Tahran'da rejimin temelleriyle oynayan kişisel çatışmalar!

Bilgili Batılı kaynaklar, İran Cumhuriyeti Dini Lideri Ali Hamaney'in 14 Ocak'ta eski savunma bakanı Ali Rıza Ekberi hakkındaki idam cezasının infaz edildiğini öğrendiğinde, özellikle de daha önce Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’den ölüm cezasını müebbet hapis cezasına çevrilmesi yetkisini kullanmasını talep ettiği için çok kızdığını söylüyorlar. Dini Lider idam cezası uygulandığında, hassas sağlık durumu nedeniyle günlük ülke işlerinin yönetiminden uzaklaşmasının, İslam Cumhuriyeti'ndeki güç merkezleri arasında bir mücadeleye yol açtığını ve Ekberi'nin idam edilmesiyle bunun tehlikeli, kanlı bir aşamaya evrildiğini fark etti. Dini Lider, Ali Laricani'nin kadın devrimi veya Mahsa Amini isyanı patlak verdiğinde kendisini ziyaret ettiğini ve bu ziyarette Reisi'nin olaylarla başa çıkma performansını eleştirdiğini İbrahim Reisi'nin haber aldığını, bu yüzden yakın arkadaşı Laricani'ye bir misilleme ve gözdağı olması için Ekberi'nin idam cezasının süratle infazını emrederek, onun tavsiyelerini dikkate almadığını öğrendi.
Aynı kaynaklar, Ali Hamaney'in oğlu Mücteba'dan Ali Laricani ile acil bir görüşme yapmak için ona eşlik etmesini istediğini ve isteğinin aynı gün yerine getirildiğini söylüyorlar. Dini Lider daha önce İran parlamentosuna başkanlık eden Laricani'ye, kendisine ilettiği şikayetlere rağmen Reisi'nin performansına ilişkin değerlendirmesinde hata yaptığını söyledi.
Laricani'ye kendisine göre çözümün ne olduğunu sordu. Laricani şiddetin çözüm olmadığına inandığı, çünkü şiddetin karşı şiddete yol açan umutsuzluk, nefret ve öfke yarattığı yanıtını verdi. Laricani, yapılacak ilk işin, çoğu kişinin güvenini kaybetmiş İbrahim Reisi'nin değil, Dini Lider olarak kendisinin binlerce tutuklunun serbest bırakılması direktifi vermesi olması gerektiğini, bundan sonra Besic aygıtının uyguladığı sıkı güvenlik önlemlerine son verilmesinin, internet ve tüm sosyal medya uygulamalarına erişimin yeniden sağlanmasının zorunlu olduğunu ekledi.
Aktivistler, güvenlik güçlerinin düzinelerce çocuk dahil olmak üzere 520'den fazla kişiyi öldürdüğünü ve 19 binden fazla kişiyi gözaltına aldığını söylüyor. Hukuksuz tutuklamalar ve taraflı yargılamaların ardından yargı, protestocular için ölüm cezası dahil olmak üzere ağır cezalar veriyor.
19 yaşındaki Danyal Ağili, 11 Ekim'de güvenlik güçleri onu yakalayıp tutuklandığında duvarlara Tahran'daki kadın protestolarını destekleyen yazılar yazıyordu.
Sızdırılan bilgilere göre, tutukluluğunun ilk 48 saati boyunca onu tutuklayanlar kendisini sürekli dövdüler ve yiyecek içecek vermediler.
Daha sonra vücuduna bir kova buz dökülüp saatlerce soğukta bıraktılar.
En az 6 kez sorgucular şok tabancasıyla Danyal’ın boynuna elektrik verdiler, öyle ki, sonunda birkaç dakikalığına bayıldığında öldüğünü sandılar.
Doktorların Dini Lider'in fazla yorulmaması tavsiyesine rağmen uzun süren Hamaney-Laricani görüşmesinin sona ermesinin ardından Hamaney, İbrahim Reisi'yi arayarak önemli bir görüşme için evine gelmesini istedi. Reisi, randevularını iptal ederek Hamaney'in evine gitti. Görüşme kısa oldu ve Dini Lider istisnasız tüm tutukluları derhal serbest bırakma ve tüm olağanüstü güvenlik önlemlerini kaldırma kararını bildirdi. Görüşme boyunca ayakta kalan Reisi, oradan yüzündeki şok izleriyle ayrıldı. Dini Liderin direktifleri derhal yerine getirildi ve tüm haber ajanslarına dağıtılan bir açıklama yapıldı.
Bunların Ali Hamaney'in direktifleri olduğunu vurgulamak için açıklama TV haberlerinde defalarca okundu. Protestocuların bir kısmı Hamaney'in kararını memnuniyetle karşıladı, ancak çoğunluk sessiz kalarak sorunun özüne, yani katılaşmış rejime değinmeyen bu anlık çözümleri reddetti.
Kendi yönetim biçimine karşı olan bu devrimin etrafından dolanmak için Reisi, İran'ın Amerika Birleşik Devletleri'ne karşı çıkan büyük ülkeler arasındaki rolünü ve nüfuzunu tesis etmeye çalışan bir yetkili gibi davranıyor. Rejim içindeki tüm bu "kişisel çatışmaların" üzerinde olduğunu iddia ediyor. Bu çatışmalar sanki kıyafetindeki bir toz parçası ve eliyle bu toz parçasını silkelemesi, kıyafetinin yeniden tertemiz olması için yeterli olacakmış gibi hareket ediyor. Nitekim salı günü 3 günlük bir gezi için Çin'e gitti. Bu, Reisi'nin cumhurbaşkanı olarak Çin'e yaptığı ilk ziyaret ve bir İran cumhurbaşkanının 20 yıl sonra yaptığı ilk devlet ziyareti. Ziyaretin uluslararası ilişkilerde ABD öncülüğündeki Batı hegemonyasına karşı çıkan iki siyasi ve ekonomik ortak arasındaki ilişkileri derinleştirmesi bekleniyor. Çin, İran petrolünün önemli bir alıcısı ve 2021'de İran ile petrolden madencilik, sanayi, ulaşım ve tarıma kadar büyük ekonomik faaliyetleri kapsayan milyarlarca dolarlık ve 25 yıllık bir stratejik iş birliği anlaşması imzaladı.
Her iki ülke de ABD ile gergin ilişkilere sahip ve kendilerini Rusya'nın yanı sıra Amerikan gücüne karşı bir denge unsuru olarak sunmaya çalışıyorlar.
Washington, İran'ı Ukrayna'ya karşı savaşında kendisine yardımcı olmak için Rusya'ya yüzlerce SİHA satmakla suçladı. İranlı bir İHA üreticisi şirketin yöneticilerine yaptırımlar uyguladı. Aynı zamanda, Moskova ile Pekin arasındaki ilişkiler de güçlendi.
Her halükarda Ali Hamaney'in Ekberi'nin idamından sonra idrak ettiği husus, halefliği için verilen savaşın kanlı bir hale geldiğiydi. Ömrünün kalan döneminde yetkilerini devretmek için çalışması gerekiyor, aksi takdirde rejimin tamamı yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalacak ve bunun sonucunda İran bilinmezliğe sürüklenecek. İran demokrasisi, seçimler yapılsa da sadece bir bidat, rejim tam anlamıyla totaliter ve otokratik; cumhurbaşkanının seçimi başka hiç kimseye değil sadece Dini Lidere bağlı ve o da meşruiyetini Allah’tan aldığını iddia ediyor.
Bu nedenle Dini Liderin yokluğu rejimin en önemli merkezlerinde bir boşluk yaratıyor. Dini Liderin konumu üzerindeki mücadelenin yoğunluğunun nedeni buradan anlaşılabilir. Ali Hamaney artık zaman harcama lüksüne sahip değil, neredeyse 86 yaşında ve sağlık durumu çok hassas, 40 yılı aşkın bir süre önce selefi Humeyni'den görevi devraldığından beri sahip olduğu dengeli varlığa artık sahip değil.
Bu aşamada yetkilerini sorunsuz ve barışçıl bir şekilde devredebileceğinden şüphe duyan birçok gözlemci var. Silahlı güç, aralarında İbrahim Reisi'nin de bulunduğu aşırı muhafazakarların elinde bulunuyor. Bunlar çağa ve gençlerin beklentilerine ayak uyduran, Suudi Arabistan Krallığı gibi bölgedeki bazı toplumlarda meydana gelen devrimci değişimlere benzeyen yeni bir yaklaşım için gayret eden rejim kurmaylarına saldırmak için fırsat kolluyorlar. Rejimin temelleri arasındaki bu bölünmenin, Hamaney'in yokluğundan sonra çarpışmasını önlemek zor. Zira o zaman Mollalar rejimi, İran içinde ve bölgede birçok partinin, gücün ve meselenin iç içe girdiği keskin bir çatışmaya girecek.