Stratejikcraft

“Ne kadar yakından bakarsanız, o kadar az görürsünüz.” Bu cümle tüm sihir sanatlarının kilit taşı ve sihirbazların bilmesi gereken temel bilgidir.
Afganistan'dan ABD’nin ve bileşenlerinin çekilme kararı sonrası oluşan ve oluşturulan kaos, olayı tüm açıklığı ile görmemizi engellemektedir. ABD, NATO ve bileşenlerinin yenildiğini kanıtlamaya çalışan sayısız analist, stratejist, uzman ve akademisyen o kadar çok konuştular ki, neyin tartışıldığını unuttuk artık. "ABD, NATO ve bileşenleri yenildiler" yargısına vardıktan sonra izaha aslında gerek yoktur.
Afganistan’dan kaçmaya çalışan yüzbinlerce kişinin yollarda olduğu biliniyor. Taliban’ın kontrolü ele almakta olduğuna ilişkin birinci elden bilgiler, neredeyse on yıldır Afganistan’dan kaçan kişiler tarafından ayrıntılı olarak anlatılıyor.
Küresel kamuoyu ise uçakların kanatları üzerine oturan ve düşüp ölenler ile uçağın iniş kalkış takımları arasında sıkışıp ölenlerin öykülerine odaklandırılmaktadır. Böyle bir kamuoyu oluşturulunca da "gerçek" ortadan kaybolmaktadır.
Oysa kara ölüm Veba salgınından beri kaynağı ve sebebi açıklanamayan olağanüstü olaylar yaşayan dünyamız için Afganistan’da olanlar daha basit ve öngörülebilir olmaktadır.
ABD, NATO ve bileşenlerinin Afganistan’daki nihai hedefleri bilinmedikçe ortada bir yenilgi ve fiyasko olup olmadığını bilmek mümkün olmayacaktır. Dolayısıyla spekülasyon devam edecektir.
ABD’nin Asya tarihinde Japonya, Kore, Vietnam ve Çin’den sonra Afganistan en ağırlıklı dosya olarak ortada durmaktadır. Bu dosya, Afganistan, tüm yönlerin ve Asya’daki en stratejik yolların kavşak noktası olunca işin rengi değişmektedir. Dolayısıyla Afganistan'da ve çevresinde ne yaşanacaksa bundan sonra yaşanacaktır.
"İki ileri bir geri, istikrarlı adımlarla ileri" savaş ve savaş müziği tekniği, Osmanlı imparatorluğu tarafından çok iyi kullanılmış bir stratejidir. Şimdi bu stratejiyi ABD, NATO ve bileşenleri bir süredir uygulamaya ve diriltmeye çalışmaktadır.
ABD’nin İkinci Dünya Savaşı’nda Asya’nın bazı coğrafyalarında Japonya ile savaşı sonrası "kazandığı" olumsuz imaj, devamında Kore Savaşı'nın sebep olduğu ABD’nin niyetlerine yönelik sorgulamalar, Vietnam'da yaşanan savaşın devam eden yankıları, Irak’ta, Suriye'de ortaya çıkan tablo, Humeyni rejiminin esir aldığı ABD vatandaşlarının sebep olduğu askerî-diplomatik travma ve daha bir çok irili ufaklı dosya bir arada değerlendirildiğinde karşımıza doğal olarak klasik deyişle ABD derin aklı çıkmaktadır.
Bir ülkeye, bir coğrafyaya karşı savaş açılmışsa hedefin çok uzun süreli olacağı açıktır. Savaşın galibiyet ve yenilgi boyutunun planlama aşamasında dikkate alındığı da bilinmektedir. Şeytan ayrıntıda gizliyse gerekli bilgiler de oralardadır.
Vietnam'daki "görkemli bir yenilgi", ABD’nin işine yaramış olabilir mi? Bu yenilgi planlanmamış olsa bile, yenilginin askerî ve sair seyrini değiştirecek mekanizmalar devreye sokularak, askerî yenilgi fakat kültürel ve ekonomik galibiyet sağlanmış olabilir mi? Napalmla yanan Vietnamlıların fotoğrafları dünyaya servis edilirken eksik kalan enstantane ABD’li askerlere yönelik muadili fotoğraflardır. Mesaj ABD’nin savaş makinesinin nasıl çalıştığını göstermek midir? ABD’nin bir savaşta ne ölçüde acımasız olabileceğini göstermek midir?
Amaç Japonya ve Kore savaşlarından sonra "Vietnam’da görkemli bir yenilgi" ile Asya’ya, her zaman yenilgiye uğratılabilecek zararsız bir dev olarak yeni imaj ile girmek midir? Doğru yanıt genellikle hepsi olur.
ABD, NATO ve bileşenlerinin 20 yıl sonra Afganistan'daki gerçek durumu algılamamış olmaları ve Afganistan’ı emin ellere teslim ederek ayrılacak olmaları beklenmiyordur herhalde. Modern savaş stratejileri galibiyet kadar yenilginin de etap etap planlamasını içermektedir. Doğal olarak bir savaşı tümü ile senarize edemezsiniz. Ölüm korkusu yaşayan bir askerin ve subayın davranışlarını tümüyle öngöremezsiniz. Fakat makro senaryo önemli oranda öngörüldüğü gibi gerçekleşir.
Afganistan bağlamında uçaklara her ne şekilde olursa olsun girip ülkeden uzaklaşmak isteyen Afganlıların görselleri Taliban rejiminin olağanüstü bir emek harcayarak düzeltebileceği imaj kategorisine girmektedir. Ki bu durum zaten başka bir tablo istenmiyorsa Taliban rejimini uluslararası ipotek ve regülasyon kıskacına almak demektir ki, bu tür bir galibiyet arzu edilebilir mi? Yani Taliban "zaferi" kucağında bulmuş olabilir mi?
ABD, NATO ve bileşenlerinin Afganistan’daki çalışma arkadaşlarını her ne şekilde olursa olsun tahliye etmeleri veya edememelerinin sonuçları uluslararası ilişkilerde ilerleyen süreçte ortaya çıkacaktır ki, bu olay bile ABD, NATO ve bileşenlerinin Taliban benzeri bir açmazda olduğunu da gösterebilir.
Bu bağlamda Taliban'ın Afganistan’da savaşan Afgan dışı unsurları çok iyi tanıdığı bilinmektedir. İngiltere gibi çok uzun yıllardır Asya ve İslam dünyasında etkinlik gösteren ülkenin kümülatif tecrübeleri devrede midir bilinmiyor. Fransa, Almanya ve diğer Avrupa ülkelerinin bilgileri ve ilişkileri ne ölçüde kullanılmıştır? Bunun gibi yanıtları bilinmeyen oldukça fazla soru gündemdedir.
Rusya ve daha birçok ülkenin Taliban’dan beklentisi radikal İslamcı örgütlere ve bireylere getireceği sınırlamalar ile mobilitesini ve etkinliğini azaltmasıdır. Bu durumda Rusya ve bileşenlerinin de “yeşil kuşak” olarak adlandırılan İslam'ın Komünizm’e karşı kullanılması projesinin yeni bir sürümüne karşı Taliban'ı ikaz ettiğidir ki, Avrasya’da "her şey yeni başlıyor" tezini destekleyecek bir tablodur bu.
Meşhur Minecraft oyunundaki Ender dragon karakteri Stratejikcraft’ta da vardır. Bu da ABD, NATO ve bileşenleri olmaktadır. Bilindiği üzere oyunda Ender dragon öldürülür ve player yani oyuncu isterse bu karakteri tekrar diriltir. SSCB’nin dağılmasından sonra ABD’nin tek kutuplu dünyanın lideri olduğu ilan edilmiştir. 11 Eylül terör saldırılarından sonra da ABD’nin küresel hegemonyasının bittiği analiz edilmektedir.
Yani ABD, NATO ve bileşenleri Minecraft oyunundaki karakter gibi istenildiği zaman öldürülmekte ve sonra oyuncunun yani talepkâr ülkenin ve odağın istemesi durumunda yine diriltilmektedir. Oyunun bu döngüsü ABD ve bileşenlerinin küresel statülerine eşlik etmektedir.
Öldürülüp diriltilen ABD ve bağlamında Batı, Afganistan’ın son durumuna binaen hızlı bir diplomasi turu yaparak "durumun ciddiyeti ve Taliban ile iletişim stratejilerini tesis etmek gereksinimi" konusunda konsensüs sağladılar.
Uluslararası camianın Taliban'dan istediklerini alabilmesi ve istenilen yörüngede tutabilmesi için Taliban'ı diplomasi, insan hak ve hürriyetleri gibi konularda epey zorlayacağı açıktır.
Yeşil kuşak projesinin ikinci sürümü, Yeşim taşı yani Çin efsanesini test edecek midir? Edecek ise Çin’in stratejisi ne olacaktır? Elkaide, Deaş ve diğer radikal örgütlerde her ulustan eleman bulunabilmesi ve kompozisyonun gerekli kaosu yaratma kapasitesi Taliban'ı merkezî Asya’nın etnik, dinsel, kültürel, askerî, terörsel ve stratejik zembereği yapmaktadır.
Tam bir stratejikcraft oyununa dönüşerek yüz milyonlarca player (oyuncuyu) sahaya çekecek yeni süreç için gerekli tüm veri ve görseller bir haftada derlenmiş oldu.
İlkel yaşam koşullarının (Taliban) teknolojiyi ve teknolojik konforu (ABD, NATO) kullananları yendiği bir savaş olarak nitelendirilen Afganistan Savaşı bu yönüyle Vietnam anımsatması yapsa da, çekirdek stratejik konseyin savaşı ve sonuçlarını nasıl kullanacağı asıl tabloyu belirleyecektir.
Türbinlere epey spekülasyon konusu çıksa da kasa hesabını kitleler bilmiyor. Skor mu, kasa mı? Hem skor, hem kasa mı? Ya da daha geniş bir vizyon ile hepsi + gelecek mi?