Antik Mısırlıların yılbaşı bayramı

Antik Mısırlılarla ilgili uzman olmayanların anlattıkları birçok hikaye ve masal var. Ne var ki, bu hikayeleri onlar ve eserleri konusunda uzman bazı kişiler de anlatıyorlar. Nitekim son olarak11 Eylül’ün Antik Mısırlıların takviminde yılbaşını temsil ettiği söylenerek kutlamalar yapıldı. Ancak, 11 Eylül’ün Antik Mısırlılardan ziyade Kıptilerin takviminde yılbaşı olduğunu söylememiz daha doğru olur. Antik Mısırlılar, Sirius (Akyıldız) yıldızının, gökyüzünün en parlak yıldızlardan biri olduğunu düşünüyorlardı. Bu nedenle o, Tanrıça İsis’in yıldızıydı.
Söz konusu yıldız yılda sadece bir kez ve belirli bir günde gözlemlenebiliyordu. Bu yüzden o gün yeni yılın başlangıcı kabul edildi. Bu, MÖ 4236 yılında gerçekleşti ve her yeni yıla aynı yıl meydana gelen önemli bir hadisenin adı verilmeye başlandı. Antik Mısırlılar bir yılı 360 güne bölmüşlerdi. Daha sonra buna 5 gün daha ekleyerek mevsimleri yeniden düzenlediler. Bahsi geçen 5 gün ise tanrılar; Osiris, İsis, Set, Neftis ve Horus’un doğum günleriydi. Bu günlere, Nesî Günleri adı verildi.
Aslında bu 5 günün, Antik Mısırlılardan ziyade Romalılar döneminde 360 güne eklendiği bilgisi daha çok kabul görüyor. Bu yüzden, Antik Mısırlıların tam olarak hangi günü yılbaşı olarak kutladıklarını belirlemekte zorlanıyoruz. Antik Mısırlılar bundan önce bir yılı 12 aya (bazılarına göre 13 aya) bölmüşlerdi. Her ay 30 gün çekiyordu ve Nil Nehri’ne bağlı olarak yılın mevsimleri 3’e ayrılıyordu; sel mevsimi, ekim mevsimi, hasat mevsimi. Dediğimiz gibi 5 günlük artış daha sonra Romalılar döneminde, Sirius yıldızının görülme tarihi ile bir sonraki görülme tarihi arasındaki süre hesaplandığında gerçekleşti. O zaman yeni bir düzenleme yapılarak bir yılın 365 gün olduğu kararlaştırıldı. Keza mevsimler de yeniden düzenlendi. Ayrıca bu durumda her yıl çeyrek günlük (6 saat) bir fazlalık olduğunu ve bunların her 4 yılda bir, 1 artık gün oluşturduğunu keşfederek bunu da takvime eklediler. Antik Mısırlılar bu güneş takvimine geçiş yapmadan önce, Ay takvimini kullanıyorlardı. Ay takvimi de 12 aydan oluşuyordu ama ay yılı güneş yılından daha kısa olduğu için her 3 yılda bir artık günler bir ay oluşturarak 12 aya ekleniyor ve o yıl 13 ay oluyordu.
Antik Mısırlılarda tarım yılının başlangıcının Tut ayının ilk günü olduğuna inanılıyor. Miladi takvimde bu gün, 11 ya da 12 Eylül’e denk geliyor. Antik Mısırlılar, Tut ayının ilk gününü yılbaşı kabul ettikleri için Kıptiler de MS. 284 yılında takvimlerini Tut ayının ilk günüyle başlattılar. Mısır’da bu takvime Şehitler takvimi adı verilmişti.
Kıpti tarım aylarını incelediğimizde 12 aylık olduğunu ve 11 Eylül'den 10 Ekim’e kadar devam eden  Tut ayı ile başladığını görürüz. İkinci ay,11 Ekim’de başlıyordu ve Baş Tanrı Amon’a atıfla kendisine Bâbâ adı verilmişti. Ardından 10 Kasım’da başlayan, aşk ve güzellik tanrısı Hathor’ın adı verilen Hathor ayı geliyordu ve Kıpti takvimi böylece devam ediyordu. Kısacası, 11 Eylül’ün Antik Mısırlılarda yılbaşı olarak kutlandığını kesin bir şekilde söylemenin zor olduğunu düşünüyorum. Çünkü yukarıda belirttiğimiz gibi takvim ancak Romalıların ya da Kıptilerin döneminde tamamlandı. Bu nedenle 11 Eylül, Tut ayının ilk günü ve Antik Mısırlıların takviminden ziyade Kıpti takvimine göre yılbaşıdır. Dolayısıyla 11 Eylül’de kutlanan yılbaşı bayramı da Kıptilerin bayramıdır.