Facebook tokadı kimi uyandırıyor?

Geçtiğimiz Pazartesi günü yaşananlar, Facebook, WhatsApp ve Instagram hizmetlerinin dünya çapında eşi benzeri görülmemiş şekilde birkaç saat kesintiye uğraması, birçok yön ve birden fazla tarafta büyük ve tehlikeli bir ‘alarm zili’ niteliği taşıdı.
Bugün, internet devi ‘Facebook’ ile muadilleri ‘Twitter’ ve ‘Google’ın tüm dünya üzerinde sahip olduğu küresel egemenliğin derinliği gizlenen bir durum değil. Bunlar her türlü otoritenin dışında bir otoritedirler. Bir hükümet tarafından sorumlu tutulmazlar ve bağlayıcı ahlaki yasalara tabi değildirler. Aksine kendi değerlerini dünyaya dayatırlar. Hesaplarında katılımcılarını -ki bunlar milyarlarca insan- koyun gibi kendi iyi ve kötü değerlerine sürüklemek istiyorlar.
Sınırları olmayan korkunç bir otorite, devlet başkanlarının hesaplarını kapatıp hatta bazı ülkeleri hesaplarının bahçelerinden çıkarıyorlar. İnsanların verilerini ve bilgilerini manipüle ederler. Hesap verme ve düzeltme yetkisi sadece onlarda olduğu için sorumlu oldukları hiç kimse yok.
Ancak bu anormal ve tehlikeli duruma karşı güçlü bir direniş gösterilecek zamanlar var. Bunlardan sonuncusu, eski Facebook içerik yetkilisi Frances Haugen’in ABD Kongresinde verdiği ifade oldu. Haugen, şirketin halk ve hükümetlerden bilgi toplayıp, birçok konuda kamuoyunu yanılttığını söyledi. Sosyal medya devinin duvarların arkasına saklandığının altını çizen Haugen, kimsenin, sisteminin gerçeğini anlamamasını sağlamaya çalıştığını ifade etti. Facebook'un davranışından dönmeye zorlanması gerektiğini vurguladı. Özellikle Facebook ve Instagram’ın kullanıcıları olan gençler ve çocuklara verdiği büyük zararlar konusunda uyardı.
Haugen ifadesini vermeden hemen önce Mississippi'den Cumhuriyetçi Senatör, ABD'nin çocuklarının artık teknoloji şirketlerinin devlerine bağımlı hale geldiğini ifade etti. Senato Demokrat Lideri Richard Blumenthal de Büyük teknoloji şirketlerinin bu felaket için bir hesap verme sorumluluğuyla karşı karşıya olduğunu belirterek Facebook’u hedef alan açıklamalar yaptı.
Bütün bunlar bizi doğrudan bir gerçeğe götürüyor. Facebook'ta ve benzerlerinde bir kez meydana gelen, tekrar olabilir. Daha da önemlisi alternatif bir plana sahip olmamak aklı başında, sağlıklı ve sorumlu bir durum mudur?
Bunu birçok devlet hizmeti ve mesajların iletilmesi konusunda doğrudan ‘WhatsApp’, ‘Twitter’ ve diğerlerinin kullanılarak halka iletilmesi ışığında söylüyorum. Buna ek olarak pek çok yeni ‘işletme’ sosyal medya platformlarına dayanıyor.
Ne kadar iyi olurlarsa olsunlar sahneyi belirli tekelcilere bırakmaktan bahsetmiyorum bile. Bu, başlı başına açık ve oldukça zararlı bir tehlikedir. Washington'un en yakın arkadaşları, Avrupa Birliği (AB) bile, dijital pazarda Amerikan tekelinin tehlikesini hissediyorlar.
AB Komiseri Margrethe Vestager, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “Teknoloji pazarında alternatifler ve seçenekler istiyoruz. Kim olursa olsun birkaç büyük oyuncuya güvenmemeliyiz. Dijital Piyasalar Yasası'nın amacı budur” ifadelerini kullandı.
Sadece dile getirmenin yetmeyeceği son mesaj, medya mesajlarını ve içeriklerini bu platformlarla ‘sınırlayan’, paylaşım, retweet, görüntüleme ve beğeni miktarını mesajın iletilmesi konusunda tek başarı kriteri yapıp diğer yolların ihmal edilmesine yol açan, medya yapımcılarımızı, resmi ve özel kurumlarına yönelik bir uyarı niteliğinde. Örneğin özel platformlar oluşturmaya yatırım yapmak ve eski platformların akıllı etkileşimli aktivasyonu örneğin gazeteler ve televizyon siteleri gibi…Bu konuda konuşacak çok şey var.
Bir çözüm, hatta çözümler var ama uyuyanları uyandırmak için Facebook'tan böyle bir tokat gelmesi mi gerekiyordu?