüğü kanlı savaşı sona erdirmek için Rusya ve Ukrayna ile müzakereler için çabalıyor. Dünyanın en güçlü ülkesinin lideri olarak Trump'ın bu çatışmayı sona erdirme ve hayat kurtarma çabası mantıklı ve haklı. Trump, Putin ile doğrudan görüştü ve yönetiminin üst düzey yetkilileri Ocak 2025'ten bu yana mekik diplomasisi yürütüyorlar. Savaşın sona erdirilmesine yönelik olarak Rus ve Ukraynalı yetkililerle görüşmeler yapıyorlar.
Ukrayna hükümeti ateşkes ve çatışmaların sona erdirilmesi için taviz vermeye hazır olduğunu gösterse de Putin, Kiev ve ABD'ye aşırı talepler sunmaya devam etti. Ukrayna'da sivillere ve altyapıya yönelik vahşi saldırılarını sürdürdü. Mart ayı sonuna doğru ABD Başkanı, Putin'in davranışlarından giderek daha fazla rahatsız olduğunu alenen dillendirdi ve Kremlin'in uzlaşmazlığına karşı sabrının tükendiğine işaret etti.
Trump, geçen hafta Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile Vatikan'da yaptığı özel görüşmenin ardından görüşmeyi “çok verimli” olarak niteledi. Zelenski ile koşulsuz bir ateşkes ve kalıcı barışa ulaşma olasılığını tartıştığını belirtti. Ayrıca Rusya'nın Kiev'deki sivillere yönelik son füze saldırılarından duyduğu sıkıntıyı ve memnuniyetsizliği dile getirdi. Rusya'ya bankacılık veya ikincil yaptırımlar da dahil olmak üzere yeni yaptırımlar uygulama tehdidinde bulundu. Putin'in savaşı durdurmaya yanaşmadığını söyledi.
Putin'in Trump'ın çabalarına verdiği yanıt, sadece ona yardımcı olmamakla kalmadı, aynı zamanda birçok kişi bunu, Kremlin'e önemli teşvikler sunan, yüz binlerce Rus ve Ukraynalının ölümüne ve Rus ekonomisinin ciddi şekilde zayıflamasına neden olan, Moskova'nın diplomatik izolasyonunu, Ukrayna'nın işgalinden önce olduğundan daha da derinleştiren bir savaşı sona erdirmeye çalışan Trump'a karşı bir hakaret olarak gördü.
Washington Post’un özgün haberi, Aralık 2024'te bir Rus çevrimiçi gazetesi aracılığıyla Rusya'daki okuyuculara sunuldu. Rus hükümetinin ülke içindeki tüm medya kuruluşlarını dikkatle kontrol ettiği ve sansürlediği düşünüldüğünde bu, dikkate değer bir gelişmeydi. Bu durum, Kremlin'in, Esed'in ekonomik ve diplomatik izolasyonunu bitirme fırsatlarını değerlendirmeyi reddettiği zaman yaşananları Rus okuyuculara iletmenin değerli olduğunu düşünmüş olabileceğini gösteriyor.
Putin'in etrafındakiler, tıpkı Suriyeli mevkidaşları gibi, Trump yönetiminin izolasyonu sona erdirmek için kendisine sunduğu herhangi bir fırsatı Putin'in kaçırması durumunda iyi bir tepki vermeyeceklerine dair ona ince bir mesaj gönderiyor olabilirler mi?
Amerikalı müzakereciler Rus mevkidaşlarıyla ateşkesi görüşmek üzere bir araya geldiklerinde, şüphesiz Amerikalılardan biri Ruslara, Putin'in savaşı sona erdirmek için gerekli adımları atmayı reddetmesinin, Mart 2014'te Ukrayna'yı işgal etmeye karar vermesinden bu yana birçok Rus'un yaşadığı, Şubat 2022'de savaşın kapsamını genişletmesinin ardından da önemli ölçüde kötüleşen ekonomik sıkıntıların devam etmesine yol açtığını hatırlatıyordur.
Putin, Başkan Trump'ın ateşkesi sağlama çabalarını baltalarsa, Rus devleti ve vatandaşlarının karşı karşıya olduğu iç ve dış sorunları önemli ölçüde daha da kötüleştirme riskiyle karşı karşıya bulunuyor. Bu yüzden Putin'e yakın Rus yetkililer, onu Washington Post haberini tekrar okumaya, Ukrayna'daki savaşı sona erdirmek için gerekli adımları atmayı reddetmeye devam etmesinin sonuçlarını dikkatlice düşünmeye teşvik etmeye çalışıyorlar.
Putin bu hafta Trump'a, “iyi polis” olduğu ve Trump'ın dediği gibi savaşı durdurmayı reddetmediği mesajını vermeye karar verdi. Sovyetler Birliği'nin Nazi Almanyası'na karşı kazandığı zaferin ve Berlin'in düşüşünün (Avrupa'da savaşın sona ermesi) yıldönümü dolayısıyla üç günlük ateşkes deklare etti. Ateşkes 8-11 Mayıs tarihleri arasında geçerli olacak. Putin ayrıca Ukrayna'nın ateşkesi ihlal ettiğini ileri sürerek, Ukrayna'yı “kötü polis” olmakla suçladı ve kimin iyi kimin kötü olduğuna Trump'ın karar vermesi gerektiğini belirtti.
