Gassan Şerbil
Şarku'l Avsat Genel Yayın Yönetmeni
TT

Ukrayna günlerinin izleri

Ukrayna günleri günlerimizi ele geçirdi. Sanki yeni dünya orada, Ukrayna kanından, Rus kanından, yanan evlerin ağlamasından, uluslararası hukukun enkazından ve nükleer korku hayaletlerinden doğuyor. Dikenli, kaygı verici ve tüm tehlikelere açık bir dünya ortaya çıkıyor. Almanlar dondurucu soğuğun uçlarında uykuyu tatmalılar. İngilizler alçakgönüllülüğü öğrenmeliler. Fransızlar, müze ve evlerin aydınlanmasında tasarruf etmeliler. Uzaktaki vatandaşlar daha az bir sofraya oturmaya, daha zor elde edilen ekmeğe alışmalılar. Hükümetler cephaneliklerini yoklamalı, generallerine füze ve insansız hava araçları temin etmeliler.
Şimdi çok tehlikeli günlerdeyiz. Ukrayna'nın "ayrılıkçı" bölgelerindeki referandumların sonuçları konusunda herhangi bir belirsizlik yok. Nüfusun Rusya'ya katılmak için Ukrayna haritasını bırakma lehinde oy kullanacağı açık. Referandumu Rus askeri varlığı gölgesinde düzenlemek, Batı'ya sonuçlarını kabul etme şansı bırakmıyor. Moskova ise çok açık ve kararlı. Sonuçlar açıklandıktan sonra, kayıp bölgeleri kendi topraklarının bir parçası kabul edecek ve Rus topraklarının saldırıya maruz kalması durumunda tüm cephaneliğini kullanmaktan çekinmeyecek.
Rusya yazılan yazılmış, dünya yeni gerçekleri kabul etmeli ve Kremlin'in efendisinin yaptıklarını geri alma lüksü yokmuş gibi davranıyor. Rus ordusunun ülkesinin ve liderinin imajında ​​yaralar bırakan ani gerilemeler yaşamasıyla kriz korkutucu bir boyut kazandı. Yaraların nedeni aşikar; Ukrayna ordusuna savaş alanında bırakılmış Rus tankları üzerine bayrağını dikmesine imkan veren Atlantik silahları ve Amerikan istihbarat bilgileri.
Acı verici sahneler karşısında Vladimir Putin zor bir karar vermek zorundaydı. Zararı azaltmak ve bir çıkış yolu aramak ya da daha ileri giderek krizi Ukrayna, dünya ve Rusya için daha tehlikeli hale getirmek.
Putin ikinci seçeneği benimsedi. İlki masada değildi. Rusya sadece güçlü bir adam tarafından yönetilir. Küba füzeleri krizinde ordu ve parti generalleri Nikita Kruşçev'in John Kennedy'ye karşı esneklik göstermesini affetmemişlerdi. Mührüne el koymuş, onu emekliliğe ve yalnızlığa itmişlerdi. Rusya'nın her zaman güçlüye ihtiyacı vardır, bu yüzden "zayıf" Gorbaçov'u sevmedi. "Yalpalayan" Yeltsin'i kucaklamadı. Kayıplar karşısında Putin, tüm kredisi üzerine kumar oynamaya karar verdi. Kısmi seferberlik ilan etti ve yüz binlerce askeri göreve çağırdı. Kremlin'in dili, Stalin'in giriştiği Büyük Vatan Savaşı'na benzer bir kutsal savaşa girişildiğini ima ediyordu. Geri çekilmenin ya da kaybetmenin söz konusu olmadığı bir savaş. Bu yüzden defalarca nükleer silah kartı sallandı veya etkileri hatırlatıldı. Putin'in popülaritesinin artması, komşu ülkelere kaçmaya çalışan, "kutsal savaşın" yakıtı olmak istemeyen Rusların oluşturduğu kuyrukların görüntüsünü silmiyor.
En tehlikeli krizler, yangına karışanların veremeyeceklerini vermelerinin istendiği krizlerdir. Günler sonra ve ayrılıkçı Ukrayna bölgelerinin Rusya'nın ayrılmaz bir parçası olduğunun duyurulmasıyla Putin geri dönüş yolunu kapatacak. Geri çekilemeyecek. Volodimir Zelenski'nin ülkesinin haritasının bir parçası ile "boşanmaya” imza atmaya hazır olacağına inanmak zor. Kıtanın zorla harita değiştirme sahnelerine dönüşünü Avrupa'nın kabul etmesi çok zor olacak. ABD için de Putin'in tek kutuplu dünyaya karşı ayaklanmasının, onu ileride ayaklanmaya devam etmeye teşvik edecek kazanımlar elde etmesini kabullenmek zor olacak.
Önümüzdeki birkaç gün, tüm dünyada bir değişikliğin habercisi. Rusya'nın Ukrayna bölgelerini haritasına ekleme hakkı varsa, Çin nasıl esasında bir parçası olan Tayvan'ı geri alamaz? Güvenliğini tehdit ettiğini iddia ettiği tehlikeleri savuşturmak bahanesiyle güçlünün güç kullanma hakkını kabul etmek mümkün mü? Orada ve buradaki sınır anlaşmazlıkları ne olacak? Peki ya emperyal hafızaları nedeniyle mevcut sınırlarının canını sıktığı ve yaraladığı devletler ne olacak? Bölgemizde İran, Türkiye ve İsrail bundan ne gibi sonuçlar çıkaracaklar?
Ukrayna yangınının en korkunç bölümlerine giden yolda olduğumuzdan korkanlar var. Bu yüzden dünyanın damarlarında kaygı dolaşıyor. Kriz, "küresel köy" olarak adlandırılan dünyanın iki ana damarını sarstı; enerji ve gıda. Bu krizin kendisini ilgilendirmediğini hiç kimse iddia edemez. Eski dünya çatırdıyor ve yeni dünya dökülen kanlardan doğuyor.
Ukrayna fırtınası büyük ülkeleri politikalarını, pozisyonlarını ve hesaplarını yeniden gözden geçirmeye sevk etti. Arap Körfez bölgesinin öneminin azaldığına ve kendisinden uzaklaşılabileceğine inananlar, hesaplarının yanlış olduğunu anladılar. Bu, Biden yönetimi ve diğer Batılı hükümetler için de geçerli. Almanya Başbakanı Olaf Scholz'un Suudi Arabistan, BAE ve Katar'a yaptığı ziyaret bu uyanışın açık bir kanıtı.
Ukrayna fırtınasında Suudi Arabistan yüksek derecede bir uluslararası sorumlulukla hareket ediyor. Suudi Arabistan zaten enerji alanında önemli bir oyuncu, ancak Veliaht Prens Muhammed bin Selman'ın son yıllarda oluşturduğu uluslararası ilişkiler ve ortaklıklar cephaneliği onu daha büyük bir rol için aday yapıyor. Keskin saflaşmalara rağmen herkesle konuşabilmek. Çıkarlar ve uluslararası sorumluluk ışığında kararlar alabilmek. Taahhütler vermek ve verdikten sonra yerine getirebilmek. Farklı uyruklardan tutukluların serbest bırakılmasıyla sonuçlanan, Moskova, Kiev, Washington, Londra ve diğer başkentlerde övülen Muhammed bin Selman liderliğindeki arabuluculuk bu bağlamda anlaşılabilir.
Ukrayna günlerinin dünyayı değiştireceğini söylemek abartı olmaz. Ukrayna bölgelerinin Rusya tarafından ilhak edilmesinden sonra, Erdoğan'ın çabaladığı Putin ve Zelenski görüşmesinin gerçekleşmesini beklemek zor. Putin'in ülkesinin Avrupa ya da Batı evine dönüşü yakın olamaz. Rusya'yı bir Asya kaderine veya geleceğine itmek hiçbir ölçüde basit bir olay değil. Ukrayna günleri, Avrupa'nın rolünde ve uyumunda acı verici yaralanmalara kapı açabilir. Bu nedenle, Semerkant'ta ve ardından New York'ta Putin'e arzu ettiği destek sözlerini vermeyen Çin hakkındaki konuşmalar giderek artıyor. Dünyanın onu Ukrayna ateşinden kurtaracak birine ihtiyacı var. Gergin Ukrayna ipi üzerinde ateşe düşmeden uzun süre yürüyemez. Korkmuş bir Putin'i kim rahatlatabilir? Korkunç Putin'i kim durdurabilir? Birkaç gün sonra Ukrayna haritası değişiyor. Birkaç gün sonra dünya haritası değişiyor. Berlin Duvarı sonrası sayfası çevriliyor. Birkaç gün sonra Ukrayna duvarının doğuşu ittifakları ve saflaşmaları yeniden şekillendirecek.