Orijinal içerik üreticilerinin haklarını kim koruyor?

Fikri ve yaratıcı hakların korunması, ekonominin refahı, ülkelerin büyümesi ve modernleşmenin yeniden canlanması için vazgeçilmez bir anahtardır.
Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakanı Prens Muhammed bin Selman bin Abdulaziz’in yakın zamanda ‘Ulusal Fikri Mülkiyet Stratejisi’ni başlatması haberi bu anlamda olumlu bir girişim oluşturuyor. Resmi haberin önsözünde de belirtildiği gibi bu strateji, bir fikri mülkiyet sistemi kurmayı amaçlayan Suudi Arabistan’ın 2030 Vizyonu’na ulaşılmasını sağlayan unsurlardan biridir.
Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve modern vizyonunun mimarı, bu stratejiyi açıklarken, "İnovasyon ve yaratıcılık konusunda tutkulu zihinlere ve enerjiye sahibiz. Bunların etkinleştirilmesiyle Suudi Arabistan bilgi ekonomisi için verimli bir ortam olacak" ifadelerini kullandı. Veliaht Prens Muhammed bin Selman'a göre bu stratejinin amaçlarından biri, ‘oluşturucuların ve yenilikçilerin hakları konusunda farkındalık yaratmak.’
Fikri mülkiyetin tanımı nedir?
Suudi Arabistan Fikri Mülkiyet Kurumu'nun resmi platformuna göre, fikri mülkiyet:
İnsan düşüncesini ve yaratıcılığını koruyan ve telif hakkı, ilgili haklar, patentler, ticari markalar, endüstriyel modeller vb. içeren haklar bütünüdür.
Peki, kime ‘yazar’ denir?
Yine Suudi Arabistan Fikri Mülkiyet Kurumu'nun resmi tanımına göre:
Yazar, eseri yaratan kişidir; Eserde adı yayınlanan herkes, aksi kanıtlanmadıkça yazar olarak kabul edilir. Yazar kavramı, metin yazarları, senaryo yazarları ve diyalog yazarları gibi görsel ve işitsel olarak bir eserin yazarlığına katkıda bulunan herkesi içerir.
Fikri mülkiyet alanlarının teknoloji ve fizik bilimleri arasında çeşitlilik gösterdiğini biliyorum ve bu alanları kontrol etmenin mümkün olduğunu ve hatta değişen derecelerde uygulanabileceğini düşünüyorum. Ancak entelektüel ve sanatsal yaratıcılığın haklarına, örneğin bir şarkının sözlerine, bir romanın metnine, bir film veya belgesel fikrine, bir senaryoya veya diyaloga odaklanmak benim için hala önemli... Bunlar, bugün koruyucusu olmayan ganimetlerdir!
‘Twitter’, ‘Snapchat’, ‘TikTok’, ‘YouTube’ ve diğer sosyal medya sitelerindeki etkileşimli hesapların sahipleriyle ilgili başka bir soru daha var. İçerik oluşturucu olarak tanımlanan biri çıkıp, ister kurum ister şahıs olsun orijinal materyalin sahibinden onun izni olmaksızın şu veya bu gazetede, şu veya bu uydu kanalında, şu veya bu makalede, kitapta ya da bir araştırmada yayınlanan -önceki gazetecilik malzemelerinden çoğu çalıntı ve alıntı demiyorum- ses veya video malzemesi sunduğunda... Bunu kim yapıyor, biz bunu neyle tarif ediyoruz? Fikri mülkiyet yasaları onun için geçerli mi?
‘Snapchat’, ‘Twitter’ veya ‘YouTube’ fenomenlerinden başkalarının emeğini çalan içerik oluşturucusu hiç okumayan ama eğlenceli görsel izleme bağımlısı takipçilerinin önünde kendini güzelleştirir. Zamanla, genel halk kitlesi için bilgi kaynağı ve profesyonelliğin tavanı haline gelir. Bu dinleyiciler arasında yaşça yaşlı ve deneyimli genç insanlar da var.
Bu eylemin sıklığı, ‘orijinal oluşturucunun daha fazlasını sunmaktan alıkoyar, çünkü o, söylendiği gibi, arpa gibidir, yenilir ve ayıplanır!
Keşke fikri hak savunucuları bu hoş olmayan duruma dikkat etseler.