Libya ve Tunus’taki siyasi diyalog umudu

Bugün herkes Tunus’tan, yıllarca süren Libya krizini çözmek için bir Libya-Libya uzlaşısını duyuracak işaretin gelmesini bekliyor. Libya krizi, Libya’nın Gadames şehrinden, Fas’ın Suheyrat, Başkent Tunus ve İsviçre’nin Cenevre şehrine kasıtlı olarak uzatılan süreçten çok zarar gördü. Bundan sonra Fas’ın Bouznika kasabasına, ardından iki taraftan askeri liderleri kapsayan 5+5 komisyon ile Gadamas’a geri döndü. Stephanie Williams’ın “Onlu Komisyon” adını verdiği bu askeri komisyon, ateşkes, yabancı savaşçı ve paralı askerlerin Libya’dan çıkarılması, askeri kurumun birleştirilmesi konusunda uzlaşı sağladı. Böylece, daha önce varılan, pek çok maddesi ihlal edilen ve Libya’ya istikrar getirmeyen Suheyrat Anlaşmasının değiştirilmiş bir versiyonuna dönüşmemesi için Tunus’taki diyalog toplantılara giden yolu politikacılar için döşediler.
Libyalıların Tunus'taki diyalogu bir umut ışığı ve BM’nin Libya Özel Temsilci Vekili Stephanie Williams’ın dediği gibi "Libya siyasi sürecinde ilerleme sağlamak için gerçek bir fırsat" olmaya devam ediyor. Ayrıca Libya'daki siyasi çözüm diyaloglarına Libya'nın komşularını dahil ettiği ve Libya krizinin çözümüne katkıda bulunmak için “Onlu Askeri Komisyon” diyalogundan çıkan sonuçlardan yararlanmayı sağladığı için de önemli.
Katılım listesindeki toplumsal ve siyasi temsildeki dengesizliğe rağmen Tunus'taki siyasi diyalog önemli bir girişim. Nitekim 2011’deki barışçıl Şubat Devrimine katılanlar ya da kendisine inananlar veya 1969’daki barışçıl devrime hala bağlı olanlar olsun etkili ulusal şahsiyetlerin katılımcılar listesine dahil edilmeyip dışlanması bu siyasi diyalog toplantılarına gölge düşürdü. Komisyonları kimlerin oluşturduğu ve üyelerini seçtiği konusunda çok sayıda soru işareti doğurdu. Bunun yanında, Tunus’taki siyasi diyalog toplantılarına Libya’ya komşu bazı ülkeler ve Arap Dörtlüsü ülkelerinde terör örgütü olarak tasnif edilen gruplara mensup olduklarını alenen dillendiren bazı tartışmalı şahsiyetlerin katılması da bu soru işaretlerini artırdı. Libya krizi birçok yerel, bölgesel ve uluslararası taraf tarafından devam ettirilmek isteniyor ve kendisi ancak Libya halkından ziyade Uluslararası İhvan (Müslüman Kardeşler) Örgütünü temsil eden veya açıktan el-Kaide’ye biat eden, onunla doğrudan bağlantıları olan tartışmalı şahsiyetlerin uzaklaştırılmalarıyla çözülebilir. Çünkü bu kişilerin hepsi, ne ulusal devlet sınırlarını ne de herkese eşit vatandaşlık hakkını kabul ediyorlar.
Tunus’taki Libya Siyasi Diyalogu, ulusal aktivistler, kabile şeyhleri, üniversite profesörleri ve sivil toplumun kapsayıcı, seçimlerle sonuçlanacak siyasi bir çözüm için olumlu ve temel bir fark yaratabilecek bir Libya konferansı çağrısında bulunmalarının başlangıcı olabilir. Zira Libyalılar, vatandaş için sürdürülebilir bir istikrar sağlamayan, para ve çabaların boşa gittiği geçiş aşamalarından yoruldu.
Gerçek şu ki, Libya'da tam anlamıyla ulusal bir krizden ziyade uluslararası bir kriz var. Örneğin İtalya ile Fransa arasında bölgesel bir kutuplaşma ve siyasi uzlaşıyı yönetmek konusunda uluslararası bir rekabet durumu söz konusu. Milislerin Libya'da kendileri için mevziler ve merkezler kurabildikleri, yıllar içinde büyüyen bir silahlı kaos var.
Libya krizi, bir vekalet savaşı ve petrol şirketlerinin ülkenin petrol zenginliğini elde etmek için verdikleri bir mücadeledir. Bunlar arasında, Total, ENI, BP gibi petrol şirketleri, Erdoğan Türkiyesinin Doğu Akdeniz ve Libya’daki emelleri var. Nitekim Erdoğan, Akdeniz’in zenginliklerinden, doğalgaz ve petrolden pay almak için, ülkesini Libya ile sınır komşusu yapan tartışmalı bir anlaşma ile hayali sınırlar çizdi. Oysa Türkiye ile Libya’yı denizler ve Yunan adaları ayırıyor.
Uluslararası değişimler ve Beyaz Saray’da yeni bir yönetimin varlığı, özellikle Libya'da ve genel olarak Akdeniz'de birçok değişikliğe kapı açabilir. Bunlardan biri de, Başkan Donald Trump’ın Erdoğan’a Akdeniz’de alan açan politikaları yerine sınırlandıran politikaların benimsenmesidir.
Silahların susturulmasından ve aylardır ciddi hiçbir ihlal kaydedilmeksizin ateşkesin devam etmesinden sonra Yeşil Tunus'tan, bir Libya ulusal birlik hükümetinin duyurusu olabilecek beyaz dumanın yükselmesi umut ediliyor.