Perestroyka sahibinin bu diyardan göçüşü

Gorbaçov, Batı'nın gözünde 'büyük' bir lider olsa da Komünist Parti destekçilerinin gözünde bir 'hain' gibi görünüyor. Sovyetler Birliği'nin ‘son' başkanı Mihail Sergeyeviç Gorbaçov'un bu dünyadan göçmesi tartışmaları da beraberinde getiriyor. Sovyetler Birliği'nin dağılmasına yol açan Perestroyka politikasının sahibi Gorbaçov, Komünist Parti liderleri tarafından 'talihsizlik, üzüntü ve sefalet getiren' biri olarak tanımlanıyor. Ancak 1985-1991 yıllarında Sovyetler Birliği'ne başkanlık eden Gorbaçov'u, ABD Başkanı Joe Biden da dahil olmak üzere başka kişiler farklı bir lider olarak görüyor. Zira Biden Gorbaçov'u 'dünyayı daha güvenli bir hale getirmeye' katkıda bulunan 'eşsiz bir lider' olarak nitelendirmiştir. İki kutuplu silahlanma yarışını durdurmada eski ABD Başkanı Ronald Reagan'ın ortağı olduğunu söyledi. İki lider birbirlerinin azılı düşmanıyken sonradan dost olmuştu. Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres de Gorbaçov'u 'tarihin akışını değiştiren eşsiz bir devlet adamı' olarak nitelendirmiştir.
Gorbaçov, Sovyetler Birliği'nin dağılmasının üzerinden otuz yıldan fazla bir süre geçtikten sonra hayatını kaybetti. Arkasından komünist yanlıları lanetler yağdırdı. Çünkü Gorbaçov, Soğuk Savaş dönemi ve silahlanma yarışı sırasında Varşova Paktı'nın dağılmasının ana suçlusu olarak görülüyor. Gorbaçov, Bolşevik İhtilali ve Lenin döneminden Perestroyka dönemine kadar komünizm ve mutlak diktatörlük tarafından yönetilen ülkelerde Batı liberalizmini taklit etmeye çalıştı. Bazıları Gorbaçov’un öne sürdüğünün aksine Perestroyka’yı ikinci ya da birinci kutbu çökertmek için bir ‘istihbarat planı’ olarak görüyor. Aynı şekilde Lenin’den Brejnev’e kadar diğer liderler için de aynı şeyi düşünüyorlar.
Perestroyka projesini, Gorbaçov kendi kitabında ülkesinde ve dünyadaki yeni bir düşünce olarak tanımlamaktadır. Perestroyka ‘yeniden yapılanma’, Sovyetler Birliği'nin ekonomisini yeniden inşa etme ve ekonomik ortaklık projelerini başlatma girişimi anlamına geliyor. Ancak bu projeler kamu sektörünün düşük bir fiyata satılmasıyla sona erdi ve genç Gorbaçov üzerine bahse giren genç neslin hayal ettiği başarıdan ziyade daha fazla yoksulluğa ve ekonomik başarısızlığa neden oldu. Mihail Gorbaçov'un Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri ve ardından Sovyetler Birliği Başkanı olarak yükselişi, yaşının Yuri Andropov ve Konstantin Çernenko'ya göre daha genç olması nedeniyle tartışma konusuydu.
Gorbaçov'un önceki Sovyet devlet başkanlarına kıyasla Komünist Parti içinde öne çıkması tartışma konusu olmuştu. Çünkü bu liderlerin hepsinin yaşlarının ileri olmasının yanı sıra parti içinde itibarı ve uzun bir kariyerleri vardı. Gorbaçov'un Komünist Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri ve ardından da Sovyetler Birliği başkanlığını üstlenmesinin, parti içindeki yaşı daha geçkin olan kişilere ve radikal liderlere karşı içeriden bir devrim anlamına geldiğini söyleyenler vardı. Ancak bu değişiklik veya darbe çok geçmeden arkasından bir projeyi getirdi. Bu proje, Sovyetler Birliği büyüklüğündeki bir birliğin dağılmasıyla sonuçlandı. Dolayısıyla yaşananların şans eseri veya yanlış seçim ya da hızla başarısızlığa uğrayan bir değişim girişiminin sonucu olduğu kabul edilemez.
Gorbaçov'un yükselişi ve Perestroyka projesiyle ilgili olarak, ABD'yi tek rakibi Sovyetler Birliği'ni dağıtmak için bu projenin arkasında olmakla suçlayan Rus muhafazakarları ve Sovyetler Birliği destekçileri var. Sovyetler Birliği, Mihail Gorbaçov'un politikaları yüzünden birkaç yıl içinde dağıldı.
Perestroyka laneti ile yaşayan Gorbaçov, ölümünden önce ‘ABD gibi dünyaya tek taraflı hakimiyet kurmaya çalışan ülkelerin durumlarını düzeltmek için bir Perestroyka sürecine ihtiyaçları olduğunu’ söylemişti. Herhalde kendi elleriyle başlattığı Perestroyka süreci olmasaydı ABD’nin tek kutup olmayacağını unuttu ya da unutmuş gibi yaptı.
Soru şu: Gorbaçov, Perestroyka’nın anlamı gibi yeniden yapılandırma sürecinde başarılı oldu mu yoksa Sovyetler Birliği'ni yok etmeyi mi başardı? ‘Başarıları’ olarak adlandırdığı şeylerle övünmesine rağmen Gorbaçov’un tek başarısı budur. Ancak tarih, Gorbaçov'un Ruslar tarafından kabul edilmeyen başarılara ulaştı mı yoksa ülkesinde Batılı bir komplo yürüten bir sahtekar mı ortaya çıkaracaktır.