Macron’un saati

Bugünlerde Fransa'yı kasıp kavuran gösterilerin ışığında, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron geçtiğimiz hafta bir televizyona verdiği röportajda , Fransızları gelecek nesiller için fedakârlık yapmaya çağırdı. Röportajın yarısında Macron, medyaya yansıyan bir sahnede elini masanın altına saklayarak saatini çıkardı. Bu sahneye ilişkin yapılan yorum, Macron'un bazı internet sitelerinde yaklaşık 80 bin euro değerindeki değerli bir saati taktığı yönündeydi. Ancak yapılan incelemelerde saatin fiyatının 3 bin euroyu geçmediği görüldü.
Bu sahne, Fransa Cumhurbaşkanı’nın Fransa'da emeklilik yaşını yükseltme girişimleriyle ilgili maruz kaldığı baskıların sadece bir kısmı. Öyle ki bazıları emeklilik yaşını yükseltmeye yönelik bu sistemi, onun tüm Cumhurbaşkanlığı döneminin başlığı olarak görmeye başladı. Fransa Cumhurbaşkanı ne istiyor? Bu sistemi desteklemek için yaptığı umutsuz girişimlerde haklı mı?
Emeklilik yaşı, bir bireyin işten ayrılarak ikramiye almaya hak kazandığı yaştır. Bu yaş, ülkeye bağlı olarak 60 ila 68 arasında değişmektedir. Fransa'da erkekler diğer Avrupa ülkelerine göre en az iki yıl önce emekli oluyor. Birçok ülke yetmişlerden beri emeklilik fonlarıyla mücadele ediyor. Emeklilik fonlarındaki açıkları önlemek için ülkeler emeklilik yaşını kademeli olarak yükseltmek zorunda kaldılar. Fransa ise ters yönde gidiyordu ve Fransa'da emeklilik yaşı o zamandan beri ortalamanın altında. Emeklilik sistemleri, dünyadaki ortalama yaşam süresinin şimdikinden farklı olduğu bir zamanda tasarlandığından, genel olarak tüm dünyada bir krizle karşı karşıyadır. Emeklilik sistemindeki değişiklik şu anda, bazı politikacıları siyasi kariyerlerinin sonuna götürebilecek büyük bir halk muhalefetiyle karşı karşıya.
Macron'un şu anda emeklilik yaşını yükselterek yapmaya çalıştığı girişim, konseyin Eylül 2022'de emeklilik sisteminin 2021 yılındaki performansını gösteren bir rapor yayınladığı Fransa Emeklilik Danışma Kurulu tarafından onaylandı. Emeklilik fonu yaklaşık bir milyar euro açık verdi ve rapora göre bu açığın 2022 yılında devam ederek 3 milyar euroyu aşması bekleniyor. Ancak rapor, durum değişmedikçe fonun bundan sonra sürekli bir açık vermesini bekleyerek ve hükümete yük olmaması için Fransız emeklilik sistemi adına daha sürdürülebilir bir stratejinin benimsenmesi çağrısında bulunuyordu.
İki gelişme dışında bu durum değişmeyecek. Birincisi, Fransa'daki yıllık verimlilik artışının 2030'a kadar yüzde 1,7'ye çıkması. 2009 ila 2019 yılları arasındaki yıllık büyüme oranının yüzde 1'i geçmediği düşünülürse, bu rakam bugün bir mucize gibi görünüyor.
İkinci meseleye gelince, Macron emeklilik yaşını 62'den 64'e çıkarmak istiyor. Öyle ki Fransa'daki bir çalışan, 2030 yılına kadar her yıl emeklilik yaşını üç ay artırarak 41 yıl yerine 43 yıl hizmet verdikten sonra emeklilik ikramiyesi almaya hak kazanıyor. Bu sistem, emeklilik fonuna daha fazla para pompalamak için altmış yaşın üzerindeki çalışanların oranını artırmayı amaçlıyor.
Emeklilik sistemleri genellikle devletler tarafından şekillendirilse de Fransa sayısal olarak emekli maaşlarına diğer Avrupa ülkelerinden daha fazla harcama yapıyor. Fransa'nın üretiminin yaklaşık yüzde 14'ü emeklilere gidiyor. Bu oran diğer ülkelerde yüzde 12. Fransa'da sayıları yaklaşık 17 milyon olan emeklilerin sayısı 2050 yılında 21 milyona çıkacak. Eğer Fransa'da sistem değişmezse, emeklilik sistemi 2030 yılına kadar yıllık yüzde 0,4 ile yüzde 0,8 arasında kayıp yaşayacak. Macron’un emeklilik sistemi onaylanırsa, emeklilik sistemi 2030 yılına kadar yaklaşık 18 milyar euro tasarruf edecek. Hiçbir şey değişmezse açık 13 milyar euroyu geçebilir.
Macron bugün çok kritik bir durumda. Çünkü grevlerden sonra Paris sokakları yaklaşık 10 bin ton atıkla dolu ve turistlerin ülkesine gitmesini engelleyen protestolar nedeniyle güvenlik sıkıntısı yaşanıyor. Milli hasılanın yüzde 113'ü kadar borcu olan ekonomisi ise emeklilik sistemini desteklemesine imkân vermiyor.
Macron’un bu sistemi onaylaması, kendisini Fransızların gözünde şeytanlaştırsa da o, yaptığı şey şayet Fransa'nın çıkarına ise kötü görünmekten çekinmediğini belirtti. Ancak gelecekte popülist ruha sahip bir Fransız hükümetinin yakıtı olabilecek bu kararın sonuçlarını yalnızca zaman gösterecek. Aynı zamanda bu mesele Macron hükümeti ve partisinin Fransa yönetiminden çekilme saatini hızlandırabilir.