Libya: Barışın önündeki yollar kapandı

Geçtiğimiz günlerde Libya Devlet Yüksek Konseyi üyesi İdris Ebu Fayed basın önüne çıkıp hiç kuşkusuz başkent Trablus'ta başka bir savaşın kapıda olduğunu ve bunun çok kısa bir zamanda gerçekleşeceğini duyurdu. Ebu Fayed’in sözleri, ne bir müneccimlik, ne kalplerde panik ve korku yayma ne de söylenti çıkarma girişimidir.
Bu, Libya siyaset sahnesinin mahzenlerinde ve perde arkasında yaşananlar ve son gelişmelerden hareketle aslında Libyalılara, görev süresi sona eren Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid ed-Dibeybe ile Temsilciler Meclisi tarafından görevlendirilen İstikrar Hükümeti Başbakanı Fethi Başağa arasındaki iktidar kavgası sonucunda kendilerine doğru gelmekte olan başka bir savaşa karşı bir uyarı niteliğindeydi.
Nisan 2020'de Trablus'taki hükümet güçlerini ve Mareşal Halife Hafter'in güçlerini ayıran ve Trablus kuşatmasını bitiren son ateşkes hâlâ devam ediyor ve herhangi bir ihlal de söz konusu değil. Ancak yapılması beklenen cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimleri iki aktör yüzünden ertelendi ve yakın gelecekte yapılacak gibi de durmuyor. Ebu Fayed’e göre beklenen bir sonraki savaş, Dibeybe’ye bağlı askeri güçler ile Başağa’ya bağlı güçler arasında çıkacak. Savaş alanı Büyük Trablus olacak ve iki milyondan fazla nüfusu potansiyel kurbanları olacak.
Ebu Fayed uyarıda bulunmak için sahneye çıkmadan önce Fethi Başağa sahneye çıkarak güç gösterisinde bulundu. Aynı zamanda ‘hukuksuz bir biçimde zorla yönetimde kalmaya devam etme ısrarı yüzünden dökülecek her damla kanın ulusal, ahlaki ve yasal sorumluluğunun Abdulhamid ed-Dibeybe’de olduğunu söyledi. Fethi Başağa doğrudan söylemese de üstü kapalı bir şekilde silahlı çatışma seçeneğinden artık kaçınmanın mümkün olmadığını ve savaşın, rakibini iktidardan uzaklaştırmak için yapılması gereken bir ameliyattan başka bir şey olmadığını yeterince ima etti.
Bundan birkaç gün önce, görev süresi sona eren Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih bir Başkanlık Konseyi üyesiyle birlikte, Türkiye Cumhurbaşkanı’nın talebi üzerine Ankara'ya ani bir ziyaret gerçekleştirdi. 2014'ten bu yana bir ilk sayılan söz konusu ziyaret başarısızlıkla sonuçlandı. Çünkü sosyal medya sitelerine sızdırılan bilgilere göre Akile Salih, Türkiye Cumhurbaşkanı’nın mevcut krizden çıkmak için üçüncü bir hükümet atanması önerisini reddetti. Libya'ya döndükten sonra Salih Mısırlı yetkililerle görüşmek, Ankara'da olanları anlatmak, onlarla durumu ve atılabilecek adımları istişaret etmek için direkt Mısır'a uçtu. 9 Ağustos'ta Libya ordusunun kuruluş yıldönümü kutlamalarında Mareşal Halife Hafter, Tobruk şehrinde yaptığı konuşmada makam mevkiye tapanların Libya halkının iradesini gasp etmesine izin vermeyeceğini söyledi ancak bununla kimi kastettiğini açıklamadı. Ayrıca iktidar için mücadele edenler arasında bir çözüm sağlanmasının bir nevi hayal olduğunu söyledi.
Göz ardı edemeyeceğimiz gerçek şu ki, krizi çözmek için farklı taraflardan önerilen siyasi çözümler, şu ana kadar herhangi bir dinleyici bulamamış veya rakip taraflar veya yurtdışındaki müttefikleri tarafından kabul görmemiştir. Barışa giden olası yollar her yönden engellerle karşı karşıyadır. Son çare olarak savaş seçeneği kaçınılmaz bir hal almış durumda. Peki koşulların değişip gerçeğin yaşanmasını engellemesi mümkün mü?
Öte yandan son zamanlarda Fizan'da 'Güney Hareketi' olarak adlandırılan bir halk hareketi ortaya çıktı. Hareket, Ubari beldesi yakınlarında 'Bint Baya' isimli bir bölgede akaryakıt tankerinde çıkan yangının 23 kişinin ölümüne ve onlarca kişinin yaralanmasına yol açması sonucunda kuruluşunu ilan etti. Son zamanlarda sosyal medyada Güney Hareketi tarafından yayınlanan bir bildiri ortaya çıktı. Söz konusu bildiride Güney Hareketi Fizan vatandaşlarını, hükümet yakıt, nakit, gıda ürünleri ve güvenlik sağlama konusundaki taleplerini yerine getirmedikçe, güney kesimin içinde bulunduğu kötü koşulları protesto etmek için eş-Şerare ve el-Fil petrol sahalarına giden yolu tıkamak üzere yola koyulan hareketin üyelerine katılmaya çağırdı.
Diğer taraftan uluslararası taraflar, Stephanie Williams'ın yerine kimin geçeceği ve Birleşmiş Milletler (BM) Libya Destek Misyonu’na (UNSMIL) kimin başkanlık edeceği konusunda fikir birliğine varamadı. Libya gazetesi ‘Bevvabetu’l Vasat’a göre Libya'nın BM Daimi Temsilcisi Tahir es-Sunni, BM’yi UNSMIL’nin görev süresinin uzatılması konusunda bir uzlaşmaya varamaması ve dokuzuncu elçiyi belirleyememesi nedeniyle eleştirdi. Sunni “2011'den bu yana BM Güvenlik Konseyi'nde 172'den fazla oturum yapıldı. 27 BM raporu, 19 Uzmanlar Paneli raporu ve 23 Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) raporu yayınladı. Bunlara rağmen, kaosun hüküm sürdüğü sahnede gerçek bir ilerleme kaydedilemedi” dedi.